1. GİRİŞ 1950'li yı llarda Japonya' da başlayan, 1960'11 yıllarda ABD'de, 1980'li yı llarda Avrupa'da görülen kalite rüzgarları, 1980'li yı lların son dönemlerinde Türkiye'de de hissedilmeye başlamıştır. Bu rüzgarların etkisiyle, birçok kuruluş bu olguyu ve kaliteyi göz önüne alarak, sistemlerini tekrar gözden geçirmeye başlamı şlardır. Bunun yan ısıra, bu sistemleri işletmelerinde yerleştirmek için yoğun bir çabaya girişmişle rd ir. Bunun nedeni, dünyadaki hızlı gelişimi ve deği şimi yakalamak, ülkemizdeki mal ve hizmet üretiminde kaliteye öncelik verilerek sanayileşmiş ülkelere ulaşma çabasıdır (1 ). Dünyada esen bu kalite rüzgarlarına paralel olarak, birçok esintiler de olmuştur. Dünyamızdaki bu değişim sürecinde "TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemleri" gündeme gelmiştir (2). Bir bakıma sihirli, anahtar sözcük olan, "Yönetim" sözcüğü, örneğin; Su Yönetimi (3), Enerji Yönetimi (4), lsı Yönetimi (5), Proje Yönetimi (6), İnsan Kaynakları Yönetimi gibi, birçok önemli konuda da yer a l mıştır. İşletmeler, günümüzde, bir bakıma ürünlerinin pazarlanmasında kaçınılmaz olması nedeniyle, kalite rüzgarlarına kendilerini kolayca kaptırmışlardır. Bu pastadan pay almak isteyen, birçok işletmenin yanısıra, müşavirlik hizmetleri veren birçok kişi, kurum ve kuruluşlar doğmuştur. Bununla beraber, ülkemizdeki diğer yönetim sistemleri, örneğin "Enerji Yönetim Sistemleri", maalesef, bu denli önemsenmemişti r. Bu konuda, çok yavaş işleyen bir geçiş süreci yaşanmaktadır. Sanayi sektörü, ülkemiz nihai enerji tüketimi içinde yaklaşı k% 34 ve elektrik tüketiminde% 54 paya sahiptir. Bunun yanısıra, 1996 yı l ında % 34 olan enerji tüketimi payının 2000, 201 O ve 2020 yıllarında, sırasıyla, % 37, % 46 ve% 56 olacağı sanılmaktadır (7). Sanayi sektörümüz, bir yandan yüksek enerji tasarruf potansiyeline sahiptir. Öte yandan da, sanayide tüketilen enerjinin çoğu ticari enerjidir. Bu durumlar, sanayi sektörümüzün enerji tasarrufu ça lışma l arında öncelikle ele alınmasına neden olmuştur. Bu çerçevede, ülkemiz sanayisindeki enerji tasarrufu çalışmalarına kısa bir göz atmak yararlı olacaktır: Doğal Gaz Dergisi 179 Ülkemizdeki enerji tasarrufu çalışmaları, 1980 yılından beri Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) Genel Müdürlüğü'nce çeşitli proje ve programlar doğrultusunda yürütülmektedir. Bununla beraber, ülkemizdeki planl ı enerji tasarrufu, EİE içinde ol uştu rulan Enerji Kaynakları Etüt Dairesi Başkanlığı (EKEDB) tarafından başlatılmıştır. Bu çerçevede, EİE 'nin yabancı yardım desteğiyle 1981 yılında yürütmüş olduğu sanayide enerji tasarruf projesi sonucunda, enerji tasarruf potansiyelinin belirlenmesine yönelik önemli sonuçlar elde edilmiş ve bu konunun önemi bir kez daha ortaya çıkm ıştır. 1988-1991 yı lları arasında, yürütülen enerji tasarrufu projesiyle, işin ana yapı taşlarını oluşturan, politika ve program çalışmalarına ağırlık verilmiştir. ·ı 992 yılında ise, EKEDB; "Enerji Tasarruf Merkezi" kimliğini kazanmış ve bu kimlikle çalışmaları yürütmeğe başlamıştır (8). Bu çalışmada, öncelikle, ülkemizde "Enerji Yönetimi" veya daha geniş anlamda "Enerji Verimliliği" konusunda çı karılan yönetmelik ve duyurulara kısa bir göz atılacak, daha sonra "lsı Yönetim Sistemi" ile onun kalbi olan "lsı Balansı" konusu ele alınacak ve ısı balansının belirlenmesi için bir yöntem sunulacaktır. 2. ENERJİ VERİMLİLİĞİ KONUSUNDA ÜLKEMİZDEKİ YÖNETMELİK VE DUYURULAR 7-9 Aralık 1998 tarihleri arasında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen "1. Enerji Şu rası" çerçevesinde, esas itibariyle komisyonların raporlarına dayandırılarak bir dizi kararlar alınmı ştır. Bu kararlardan biri şudur: " Enerji tasarrufu çalışmalarını etkili bir şekilde kontrol edebilen bir yasa çıkarılmalıdır. Ulusal enerji Tasarrufu Merkezi yetkili ve özerk bir organizasyon haline dönüştürülmelidir." (9). Burada sözü geçen ve halizarda ça lışmaları süren, "Enerji Verimliliği Yasa Taslağı"nın (1 O) önemi bir kez daha vu rgulanmıştır. Ülkemizde, Tablo 1'de gösteri ldiği gibi, sanayide enerji verimliliği çalışmalarının gerçekleşmesi için önemli girişim leri gerekli kılan bir yönetmelik ve bu yönetmeliği destekleyen iki önemli duyuru söz konusudur (1 ·ı, 12, 13, ·ı 4). Bunun yan ısıra, bu yönetmelik ve duyurulara uyulması konusunda, 11 Aralık 1997 tarihli Başbakanlık Genelgesi yayımlanmıştır (11 ). Mart-Nisan '99 Sayı 61
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=