Vana boyunca meydana gelen basınç farkı gazın akışını sağlayan potansiyel bir enerji farkı yaratır. Bu durum bir tepeden suyun düşmesine benzer. Genel bir düşünüşle bu basınç farkını artırdığımız sLirece geçen gaz miktarı da artacaktır. Gerçekte bu belirli bir kritik değere kadar doğrudur. Şekil S'de gösterilen tipik bir regülatöre baktığımızda akış koşullarında basıncın vana boyunca nasıl bir dağılım gösterdiğini izleyebiliriz. Giriş Basıncı Çıkış Basıncı 1 ~ VEN! CONTRlCT l 1 1 1 1 r ı 1 P,c Şekil 5. Bir vana içerisinde basınç c/i.işümünün profili. Article Bir vanada akış miktarını artırmaya çalışırsak tabidir ki sistemin bütün noktalarındaki gaz hızıcla artacaktır. Bu artışı sürdürürsek sonunda vena contracta da gaz hızının ses hızına ulaştığı bir noktaya varırız. Böylece normal olarak ses hızına ulaşılan bu noktadan itibaren gaz akışı artırılamaz. Artık temel olarak çıkış basıncını düşürmekle geçen gaz miktarını artıramayacağımız bir noktaya varmış oluruz. Ses hızına ulaşıldığı ve akış miktarının sınırlandığı bu akış kritik akış olarak ad landırılır ve bu noktada vanada oluşan basınç düşümüne kritik basınç düşümü adı verilir. Kritik basınç düşümünün gerçek değeri vana tipine ve geometrisine bağlıdır. Vanadan gaz geçişi olurken, vana içerisinde enerji kaybına yol açan belirli bir miktar tCırbCılans oluşur. Gazın kinetik enerjisinin bir kısmı ısı enerjisine ve bunun bir kısmı ela ses enerjisine clönCışür. Küresel yada kelebek gibi bazı vana tipleri az bir enerji kaybına yol açan düzgün bir akış profiline sahiptirler. Bu göreli olarak daha yüksek bir çıkış basıncı sağlar. Bu tip vanalar yüksek kurtarımlı olarak ad l andırı lır ve Şeki l 6'da sürekli çizgi ile Vana hat üzerinde önemli bir kı s ıtl ama noktası gösterilmiştir. oluşturmalıdır ve bundan dolayı vana akış alanı borunun akış alanından önemli oranda kCıçüktCır. Bu sistem boyunca sabit bir akış elde etmek istiyorsak, bu sınırlı alandan geçen gaz mikta rn,ı tüm borudan geçen gaz miktarında tutmamız gerekir. Açıktır ki bunu sağlamaya çalışırsak gaz hızı kısıtlama noktasında boruclakinclen çok daha yüksek olacaktır. Hız bu akış elemanları içerisinde kısıtlamanın en çok olduğu noktada maksimuma ulaşacaktır. Bu nokta vena contracta olarak bilinir ve gerçek yeri orifisclen biraz uzakta ve çıkış tarafına doğrudur. Hızda meydana gelen bu artış, potansiyel enerjinin yerine geçen kinetik enerjide de artışa neden olur. Böylece Şekil S'de de gördüğümLiz gibi hızın maksimuma ulaştığı vena contracta noktasında basınç ela minimuma düşer. Buradan sonra gaz tekrar geniş çıkış borusuna ulaştığı için basınç kaybının bir kısmı geri kazanılır. Bu basınç kurtarılması olarak adlandırılı r. Doğal Gaz Dergisi 196 ~ p 1 p 1 Bu p akışı tanımlar Yüksek Kurtarım (Küresel Vana) _,.,. - - - Düşük Kurtarım ,,, (Globvana) Şekil 6. Di.işi.ik ve Yüksek kurtarım/, vanalar. Diğer yandan glob vana gibi bazı vanalar göreli olarak daha fazla türbCılans yaratırlar ve bu da daha fazla enerji kaybına yol açtığı için çıkış basınçları düşük olur. Bu tip vanalar düşük kurtarımlı diye adlandırı l ır ve kesik çizgi ile veril miştir. Mart-Nisan '99 Sayı 61 C
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=