Çeviri 2. YİS (Yap, İşlet, Sahip Ol) YİS yatırım modelinin dayanağı 16.07.1997 tarihinde çıkarı lan 4283 sayılı yasadır. YİS modelinin ana ilkesi elektrik satış fiyatının u I uslararası rekabet ortamında belirlenmesidir. Yatı rımcıların tesislerini belli bir dönemin sonunda devretmesi esasına dayanan YİD modelinin karşı karşıya olduğu yasal engeller nedeniyle, öncelik böyle bir gerekliliği içermeyen YİS modeline verilmiştir. YİS modelinin ana ilkeleri şöyle özetlenebilir: • TEAŞ yatırım programı içindeki projeler için uluslararası teklifleri toplar. • En iyi fiyat teklifi (elektrik satış fiyatı) seçilir. • Seçilen konsorsiyum yeni bir şirket kurar (tesissahibi). • YİS modeli, yeni şi rket (tesis sahibi) ve TEAŞ (satın alan) arasında elektrik satış anlaşması ile başlar. • Fiyat artışı sadece (Gaz) birim fiyatı (eğer varsa) için öngörülür. • Gerekli yerli ve/ya da yabancı sermaye şirket tarafından sağlanır. • Yatırım aşamalarının kontrolü Elektrik Satış Anlaşması'nın (ESA) maddeleri esas alınarak yapılır. • Şirket tesislerin kuruluşunu Elektrik Satış Anlaşması'nda açıkça öngörülen süre içinde tamamlanmak durumundadır. • Yıllık üretim ve güvenilirlik yatırımcı tarafından garanti edilir ve sözleşme (anlaşma) maddelerince kontrol edilir. • Şirket, şebekenin frekans kontrolü s ı ras ı ndaki sorum l u l u klarını üstlenir. • TEAŞ aylık ödemelerini zamanında yapamadığı takdirde faturalar hazine tarafından ödenir. • YİS modelindeki anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması için görüşmeler devam etmektedir. Toplam 5200 MW kapasiteli 5 elektrik santralinin müzakereleri devam etmektedir, diğer 7 projeyle ilgili kararın ise yakın zamanda alınması bekleniyor. 3. Otoprodüktörler Tarafından Yapılacak Yatırımlar Özel enerji sektörü konusundaki bir başka teşvik edici gelişme de Otoprodüktörlük alanında olmuştur. Otoprodüktörlüğün yasal dayanağı 04.09.1985 tarihinde çıkarılan 3096 sayılı yasa ve ilgili mevzuattı r. Bu mevzuat sanayi girişimcilerine kendi elektrik ve ısı ihtiyaçlarını karşılayabilmek üzere kojenerasyon (birleşik ısı güç üretimi) santralleri kurma izni verir. Dogol Gaz Dergisi 117 TEAŞ ya da TEDAŞ ise Otoprodüktör'ün ürettiği elektrik fazlasını satın almak durumundadır. Söz konusu yasal düzenleme sayesinde son 5 yılda toplam 1000 MW kapasiteli 38 kojenerasyon santrali işletmeye açılmıştır. Ayrıca inşaatı süren 40 santral ve ETKB'den onay bekleyen 50 proje daha vardır. Şunu vurgulamak isterim ki, bu Türkiye'de enerji sektöründe özel şirketlerin de devreye girmesi için atılmış ilk ve en önemli adımdır. 2005 yılına kadarTürkiye'nin ulusal elektrik şebekesine eklenecek kojenerasyon kapasitesinin 5000 MW olacağı tahmin edilmektedir. 4- İşletme Haklarının Transferi Projeleri Türkiye Elektrik Kurumu; kuruluşundan 23 yıl sonra, yani 1993'te 513 sayıl ı kanun hükmündeki kararnamesiyle özelleştirme kapsamına alınmıştır. Bu düzenlemenin bir şartı olarak kurum Bakanlar Kurulu kararıyla devlete ait iki farklı kuruluşa bölündü; TEAŞ, Türkiye Elektrik Üretimi AŞ. ve TEDAŞ, Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ. • TEAŞ 18600 MW kapasiteli termik santralin ve hidro elektrik santralin işletmesine sahiptir. Bu da Türkiye'nin toplam tesis kapasitesinin %89'unu temsil eder. TEAŞ 12 termik elektrik santralinin işletme haklarını 20 yıl süreyle özel şirketlere devrediyor. Transfer işlemlerinin 1998'in sonuna kadar sonuçlandırı l ması halinde, termik elektrik santrallerinin sadece %40'ının işletilmesi TEAŞ tarafından sürdürülecek. Öte yandan, TEDAŞ Türkiye'nin ulusal dağıtım şebekesini 24 bölgeye ayırdı. TEDAŞ bunun yanı sıra bu 24 bölgenin işletme haklarının transferi için uluslararası bir ihale açtı. Bu ihalenin değerlend irmelerinin en geç 1998'in sonuna kadar sonuçlandırılması bekleniyor. 5- TEAŞ'ın Geleneksel İhale Sistemi Türkiye'de enerji sektörünün özelleştirilmesi süreci uzun zaman alacağından, önümüzdeki uzun yıllar boyunca kamu yatırımları özel sektör yatırımlarıyla birarada uygulanmaya devam edecektir. Kamu yatırımları özel sektörün göstereceği performansla doğru orantılı olarak azalacaktır. Bu bağlamda TEAŞ'ın yapacağı enerji yatırımları şöyle sıralanabilir: • AFŞİN/ELBİSTAN •ÇAN (FLUIDIZEBBED) Temmuz-Ağustos '98 Soyı 57 Linyit yakıtlı Linyit yakıtlı 4x350MW 2x150MW
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=