Makale GİRİŞ Birleşik ısı güç santralleri, birçok endüstri tarafından yüzyılın başından beri kullanılan teknolojilerin, enerji ihtiyaçlarının daha etkili ya da ekonomik şekilde karşılanarak uygulanması kavramıdır. Güç, alçaltıcı veya yükseltici devrelerle üretilebilir.Yükseltici bir devrede güç, ulaşan termal enerjiye göre üretilir.Bunun tipik örnekleri, genleşmeyen buhar türbin devreleri(genelde kağıt hamuru ve kağıt endüstrisi'nde kullanılır.), gaz türbini ısı düzenleyicileri ve gaz türbin egzozunun sonuçta süreç ihtiyaçları için kullandığı kombine devrelerdir.(Birçok kimyasal fabrika için uygulanmıştır.) Alçaltıcı devrelerde, güç normalde, ısı kazanından geri dönecek olan sürecin, ısı çıkışının iyileştirilmesi ile elde edilir. Alçaltıcı devre örneği olarak egzotermik (ısı veren) süreç reaksiyonlarından çıkan atık termal enerjinin iyileştirilmesi ile güç üretilmesi, süreç ısıtıcıları ve kalorifer kazanları gösterilebilir. Güç üretim devresinin yakıt ihtiyacı, birleşik ısı güç üretimi sistemleri yolu ile %65 azaltılabilir.Bu enerji kaybındaki azalmanın bir sonucudur.Gaz türbinli birleşik ısı güç üretimi sistemlerinde de benzer performans kazançları mevcuttur. Birleşik ısı güç sistemleri performansı açık bir şekilde tipik buhar türbininden ve yalnız güç üreten gaz türbin devrelerinden de daha iyidir. Tüm termal enerjinin sürece sokulması halinde gaz türbinli birleşik ısı güç üretimi sistemlerinde sonuç verimliliğinde %70 aıtış görülür.Toplam verimlilik %95'in üzerine çıkabilir. Birleşik ısı güç sistemleri gibi güç ve ısının birlikte üretilip kullanılmasına imkan veren sistemler uzun süreden beri bilindiği halde,doğal gazın ülkemize gelişi ile birlikte bu sistemler sanayicinin ilgisini çekmiştir. Sanayici ısıtma ve proseste kullandığı diğeryakıtları piyasadan serbestçe temin edebildiği halde, elektrik enerjisini devletten almak zorundadır.Gerek belirlenmiş fiyatı ile, gerekse garanti edilemeyen temin sürekliliği ile seçme hakkına sahip değildir. Sanayicinin diğer bir ilgi odağı da kendi kuracağı tesisin günün birinde atıl kalıp kalmayacağı,yani birincil enerji maliyetidir. Bilindiği üzere doğal gaz yönünden tamamı ile yurt dışına bağımlıyız.Eski Sovyetler birliği ile yapılan anlaşmalar bu ülkede sınırların yenide belirlenmesinden sonra geçerliliğini korumuşve hattayeni Türki Cumhuriyetlerinin de potansiyeli göz önüne alınırsa çeşitlenmiştir.Bugünkü kullanım trendi Doğal Gaz Dergisi 121 ile mevcut rezervlerin, ihtiyacı 2050 yılına kadar rahatça karşılayacağı anlaşılmaktadır. Elektrik enerjisi üretmek isteyen kuruluşların genellikle, gerek ısıtma, gerekse soğutma sistemleri için ısıya ihtiyacı olmakta ve böylece toplam birincil enerji kullanım oranı %85 -90 civarında olmaktadır.Atık ısının bu şekilde değerlendirilmesi, birim elektrik maliyetini düşürmekte ve yatırımı cazip kılmaktadır. Bugüne kadar Türkiye'nin elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayan kısa, orta ve uzun vadede planlamalar yapan devlet, önümüzdeki yıllarda beklenen elektrik enerjisi sıkıntısına paralel olarak birleşik ısı güç santralleri sistemlerinin kurulmasını desteklemektedir. Birleşik ısı güç santralleri sistemlerinde ihtiyaç duyulan güçler büyüdükçeve kullanılmak istenen yakıtsayısı arttıkça, seçilen sistem gaz motoru ya da gaz türbinine doğru yönelmektedir.Yapılan sistemler gaz türbinleri ve gaz motorları olarak tasarlanmışve uygulamaya konulmuştur. Gaz motorları ve türbinlerinde ise yatırımcıların dışarıdan birincil enerji olarak alabileceği uygun yakıt olarak karşımıza doğal gazdan sonra LPG olarak çıkmaktadır. LPG ele mix, propan ve bütan olarak kullanılabilir. Mix LPG Türkiye'cle %70 bütan, %30 propan'dan oluşan bir karışımdır.Bu karışım oranının değiştirilmesi de gündem maddelerinden birisi olmalıclır.Propan ise %95 saflıktadır.Ayrıca gaz motorlarında kullanılmak istenen şartlara haizdir. Enerji santrallerinde LPG kullanımı, diğer yakıtlara oranla daha pahalı da değildir.Yakıtların ekonomikliliği; yakıtın birim fiyatı, isıl değeriveyanmaverimi birlikte düşünülerek "birim enerjiyi elde etmenin maliyeti" bazında karşılaştırılmalıdır. Resmi gazetenin 1 4.03.1 998 tarih 23286 sayılı karar yazısına göre; ham petrol ve petrol ürünlerinin alım, satım, fiyatlandırma ile akaryakıt fiyat istikrar fonu'nun işleyişinde yeni düzenlemeler getirilerek, birleşik ısı güç santrallerinde kullanılan LPG'deki AFİF payı, "Petrol ürCınlerinin elektrik üretimine müsaadeye tabi ve belgelenmek kaydı ile kullanılan miktarından AFİF alınmaz" ifadesi ile kaldırılmıştır. Yine yeni düzenlemeye göre 'Dökmegaz' olarak bilinen LPG için 100$/ton karşılığı Türk Lirası Akaryakıt İstikrar Fonu Payı alınacaktır. Eylül-Ekim '98 Sayı 58
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=