Güncel DÜNYADA EN AZ SORUNA SAHİP İKİ SEKTÖR : PETROL VE ENERJİ Ahmet AKÇAEL \ Petrol İşleri Genel Müdürü Esas itibarıyla dünyada 8 milyon ton enerji tüketiliyor ve tüketilen bu enerji nin büyük kısmını da petrol oluşturuyor. Ancak konu bu değil. !(onu şudur: dünyada yaşayan 5 milyar insan var. Toplam 8 milyar ton enerji tüketildiğine göre; fert başına 1600 kg enerji tüketiliyor. Bu çok önemli bir hadise. Türkiye'ye bakıyoruz, 62 milyon ton petrol eşdeğeri enerj i tüketiyoruz. Son sayımda nüfusumuz da beklediğimizin altında çıktı; bundan memnunuz . Dernek ki Türkiye'de kişi başına 1000 kg enerji tüketiliyor. Yani; dünya ortalaması 1600 ve Türkiye gelişmekte olan, sanayileşmede rüzgarı yakalamış bir ülke olmasına rağmen dünya ortalamasının altında enerji tüketiyor. Bu tespitler çok önemli. Bu tespitleri iyi yapmamız lazım ve biz neredeyiz, niçin böyleyiz, niye böyle kaldık?. . bunları çok iyi irdelememiz lazım. Ve bunları sorup, cevaplarını verip, gün geçirmeden büyüyen kartopunu daha büyük hale getirnıek mecburiyetindeyiz. İddialı bir söz söyleceğirn. Belki şu anda pek yeri değil, ama sonunda hep beraber belki aynı noktaya geleceğiz. Pekçok kişi "Petrol büyük biı· sorundur", "Enerji büyük bir sorundur", "Enerjisi olmayan ülke geri kalırve dolayısıyla Türkiye de geri kaldı" .. gibi sözler ediyor. Petrol ve enerji dünyada en az soruna sahip iki sektördCır. ÇCmkü kaide ve kuralları gayet geçerlidir. Günlüktür ve günlük takip ediliı·. Burada önemli bir noktayagelmek istiyorum. Petrol fiyatları 1 950'li yıllarda 1 .95 dolar/varil'di, 1 960'11 yıllarda 1 .80 dolar/varil'e indiriliyor. Buna reaksiyon olarak petrol üreticileri biraraya geliyor ve OPEC kuruluyor. 1970'Ii yıllarda petrolün fiyatı biraz evvel söylendiği gibi 35-40 dolara kadarvarıyor.Bunun Cızerine "Bu petrolün fiyatı çok yüksek ve hepimize zarar verecek nitelikte" deniliyor. Hayır, petrolün fiyatı çok yüksek değil. Petrol, dünyada bugün, sudan ucuz. Petrol fiyatlarının tespiti sanayileşmiş ülkelerin diktesiyledir ve bugün 18-19 dolar ise bu durum, diğer enerji kaynaklarına da fiyat belirlemenin bir neticesidir. 1 970'Ii yıllarda petrol fiyatının 1 .80 dolardan 5 dolara, 1 O dolarlara çıkarılmasının yegane sebebi acaba o günlerde yaşanan İsrail-Arap savaşı ve diğer krizler miydi? Pek tabii, onlar da sebeptir. Onların ötesinde sanayileşmiş ülkelerin ve dünyanın enerji kaynaklamıa biçtiği fiyat idi. Yani, petrolün fiyatı 1.80-2 dolar/varil fiyatla devam ederse; Doğal Gaz Dergisi 242 Ahmet AKÇAEL (Petrol İşleri Genel Müdürü) nükleer enerji "rantable" olmuyor idi. Ve 1967 yılında nükleer enerji; petrolün fiyatı 5 dolar olduğu takdirde rantable hale geliyordu. Ayrıca sanayileşmiş ülkelerin könıürleri var. Avrupa'dave dünyada hepinizin bildiği gibi çok miktarda kömür Cıretirni var. Kömür üretiminin fiyatını acaba ne tespit ediyor? Petrolün fiyatı tespit ediyor. Kömür; bu madenesahip olan ülkenin kendi zenginliği. Bu zenginliği değerlendirirken, bunun iyi fiyatlandırılması lazım. İşte petrol fiyatlarınm tespiti bu esaslar dahilinde gidiyor. Ancak mesele bu boyutta kalmıyor. 1 8 dolarlık petrolün bir analizini yapalım. 1 970'den önce fiyatlar bir miktar - maliyet esasına göre uygulanırdı. 1 970'Ii yıllardan sonra petrolün fiyatı tamamen spekülatif esaslara göre belirlendi. Pek tabii 1970'den 1997 yılına kadar doların da kendi içerisindeki enflasyonunu dikkate almak lazım. Keneli seyrine bıraksaydınız petrol fiyatları bugün yine 13-14 dolar seviyesine ulaşacaktı. Yani aradaki diğer fark; spekülatif ve diğer faktörlerden meydana gelen farktır. Buraya kadar da çok önemli olan bir hadise yok. Bu da normal. Üretici ülkelerden petrolLI 1 8 dolara alıyorsunuz. Ve 1 ton petrol 1 35 dolara geliyor. Buna 1 O dolarlık -çok yCıksek bir rakam söylüyorum- nakliye ve diğer masrafları koyun, dünya endüstrisine maliyeti 1 50 dolara geliyor. Mort-Nisan '98 Sayı 55
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=