•••••••• •••••••• iSi ÜRETİMİNDE LİNYİTLERİMİZİN EN EKONOMİK VE ÇEVREYİ EN AZ KİRLETECEK ŞEKİLDE KULLANILMASI İLE . . . GENiŞ KiTLELERiN ISINMASI Türkiye'nin kalkınma hızının % 6-7, nüfus a rtışının % 1,5-2 dolaylarında olması ve daha müreffeh yaşam arzusunda o lduğumuz ile bugünden daha çok ve daha geniş sağlıklı yaşam alanlarına (evlere) ihtiyac ımız artmaya devam edecektir. Hızla sanayileşen Türkiye'de sanayinin buhar-sıcak su (ısı enerj isi) ihtiyacı da artarak devam edecektir. lsı enerjisinin birinci kaynakları kömCır (katı yakıt) fueloil-mazot (sıvı yakıt)-doğal gaz ve LPG (gaz yakıt)'dır. Sıvı yakıt ve gaz yakıt ithal edilmektedir. Katı yakıt olarak linyit yurdumuzda çok miktarda, maden kömürü de az miktarda mevcullur. Linyi tlerimiz hakkındaki bilgimiz tatmin edici değild ir. Linyitlerimizin ısıl değeri çok düşük, kCıl, nem ve kükürt miktarı çok yüksektir. lsı üı-etiminde kullanıldığında tesis yatırımla rı ve çevre kirletmesi yüksektir. Rezervleri büyük olan linyitlerimizi kullanan termo-elektrik santrallar kurulmakta ise de çevre kirlenmesi büyük çapta tenkit edilmektedir. Bu nedenle ithal fuel-oil ve doğal gaz kullanan elektrik santralleri; hız l a ve ekonomik etkilerini hesaplamadan kurmaktayız. Küçük miktarda rezervleri olan linyitleri yakın çevrelerinde sobalarda ve kalorifer kazan l arı nda yakmaktayız. Bu şekilde ısınmada; maliyet ile çevre kirliliği aşırı derecede yüksektir. Belediyeler kaliteli linyit ithal etmeyi tercih etmektedirler. Belediyeler ile linyit üreticileri arasında çekişmeler sürüp gitmektedir. Beled_iyeler ve aydın çevreler yerli linyit yakılmasına karşı fuel-oil ve doğal gaz ithal edilerek kul l an ılmasını teşvik etmektedirler. Ancak bu yakıtların kullanılmasının milli ekonomideki maliyetinin farkında değiller_ Araştırma ve geliştirmenin -uluslararası rekabetinteknolojik ge li şmele rin önem kazanan bir dönemde yerli linyitlerimizi kullanma im kan l a rını aramak görevimiz iken kimse bu yolda çalışmamaktadır . •••••••••• 204 o Turhan ONUR/ İTÜ 1951 Temmuz 1998 Linyitlerimizi n coğrafi dağılımını, her birinin rezervlerini, ısıl değerlerini (kca l/kg) kCıl-nem-kükürt oran ları n ı-cüruf ergime derecelerini ciddi bir şekilde tespit etmeliyiz. Öncelikle MTA Maden Teknik Arama Enstitüsü ve TKİ Türkiye Kömür İşletmeleri'ndeki bilgileri çok kısa (6 ay) sürede toplayıp, yayınlamalıyız. Ancak bu çalışmaların doğruluk derecesinde şüpheler olduğu için önem ve kullanabilme derecesine göre linyit ocakları sıra ile ele alınarak araştırmalar ve analizler güncel l eştiri l me li dir. Bu ça lışmalara paralel her linyit yatağındaki linyitleri ekonomik olarak ve çevreyi en az düzeyde kirleten özelliklere getirmek için yapılması gereken teknolojileri araştırarak, kurulacak iyileşti rme tesislerinin projeleri hazırlanmalı ve prototipleri kurulup deneyler yapılmalıd ır. Linyitlerimizi i yil eştirmeden önce ve sonra ıs ı üretim tesis ve ci h az larında (soba-kalorifer kazanı) ekonomik ve çevreyi müsaade edilen sı nırlar için kirletecek şeki lde projelendirilmesi araştırı l malı ve ge liştiri lmelidir. lsıl değeri 3000 kcal/kg altında ve yurt sathına yayılmış linyitlerimizin üretim yerleri civa r ınd a kull a nıl ması ekonomik olacağı için her bir linyit alanı için özellikle soba tiplerini geliştirmeli (aynı zamanda kalorifer kazanı tipleri) çalışmaları yapılmalıdır. Çok düşük ısıl değerli linyitler iyi leştirilm es i nden sonra, akışkan yataklı kalorifer ve buhar kazan larında ve özellikle sanayide kulla n ı labi lir. Bu konudaki a raştırm a ve geliştirme çalışmalarına önem verilmelidir. ÖZETLERSEK • Linyit yatakları-rezervleri ve analiz çalışmalarının yapılıp yayınlaması, • Linyitlerimizin ıslah sistem lerin in araştırılması, • Linyitlerimizin en ekonomik ve çevreyi en az ki rletecek şeki lele yakacak soba ve kalorifer kazan tiplerinin geliştirilmesi çalışmaları için; ••••••••••
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=