Türkiye'nin üçüncü gaz kaynağı ise er veya geç Türkmenistan olacaktır. Türkiye için ikinci bir gaz kaynağı İran'dır. İran ile 4 bcm'lik bir anlaşma imzalanmıştır, ancak yaptırımlar nedeniyle bu anlaşmaya şu anda dokunulamıyor. Ancak Hırkiye tarafın daki boru hatları müteahhitler tarafından inşa ediliyor. TCırkiye'nin üçüncü gaz kaynağı ise er veya geç Türkmenistan olacaktır. Türkmenistan gazı ya İran üzerinden ya da Hazar Denizi'ni geçtikten sonra Azerbaycan ya ela Gürcistan üzerinden Türkiye'ye gelecek. Türkmenistan gazının hem Hazar Denizi hem de İran yoluyla taşınması ile ilgili olarak çalışmalar sı:.irclürülüyor. Hazar Denizi Hattı'nın ön fizibilite çalışmaları Dünya Bankası ve çeşitli çok uluslu gaz şirketlerince finanse ediliyor. MCıttefikimiz A.B.D.'nin Türkmen gazına İran yoluyla ulaşmamız konusundaki hassasiyetini anlamak oldukça gCıçtür. Özellikle de hiçbir ülkenin İran'clan petrol ithal ederken herhangi bir A.B.D. yaptırımıyla karşılaşmadığı düşünüldüğünde bunu anlamak daha da gü çleşiyor. Bunun üzerine akla elbette şöyle bir soru geliyor. "A.B.D.'nin bu tavrı metaların (petrol, gaz) farklı olmasından mı yoksa iki farklı standart olmasından mı kaynaklanıyor?" BOTAŞ-TPAO ve TEKFEN grubuna IRAK-TÜRKİYE konsorsiyumunu oluşturma yetkisi verilmiştir. Yılda 1Obcm'lik bir diğer ucuz gaz kaynağı ise hızla gelişen güney doğu bölgemiz için komşu lrak'tır. Böyle bir projenin yaptırımlar kalktıktan sonra gerçekleşti rilmesini umuyoruz. İran ve Türkiye hükümetleri arasında bir anlaşmaya ela varılmıştır. BOTAŞ-TPAO ve TEl<FEN grubuna IRAl<- TÜRl<İYE konsorsiyumunu oluştum1ak yetkisi verilmiştir. Türkiye için beşinci gaz kaynağı Mısır'clır. Akdeniz'den bağlantı kurulması için müzakereler sürüym. Her iki hükümet arasında ana şartları belirleyen protokol ise imza la nm ıştı r. LNG için ise yakın zamanda Marmara Denizi'ndeki yılda 5 bcm kapasiteli mevcut tem1inale ek olarak Ege Denizi'ncle yılda 5 bcm kapasite ile çalışacak yeni bir terminal kurulacaktır. Mevcut kaynağımız Cezayir, Mısır da dahil olmak üzere diğer satıcılarla kolaylıkla çeşitlendirilebilir. Ancak LNG'nin gaza oranla %20-25 daha pahalı olması nedeniyle, LNG terminalleri tüketimin çok Doğal Gaz Dergisi 96 Translation yüksek olduğu, ancak buna karşılık dağıtımda ulaşım mesafesinin kısa olduğu, yerlerde kurulmaktadır. Sıvı gaz için bir üçüncü terminalin ise Adana'da ku rulması planlanmaktadır. Türkiye'nin sadece önemli bir yakıt tüketicisi olarak değil, aynı zamanda petrol ve gaz için bir geçiş ülkesi olarak ön plana çıktığı ve Türkmen kaynaklarına bağlanması gerektiği unutulmamalıdır. Gaza böylesine susamış ve acil ihtiyaç içinde iken ve Türkiye gaz kaynakları bulunan komşularla çevriliyken, gaz söz konusu olduğunda hala "Dört bir yanımız suyla çevrili, ancak içecek bir damla su bulamıyoruz" demekten vazgeçmeliyiz. Türkiye'nin sadece önemli bir yakıttüketicisi olarak değil, aynı zamanda petrol ve gaz için bir geçiş ülkesi olarak ön plana çıktığı ve Türkmen kaynaklarına bağlanması gerektiği unutulmamalıdır. Kaynakların çeşitlendirilmesinin stratejik önemi bakımından Türkmen, Irak ve hatta Katar doğal gazı Türkiye üzerinden Balkanlara ve gCıney Avrupa'nın da ötesine ulaştırılabi l ir. Bir başka geçiş yolu ol ası lığı ise Türkiye üzerinden İsrail'e doğal gaz ulaştı racak yoldur. Boru hattının son ayağı Ceyhan terminalinden başlayıp Akdeniz'i geçerek İsrail'e gaz sevki söz konusudur. Hem bir gaz ve petrol tüketicisi olarak, hem ele Hazar Denizi için bir enerji koridoru ve terminali olarak Türkiye çok kısa zamanda bölgede çok önemli bir rol oynayacak, Avrasya'nın çekirdek ülkesi olacaktır. Ancak bölgedeki diğer ülkeler de kendileri adına elle tutulur yararlar sağlamak durumundadır. Eğer aradaki farklılıkl ar ortadan kaldırılmaya çalışılırsa kaybeden taraf olmayacaktır. Bu yeni ticari yollar Rusya'ya rağmen değil, Rus petrol ve gaz şirketlerinin, tıpkı Hazar Denizi üretim konsorsiyumlarına katıldıkları gibi, bunlara ela katılım ıyla ge rçe kleşmel idir. İster gaz, ister petrol, ister su için olsun döşenen boru hatları barış ve dostluğu tüm ilgili taraflara taşıyan için birer araç olmalıdır. Temmuz-Ağustos '98 Sayı 57
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=