Güncel GÖZLER YİNE HAZAR BÖLGESİNDE ... Şükrü ELEKDAĞ \ Washington Eski Büyükelçisi 19. asr ı n başlar ı nda, Batı lı ülkelerin gözleri Kafkasya'ya, A yg a ü v n c ru ü i p o d a e z B ğ a i m i r ll l e i a ğ r n d i k v i. i e D R A u ü m s n y p e a e ri , t k r k a o ö l B l m e i r r ü l i e n r ş e v i ke ç e D ç v e e rl vi i l k m le d tiş l ö e t n i r . i e O b m i ri z e n a r i m g cl e ü a r n n ic y la lc . r ı b ı rakm ı ş, petrol dönemine girmişti ve bCıyük devleı olman ı n tan ı m ı tamamen değişmişti. Artı k büyük devlet, petrol kaynakların ı kontrol eden ve petrole sürekli Vl' dk eesni ni ltii syioz r odl ua r. a kB uu l ayşüazbdi l ee nn v'1e9 y. aar as rr lıann abbai şl el an r dı nedval e tRl eur e� petrolüne yap ı lan yatırımlar ı n %70'i yabancı yatırımlaı·clı. Bunun da %60' ı İngiliz yat ı rım ı ydı. Bu işin kaymağ ı n ı o zamanlar İngilizler yediler. Bugün 21. asr ı n eşiğindeyiz ve gözler yine Hazar bölgesiıw çevrilmiş durumda. Ve şimdi biz clCı nya petrolünCın ikinci paylaş ı m ı n ı yaş ı yoruz. Günümüzde liderliği Amerika yapıyor. Amerikal ı lar "Ruslarla işbirliği" diye bir konsept ortaya attılaı·. Gayet iyi anlaşacaklard ı ve sanki Ruslarla beı-aber dCı nyayı yöneteceklerdi. Rusların, Amerika'n ı n gözünde önenıi vard ı . Çünkü Rusya hala bir nCı kleer güçtü ve eski Sovyel oCl uu şmt uhrud rui ğy ue tbi ,ö l şgiemd ed ii s tbeadği ğı mi gsi bı zi hdaer ev kl eett eocl lae nb i l üi yl ok ıe- dl ue .r i n 1 997 y ı l ı nın 2 1 Temmuz tarihinde Amerika'nın politikas ı nda V1 e8k0ildi e-fraekcaetlikDbir dönüş oldu. Amerikan Dışişleri Bakan ı şişleri Bakan ı gibi haı·eket ediyor çünkü, yBaekyıanzdSoasrtauyv' el a oi kl i şukl ial er kr iaçdoa kş ı -i y2i 1vTeeBmamş kuazn' dCal içnot ok ni l 'gui nn ççboikr aç ı klamada bulundu. D ı şişleri Bakan Vekili bu aç ı V va e r k a il l r a p k m a e s t a r ın s o m d l a v d n a a r ş s " u a E , sğ ö A e z r m l d e e r ü r i n i s k y a a a rf n b eı t u n t r i a: b y "ir B a b iz il ö g b lg is u e i z bs i ö k nl a d g l e e a y m 2e 0 a , 0 z b " u m d ni d e ly a d a n i r . sisotinkrraarilgi göstereceğiz. Bu bölgede demokrasinin, barışın, ı n kurulmas ı için çaba sarf edeceğiz. Bu bölgedeki ülkeler aras ı nda yaşanan ihtilaflar ı n çözCı lmesinde biz, başta gelen bir rol oynayacağız. Ve Rusya'y ı da bu şekilde bhaizriemkelet ebtemraebyeerdçaavlet ediyoruz. Rusya bu konularda ı şs ı n". Bunun arkas ı ndaki anlam oş ukduur ru: z""R. uSs yöay lbeidziiğmi l eş ub esröazbleerr oel ml e aoz sl da ubki zç ya i ni leg ibni çl dt ii ğ: "i mBi zui bölgedeki ülkeler doğal kaynaklarını, hiçbir baskıya maruz kalmadan geliştirme ve kullanma hakkına sahip olmalıdırlar. Ve bütün dünya barı ş içinde bu Doğal Gaz Dergisi 244 ŞOkrO ELEKDAĞ (Washington Eski BOyOkelçisi) kaynaklardan yararlanmalıdır". Yani, bu çok önemli bir gelişmedir ve Amerika'nın yeni petrol politikasın ı oluşturmaktad ı r. Fakat bu durum Türkiye'cle pek fazla algılanmadı. Basın ı m ı zda da bu konuyla ilgili pek yazı Y g a ö r r d medim. Amerikan Ekonomik İşlerden Sorumlu Bakan ı mc ı s ı , D ı şişleri Bakan ı 'na kongrede bir aç ı klama yapt ı ve bunlar ı yeni baştan ortaya koydu. Şimdi, diyeceksiniz ki "Amerika'n ı n bunu söylemesi kafi mi? Acaba Rusya ne yapacak?" Tabiatı yla haklıs ı n ı z. Fakat d Ru u s r y u a m , u A n m d e a r d ika'nın bu söylediklerine kulak vermek ı r. Rusya, dünyan ı n en büyük petrol d ü C reticilerinden bir tanesidir. Fakat üretimi %40'a ı şmüştür ve bu Cı ı-etimi eski düzeyine getirebilmek için teknolojiye ve paraya ihtiyac ı vard ı r. l( ı saca Amerika'ya kulak vermek durumundad ı r. Rusya, başlang ı çta bazı olumlu hareketlerde bulundu. Rusya'n ı n net tutumunu bekleyerek göreceğiz. Amerika tarafı ndan yap ı lan bu iki açıklama bölge ülkelerini derinden etkiledi. Yak ı n zamana kadar petrol boru hatlan konusundaçok ihtiyatlı konuşan iki liderden biri olan Haydar Mart-Nison '98 Sayı 55
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=