Güncel b. Gaz türbini, gaz motoru, buhar türbini, dizel motoru ve atık ısı kazanı gibi ana ekipmanların seçiminde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın onayı alınmalıdır. ( Vendor's approval). c. Ana ekipmanların asgari yedekleri gene bakanlıkça tespit edilmeli ve bu miktarda yedeği işletme aşamasında hazır bulundurmayan otoprodüktöre Bakanlık işletme izni vermemelidir. d. Ana ekipmanlar sipariş edilirken bunların performanslarına ve en az iki yıl için yedek nıalzenıeleriniıı sağlanacağına ilişkin garantiler satış sözleşmelerine konulmalıdır. Ayrıca yapımcının ilk iki yıl içinde yapılacak bakını çalışmalarına nezaret etme yükümlülüğü sözleşmelere eklenmelidir. Kojenerasyon Derneği, yukarıdaki dört madde üzerinde ayrıntılı çalışmalar yapmaktadır. Çalışmalar sonunda ortaya çıkacak görüş ve öneriler Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ııın bilgi, görüş ve _ onaylarına sunulacaktır. • Türkiye'de otoprodüktörlüğün ve kojenerasyoııun gelişmesi karşısındaki bir başka engel ele yakıt güvenliği sorunudur. Doğal gaz talebi yılda %1 2 oranında artmaktadır. Bu oran doğal gaz tahsisindeki sınırlamalara-karşın ortaya çıkan bir orandır, başka bir deyişle bastırılmış bir talep artışıdır. Sınırlamaların kalkması durumunda talep artış oranı %25' lere kadar çıkabilecektir. BOTAŞ, 397 sayılı kanun hükmünde kararnamenin (KHK) kendisine sağladığı yetkiyle, LNG terminallerinin, iletim hatlarının ve dağıtım şebekelerinin planlanınasınclaıı ve uygulamaya geçirilmesinden tek başına sorumludur. Ancak bu işlerin tümüne yetişememekte, bunun sonucu olarak ela bölgeler arasında haksız rekabete ve gazın ulaştığı bölgelerde dağıtım sıkı ııtılarına yol açınaktacl ır. Türkiye'ele doğal gaz sıkıntısınııı ana nedeni, Türkiye'ye ithal edilen gazın yeterli olmaması ya ela talebi karşılamak için gerekli LNG tesisleri ve iletim hatlarının zamanında yapılamamasıdır. Bu sıkıntıların giderilebilmesi için elektrik üretim tesisleri kurmada özel sektöre yetki veren 3096 sayılı yasanın bir benzerinin ele doğal gaz temini ve dağıtımı için çıkarılması zorunludur. Böylece BOTAŞ'ın planlanan yatırımlarının bir bölümü özel girişimcilere aktarılarak yatırımların hızla gerçekleşmesi sağlanabilir. Bu devletin üzerindeki yatırını yükünü ele hafifletecektir. Kuşkusuz enerji üretimi ve dağıtımı üzerinde kamu denetimi gerekli ve zorunludur. 397 sayılı KHK üzerinde yapılması gereken değişiklikler üzerinde Kojenerasyon Derneği'nin görüş ve önerileri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na sunulacaktır. • Elektrik ve yakıt fiyatları, bir kojenerasyon tesisinin ekonomik olurluluğunu belirleyen en önemli parametrelerdir. Fizibilite raporu hazırlanırken yakıtın piyasa fiyatı ve üretim fazlası elektriğin şebekeye satış fiyatı gözönüne alınır, dolar bazında sabit kaldıkları varsayılır. Yakıt fiyatındaki aıtış veya elektrik satış fiyatındaki azalma kojenerasyon tesisinin kazancını azaltabileceği gibi, tesisi zarar eder duruma ela Doğal Gaz Dergisi 1 32 düşürebilir. Yap-işlet-devret (BOT) veya yap-işlet -sahip ol (BOO) uygulamalarına tanınan yakıt ikmal ve fiyat garantisi ile fazla elektriği satış garantisi otoprodüktörlere tanınmamıştır. Bugün ulusal şebekenin elektrik gereksinimi olduğu için otoprodüktörler fazla elektriği TEDAŞ' a, TEAŞ satış fiyatının (fonlar düşüldükten sonra) %80' i bir bedelle satabilmektedirler. Bu ise brüt % 66,6'ya tekabül etmektedir. Ancak önümüzdeki yıllarda ulusal şebekenin elektrik gereksiniminin azalması durumunda, otoprodüktörlerin ürettikleri elektriği satamama veya çok düşük fiyatla satmak zorunda kalmaları sözkonusu olabilir. Aşağıda sunulan öneriler bu konuda bir rahatlama getirebilecektir : 1 . BOT ve BOO' !arda olduğu gibi, otoprodüktörlerin üretim fazlası tüm elektriğini TEDAŞ'ın satın alınası zorunluluğunu öngören bir KHK çıkartılmalıdır ve bu zorunluluk bugün TOOR (işletme hakkının devri) modeline göre özel şirketlere devredilmekte olan 29 adet elektrik dağıtım şebekesini devralan tüm şirketlerin sözleşmelerine konulmalıdır. Dağıtım şirketinin yeni sahibi veya işletmecisi "Ben otoproclüktörden elektrik almak ya ela mahsup yapmak zorunda değilim" diyememelidir. 2. Kojenerasyon tesisinde kullanılan yakıtın, fizibilite raporunda esas alınan ve Bakanlıkça onaylanmış olan fiyatı değiştikçe (artı veya eksi yönde), fiyat farkının bir yıllık toplamı, o otoprodüktörün ödeyeceği kurumlar vergisinden mahsup edilmelidir. Bu yolla, kojenerasyoıı mocluııcla çalışan bir otoprodüktörün yakıt fiyatındaki artış nedeniyle zarar eder duruma düşmesi önlenmiş olacaktır. 3. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kuracağı bir fon aracılığı ile kojenerasyoıı uygulayıcılarını, elektrik ve yakıt fiyatlarındaki olumsuz değişikliklere karşı destekleyebilir. • Otoprodüktörlük uygulamalarında karşılaşılan sorunlardan biri de bu konuda devlet kuruluşları arasındaki iletişim eksikliği ve davranış farklılığıdır. Enerji ve Tabiii Kaynaklar Bakanlığı otoproclüktörlüğüıı yaygınlaştırılması ve bu alandaki sorunların çözülmesi konusunda yoğun çaba göstermektedir. Ancak TEAŞ, TEDAŞ ve BOTAŞ gibi konu ile doğrudan ilgili diğer devlet kuruluşlarının ela, otoproclüktörlük konusunda karşılaşılan sorunlara çözüm üretme konusunda istekli olmaları gereklidir. Benzer biçimde yapılan başvuruların sonuçlanması için devlet kuruluşları arasındaki bilgilendirme eksikliği giderilmelidir. • Türkiye'cle bugün kojenerasyon hemen hemen otoprodüktör tesislerle sınırlıdır. Kojenerasyonla bölge (konut) ısıtmasının yapıldığı tek uygulama İstanbul, Esenyurt' ta yap-işlet-devret yöntemi ile kurulan Esenkent Kombine Çevrim Santrali ile Bilkent Kojenerasyon Tesisi'clir. Sanayi kuruluşları dışında kojenerasyonun yaygın olarak uygulanabileceği üç sektörden söz edilebilir. Bunlardan birincisi, toplu konut alanlarıdır. Kojenerasyon teşvikleri sadece 5000 ya ela daha çok konut içeren uydukentlere değil, daha Mayıs-Haziran '99 Sayı 62
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=