Türkiye'de kojenerasyon başta Şeker Fabrikaları, Rafineriler ve Kağıt Fabrikaları olmak üzere KİT'lerde çok eski yıllardan beri uygulanmış, bu amaçla kurulan 29 tesisin toplam kapasitesi 1040 MW değerine ulaşmıştır, [3]. Bugün bu tesislerin bir bölümü ekonomik ömrünü doldurduğu için devre dışı kalmıştır, bir bölümü ise düşük kapasite ile çalışmaktadır. Türkiye'de kojenerasyonun gelişmesindeki önemli aşama, 1984 yılında 3096 sayılı yasanın çıkartılması ve bu yasaya dayanarak 4 Eylül 1985 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın otoproclüktörlük için uygulama esaslarını belirleyen 85/9799 sayılı yönetmeliğin yayınlaması ile başlamıştır. 1 992 yılında kurulan ilk otoprodüktör kojenerasyon tesisinden sonra, getirilen yatırım teşviklerinin de etkisiyle otoprodüktör tesis sayısı hızla aıtmış ve Mayıs 1 999 sonunda 63'e ulaşmıştır. Bu tesislerin listesi Ek'te verilmiştir. Mayıs 1 999 sonunda tüm otoprodüktör tesislerinin toplam kurulu gücü 1 557 MW, yıllık elektrik üretimleri ise yaklaşık 10.7 milyar kWh değerine ulaşmıştır. Türkiye'nin toplam elektrik üretiminin yaklaşık 1 1 O milyar kWh olduğu gözönüne alınırsa, 1998 yılında elektrik üretiminin o/o1 O kadarının otoprodüktör tesislerden sağlandığı görülür. Bu değer önceki iki yılda sırasıyla o/o6 ve o/o8 olmuştur. Şu anda yapımı süren ve toplam kapasitesi 1 1 22 MW olan 42 adet otoprodüktör tesis vardır. Bu tesislerde yılda yaklaşık 8.5 milyar kWh elektrik üretilmesi beklenmektedir. Ayrıca 43 adet tesis için yapılan başvurular Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ncla incelenmektedir. Bunların ela devreye girmesiyle, 2005 yılında otoprodüktörlerin Türkiye genel elektrik üretimi içindeki payı o/o 1 8'lere yükselebilecektir, [5]. Şel<il 1. Türkiye'de otoprocliiktörlerin sektörlere göre dağılımı. Doğal Gaz Dergisi Agenda Otoprodüktörlerin sektörlere göre dağılımı aşağıdaki şekilde verilmiştir. Görüldüğü gibi en büyük sektör o/o30.3 ile tekstil sektörü olup, onu IPP projeleri (bağımsız elektrik üretim şirketleri) izlemektedir. Türkiye' ele otoprodüktör tesislerin gelişmesinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın teşvik ve olumlu uygulamalarının yanında, doğalgazın Türkiye'ye gelmesi ve yaygınlaşmasının ela önemli bir payı vardır. Bugün işletmede olan otoprodüktör santrallerin kullandıkları yakıtlara göre dağılımı Şekil 2'de görülmektedir. Ancak 1 996' elan başlayarak BOTAŞ' ın otoprodüktör tesislere 2000 yılından önce doğal gaz garantisi verememesi, kojenerasyon yatırımcılarını alternatif yakıtlara yöneltmiştir. Bunların başlıcaları LPG/Nafta ve sıvı yakıttır (fuel oil). Yapılmakta olan veya onay bekleyen otoprodüktör tesislere bakıldığında, yakıt olarak doğal gaz, LPG/nafta ve sıvı yakıt kullanacakların sayısı yaklaşık eşittir. Üzerinde araştırma yaptığımız otoprodüktörlerden aldığımız verilere göre, Türkiye'deki otoprodüktör santrallarda enerjiden yararlanma oranı o/o63.2'dir. Bu değer küçümsenecek bir değer değildir. Kaba bir hesap, tasarruf edilen yakıtın 1.5 milyon ton petrole eşdeğer ve parasal kazancın 300 milyon USD olduğunu göstermektedir. Kojenerasyon santrallerinde üretilen ısıl enerjinin daha yüksek oranda kullanılması durumunda enerjiden yararlanma oranı o/o75' lere ulaşabilecektir. 1 29 fut"! oil ��14 Oo)i.ıl ı,:,u j/.54 Şel<if 2. Türkiye'de otoprodüktörlerin kullandıkları yakıta göre dağılımı. Mayıs-Haziran '99 Sayı 62
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=