lnterview Süleyman BULAK: Kapasitesi ne kadar? Deniz ÜNAL: Toplam 8 milyar m3'1ük bir hat. 2 milyar'ı Yunanistan'da kalacak, 6 milyar m3 'ü Türkiye'ye gelecek. Zaten 8 milyar m3'ten aşağı olursa ekonomik sonuç vermiyor. Süleyman BULAK: Türkiye'nin sorumluluğunda olan bölı.im ne kadar? Türkiye kendi mi çekecek bu 250 km'lik hattı? 11Türkiye1ye iki kaynaktan gaz sevkiyatı söz konusudur. Bu anlaşma için büyük şirketler; She/11 Enron1 Mobi'1 BP ve yerli olarak biz Koç Grubu devredeyiz. 11 ve Hazar Denizi'nin paylaşımı üzerinde birtakım anlaşmazlıklar var. İran'ın Rusya kadar agresif olmasa bile menfi tutumu var. Hazar Denizi geçişine İran da dahil olmak istiyor. Hazar Denizi üzerinden yapılacak her geçişin kıyısı üzerinde olan her ülkenin hakkı olacağından İran ela müdahil olmak istiyorve eliyor ki "neden bu gaz hattı Türkmenistan'clan Azerbeycan'a gidiyor ela doğrudan karadan, Türkmenistan-Aşkabat Deniz ÜNAL: Türkiye'ye kadar olan kısmını Yunanistan, gerisini Türkiye'nin çekmesi konusu tartışılıyor. Fakat bu doğal gaz Türk-Yunan ilişkilerine bağlı olduğu için fevkalede politik bir olay. O yüzden biz bu işe tereddütlü bakıyoruz. Tüm bunların sonunda geriye tek kaynak kalıyor, o da geçmiş hükümetin 29 Ekim'de Türkmenistan'la imzaladığı anlaşma çerçevesindeki Türkmen gazı. Bu hat Tmüertkr emy ee nki satdaanr' ddae r Hi n a) zBaark üD' yeen, i zoi r aadl taı nn dTai fnl i s ( yvee r Gyüerrc i 2s t5a 0n üzerinden Erzurum bağlantısıyla, Türkiye'ye gelecek. Bu hatla İı·an'dan gelecek hat birleşerek bir meydan (hub) oluşturmak Cızere, Türkiye'ye iki kaynaktan gaz sevkiyatı söz konusuduı·. Bu anlaşma için büyük şirketler; Shell, Enron, Mobil, BP ve yerli olarak biz Koç Grubu devredeyiz. Biz burada, bu boru hattının yerli yatırımcısı, projenin Tyaüt rı rkı mi yceı l'ayreı n dgaent i r ibl mi r et as ni neds i eo yl maapkı l ai sct iay ko r ubzo. rŞui mhdai tl itkı nbı nu projeyi, forkmenlerle, Azerilerle görüşüyoruz, aynı zamanda çok uluslu petrol şirketleriyle görüşmelerimize devam etmekteyiz. Projenin yatırıma katılacak, kredi bulabilecek bir konsorsiyum oluşturma çabası içerisindeyiz. Bu nihai konsorsiyumun öncülüğünü Türkmenistan yapıyor. Ancak Türkiye'nin de bu konudaki gelişmelere onay vermesi gerekiyor. Bu projenin önünde çok büyük iki engel var. Mavi Akım yüzünden Ruslar bu projeye sıcak bakmıyorlar, ellerinden geldiği kadar engellemeye çalışıyorlar. Bu doğal gaz boru hattı Rusya'nın dışında bir güzergahtan Türkiye'ye ulaşırsa, gelecekte bu, Yunanistan Bulgaristan üzerinden İtalya, Orta Avrupa'ya ulaşması suı·etiyle, kuzeyden Avrupa'ya giden hatlara alternatif olarak doğu gazının Orta Avrupa'ya ulaşmasını olanaklı kılacak ki, bu Batı'yı memnun ederken, Rusya'yı son derece rahatsız ediyor. Çünkü tekeli ortadan kaldırıyor. İkinci engel Türkmenistan Azerbeycan ilişkileri, Kıta Sahanlığı . Doğal Gaz Dergisi 32 üzerinden bizim hattımıza bağlanmıyor ve Türkiye'ye gelmiyor?" Bunun tek nedeni Amerika'nın İran'ın alt yapısına engel olması. Bununla ilgili çalışma yapacak petrol gaz şirketlerine gerekli teşvikleri vermemesi, hatta politik baskı uygulaması. İran ve Rusya'ya karşılık bu hattın Azerbeycan üzerinden geçmesi ile Azerbeycan ve Türkmenistan arasındaki sorunlar daha rahat aşılabilir. Amerika'nın baskısı ile Azerbeycan ve Türkmenistan ak raaysı yı nodr.aÇk iebş iut l i i lvi şeksi il leerl ebr lier aWz daas hhian gstı coank' dbai rt oppl al atfnotrı lma raydaopğı l rduı ve yumuşama eğilimi ortaya çıktı. Fakat yine ele ufak tefek pürüzler var. Türkmenistan ileride Azerbeycan'clan gelecek bir gazın kendi hattına girmesine biraz tereddütlü bakıyor. Ama yan yana iki güzergah olabilir. Azerbeycan da gelecekte kendi gazını ürettikten sonra yanına bir hat çekmek suretiyle Türkiye ve daha batıya gaz akıtabiliı·. Süleyman BULAK: Peki bunun ortalama yıllık arz kapasitesi ne kadar olur? Deniz ÜNAL: Toplam 30 milyar m3'ten bahsediyoruz ki, bunun ortalama 1 5 milyar m3'ü Türkiye'nin ihtiyacı içindir. Tüm yukarıdaki nedenlerden ötürü, Türkiye'ye gaz tedariki konusunda en rasyonel çözüm Türkmenistan'dan gelecek gazdır. Buna rağmen Türkiye'nin Irak, Mısır, Libya, Cezayiı· ve Batı hattının dışında Kafkaslar üzerinden gelecek bir Rus gazına da alternatif olarak bakmasını, kaynak çeşitlendirmesine gitmesini, bu vesileyle daha güvenilir politik risklerden arındırılmış, hem de daha ucuz bir gaza kavuşmasını arzu ediyoruz. Özel sektöre de BOTAŞ ve Devlet kadar görev düştüğünü düşünüyoruz. Özel sektörün bu konuya kaynak ve vakit ayırmasını bekliyoruz. Biz Koç Grubu olarak, Türk özel sektörü olarak bunun içinde yer almayı hedefledik ve bilfiil çalışıyoruz. Süleyman BULAK: Söyleşi için teşekkür ederiz. Ocak-Şubat '99 Sayı 60
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=