Süleyman BULAK: Bizim daha önceki görüşmelerimizde belirttiğimiz gibi en sıcak proje Türkmenistan'dan; Hazar geçişli proje ve İran'ın hat inşaatını bitirdiğini farz ettiğimiz ama birtakım eksiklikleri olan, yaklaşık bir yılda bitebileceğini düşündüğümüz bu proje. Bir de Rusya'dan gelecek olan hattın Ukrayna'da genişletilmesi projesi var. Gökhan YARDIM: Aslında şu anda en hızlı ilerleyen hat; Ukrayna ve Bulgaristan üzerinden gelen mevcut hattır. O mevcut hattan biz fazla gaz alıyoruz. Ancak mevcut 'hattın yapımıyla ilgili Ukrayna'dan birtakım genişleme projeleri var. Bu konuda Ukrayna ile Gasprom ve Gastransit arasında görüşmeler son safhaya geleli. Süleyman BULAK: Kompresörü kim, kaça yapacak? Boru hattı nasıl yapılacak ? Bu Rusların sorumluluğunda mı? Gökhan YARDIM: Rusya ve Ukrayna'n ın . Gastransit diye bu konuda ela bir şirket kurulmuştu. BOTAŞ o/o 18 ile ortaktı. BOTAŞ bu o/o18 orta klığını Turusgaz'a devretti. Turusgaz'cla; %50 Gazprom, %35 BOTAŞ, o/o 15 Gama, ayrıca o/o 8'cle bekliyoruz. Böyle bir çalışma henüz sonuçlanmış değil. Ama H_aziran'cla sonuçlanacağını söylüyorlar. Süleyman BULAK: Yani burada işveren Rusya, işi yürütecek olan Saipem oluyor. Gökhan YARDIM: Bu onların sorunu tabii ki, bunları yaptıktan sonra bize tekrar açık olarak bildirecekler ve hattı Samsun'a getirip, Samsun'cla teslim edecekler. Bizim sorumluluğumuz Saınsun'cla gazı teslim almak ile başlayacak, sonra Ankara'ya kadar olan boru hattını yapmak olacak. Süleyman BULAK: Şehirlerdeki doğal gaz kullanım miktarını artırmak için önerileriniz nelerdir? Gökhan YARDIM: Şimdi bakın, bütün dünyada gaz sektöründe uygulanan temel kural var. Yeterli yeraltı depolarına sahip olmadan doğal gazın konut sektöründe fazla gelişmemesi lazım. Bizim Türkiye'de o/o20'lere çıktı. Yeraltı depolarımız yok. Bu son derece riskli bir çalışma yöntemi. Yani dağıtım şirketleri açısından da bizim açım ızdan da riskli. Biz yeraltı deposu için Türkiye Petrolleri A.Ş. Transbalkan ortaklığı var. "Bütün dünyada i le anlaşmamızın sonuna geldik. Ama bu anlaşma yerin hazırlanması ile ilgili. Bu an laşmayı bugün imzalarsak, o yeraltı deposu 2004 yılında hazır olacak ve 1 milyar metreküplük bir kapasitede olacak. Bu o/o10'luk bir kapasite oluyor. Biz bununla ilgili bu sene bir yük yönetim çalışması yapmayı planlıyoruz. Depoya ihtiyaç nedir, ne kadarlık bir deponun olması lazım, ileriye yönelik olarak ne olacak? Çünkü Türkiye'de konut sektörü beklentilerin çok üzerinde gelişti ve gelişmeye de devam ediyor. Çok yoğun istek var. Doğal gaz temiz ve ku ll anımı kolay bir yakıt olduğu için konutlardan büyük talep var ve fiyatı da uygun ki, böyle bir talep var. Bu talep e ngel l enemeyeceği için bu talebe uygun Süleyman BULAK: Transbalkan'da ise; Enka, Tekfen, Entes, Cama'nın ortaklığı var. gaz sektöründe