GİRİŞ Günümüzde ısıtma sektöründe kullanılan en önemli ısıtıcı eleman olarak radyatörler dikkat çekmektedir. Tesisat sistemlerinin projelendirilmelerinde kuşkusuz ilk sırayı radyatörler almaktadır. Radyatör seçiminde dikkat edilecek en önemli kt-iterlerden birisi ele verimliliktir. Bu yazıda radyatörlerde verimlilik artırma yöntemleri incelenmiş ve radyatörlerde verimliliğin ekonomik analizi veri lmiştir. 2. Radyatörlerde Verimlilik Artırma Yöntemleri Etkinlik veya verimin genel bir tanımı, elde edilmek istenen değeri, bunu elde etmek için harcanması gereken değere bölerek yapılabilir. Radyatörlerden alman ısı miktarı; Q = K.A..6T ifadesi ile hesaplanabilir. Burada; K : Toplam ısı transfer katsayısı (W/m2K veya kcal/m2h°C) A : Toplam radyatör yüzey alanı (m2 ) .6 T : Boru içindeki akışkanın ortalama sıcaklığı ile ısıtılacak ortam sıcaklığı arasındaki faı·k ("C) -T ) orı Kompozit bir duvar (radyatör) için toplam ısı geçiş kats.ıyısı: 1 1 .6X 1 -=-+-+- K hi k hd şeklinde hesaplanır. Burada h. 1 .6X k :Radyatör iç yüzey taşınım katsayısı (W/m2Kveya kcal/m2h0 Q (50-10000 W/m2"C) :Radyatör yüzey taşınım katsayısı (W/m" K veya kcal/m2h0 C) (2-25 W/m2"C) :Radyatör çelik sac kalınlığı (m) :Çelik sacın ısı iletim katsayısı (W/m2K) Doğal Gaz Dergisi 161 Article Serbest yatay boruda K katsayısı yaklaşık 1 O kcal/m2h"C mertebesindedir. Dik borular yatay borulara göre aynı şartlarda % 1 O daha fazla ısı yayarlar. Radyatörün yaydığı ısı miktarının artırılması için: 1. Yüzeyin büyCıklüğünC111 sun'i olarak artırılması yani yüzeylere ilave edilen veya beraberce imal edilen kanatçıklar örnek verilebilir. ısıtma ve soğutma ile ilgili olarak ısı transferi uygulamalarında belirli büyüklCıkteki yüzeyden daha çok ısı transferi sağlanması istenir. Radyatörün imal edildiği saç malzeme ile kanatçık malzemesinin, direnci çok küçük olduğundan, K üzerinde fazla bir etkisi yoktur. 2. Yüzeydeki ısı taşınım katsayısının yükseltilmesi, türbülansın artırılması, yüzeye uygun ölçülerde pürüzlCıkler yapılması gibi yöntemlerle sağlanabilir. Radyatör iç ve dış yüzey taşınım katsayısının artırılması ile toplam ısı transfer katsayısı K dolayısıyla radyatörden elde edilen ısı miktarı arttırılabilir. Sıcak sulu ısıtma sistemlerinde genellikle kullanılan su sıcaklığı 90/70°( olarak standartlaşmıştır. Ancak günümüzde ısıtma teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak düşük sıcaklıkta ısıtma giderek önem kazanmaktadır. Örneğin 90/70°( yerine 70/55"( sıcak sulu ısıtma sistemi kullanıldığında; 1. Düşük su sıcaklığına bağlı olarak baca sıcaklığı düşmekte ve kazan verimi a rtmaktadır. 2. Düşük sıcaklık dolayısıyla ısıtmadaki konfor hissi artmaktadır. 3. Toz yanması sonucu duvar ve perdelerdeki islenme ve kirlenme problemi en aza inmektedir. Buna karşılık radyatör yüzey ala111 artacağından sistemin ilk yatırını maliyeti artacaktır. Ancak bu ilave yatırım yapılan yakıt tasarrufu ile yapılan hesaplamalara göre yaklaşık 3 yılda kendini amorti edecektir. lsı kaybını azaltmak, dolayısıyla verimi artırmak için radyatör ile dış duvar arasına 10-15 mm. kalınlıkta ısı yalıtım levhaları konulur. Eğer ısı yalıtım levhalar1111n radyatörlere bakan yüzeyleri ince alüminyum kağıtlarıyla (fölye veya levha) kap lanırsa radyatörden ışınım yolu ile gelen ısı tekrar geriye yansıtılarak ısı kaybı büyük ölçüde azaltılır. Eğer 5 katlı ve 18 daireli Mart-Nisan '99 Sayı 61
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=