uygulanan Gökhan YARDIM: Böylelikle Gastransit bu projeyle ilgili sorumlu kuruluş olarak çalışmalarını Ukrayna ve Gazpromla sLirclürüyor. Son fiyat müzakerelerini yapı yorl ar. Bu işin kredisini Avrupa Yatırım ve İskan Bankası'nclan alacaklar. Bununla ilgili kapasite dağıtma ve hattı rehabilite etme ça lış maları sürüyor. temel bir kural var: Yeterli yeraltı depolarına sahip olmadan, doğal gazın konut sektöründe fazla Süleyman BULAK: Bunun yaklaşık 300-500 milyon dolarlık proje olduğunu söyleyebilir miyiz? gelişmemesi lazım. " Gökhan YARDIM: İlk etabı o kadar değil. Süleyman BULAK: Dolayısıyla size göre 3 tane proje sayabiliyoruz. Rus gazı, Türkmenistan'clan gelecek olan gaz ve İran gazı. Gökhan YARDIM: Bir ele Mavi Akım projesi var. Ayrıca Azerbaycan'cla da çok büyük miktarda doğal gaz sahaları bulunmaya başlandı. O açıdan Bakü- Ceyhan boru hattının Türkmenistan ve Azerbaycan'clan gelecek boru hattıyla paralel yap ıl ması ile maliyet o/o30'lara varan oranda düşüyor. Süleyman BULAK: Aynı anda yapılması çok daha iyi. Ama biz şu anda esas 3 projeye bakıyor ve özellikle Blue Stream ile ilgili görüşmeleri merak ediyoruz. Gökhan YARDIM: Şimdi Mavi Akım- Blue Stream projesinde şu veya bu gelişme var elemek için erken. Ruslar o projeyi gerçekleştirmek için biliyorsunuz İtalyan ENİ ve Saipem ile bir anlaşma yaptılar. Onların bununla ilgili anahtar teslimi, inşaat kontratını imzalamalarını, finansman paketini kapatmalarını Doğal Gaz Dergisi 22 hareket etmek lazım. Yeraltı depolarını mümkün olan hız ve ivedilikle yapıp sektörLin hizmetine sunmak lazım. Süleyman BULAK: Onu yapmak için ele belki şu anda İCDAŞ'ın zorla uygulamaya çalıştığı gibi şehirlerin keneli endüstri dağıtım planlarını; yazın gaz verip, kışın kesintili bır şekilde uygulamak suretiyle, bu dezavantaj konutların lehine kullanılabilecek hale getirilmeli. Gökhan YARDIM: Birinci yol bu. İkinci yol şehirlerin yakınında çift yakıtl ı elektrik santrallerinin yapılması lazım. Aslında ilk başta Ambarlı Santrali'nin yapılış amacı oydu. Rahmetli Özal'la Nezihi Bey de çok iyi bilir. Bu öneri BOTAŞ'tan gitmişti ve Ambarlı Santrali çift yakıtlı olacaktı. Kışın ikinci yakıt kullanacaktı, yazın doğal gaz kullanacaktı. Ama şimdi bakıyoruz, Ambarlı santrali çift yakıtlı diye, herkes "elektrik yönünden sıkıntı var, gazı kesmeyin" eliyor. Oysa geçmişe bakın Ambarlı Santrali 'nin kuruluş amacı buydu. Yoksa Ambarl ı Santral i yapıl m ayaca ktı. Şi m di belki konut sektöründe de böyle santrallere ihtiyaç var. Bunu belediyeler kurabilirler. İ kinci bir yakıt, fuel oil deği l, daha güzel, uygun bir yakıtla bu şekilde çalışmayı öngörmek lazım. Deponun ihtiyacı böyle aşılabilir. Bakın, dünyada hiçbir örnek bulamazsınız. Üç, Mart-Nisan '99 Sayı 61
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=