2�TÜRKİYE DOĞAL G.AZ ZİRVESİ 2nd TURKEY's NATURAL GAS SUMMI T başarılı olmayacağı ihtimali olsa da, ben aksini bekleyerek başarılı olması durumunda nelerin beklenebileceğini anlatmak islerim. İlk olarak, bu kuyularla amaçlanan hidrokarbonun varlığı ve olası hacmini kanıtlamaktır, licariliğini belirlemek değildir. Bunun dışında, kuyuların başarı l ı olması durumunda jeolojik kavramların doğrulunu ve hidrokarbon birikimlerin belirlenmesinde kullanılan metotların güvenilirliği kanıtlanmış olacaktır. Yukarıda bahsedilen olası rezervler bulunduğu lakclirclc, ikinci etap kcşinerin tespitleri olacaktır. Tespit etabının amacı rezerv ve üretim miktarlarının "Geliştirme" fazı için gerekli finansmanı (içcrclen veya dışarclan) lemin edebilecek ve bir gaz satış anlaşmasına girilebilecek miktarda gaz111 bulunduğunu belirlemektir. Tespit etabı muhtemelen ilave bir 3D sismiği ve ilave tespit kuyularını ve akış testlerini içerecektir. Tespit programı için 2000 yılında 50-60 milyon doların gerekeceği tahmin edilebilir. Tespit fazında risk, ilk arama riskine nispeten daha az ols� da hiçbir surette risksi z değildir. Eğer tespit fazında başarı sağlanırsa takip eden etap "finansman" ve "salış anlaşması"na bağlı olarak geliştirme fazı olacaktır. ARCO'nun proje değerlendirmesinde kullandığı ve var olduğuna inandığı rezerv, şirke! içi clcğcrlenclirmc çalışınalarıncla yıllık ortalama 5 BCM kadardır. Bu oranlar çerçevesinde en üst diizcy teknoloji kullanılarak geliştirme fazının 900 ınilyon dolar civarında tutacağını ve ıaınamlanmasının yaklaşık 3 yıl alacağını diişünmekteyiz. Bu tüın proje maliyetini I milyar doların üzerine çıkaracaktır. Başarı sağlandığı takdirde, 2004 yılında ilk gaz sevkiyatının gerçekleşmesi beklenebilir. Bu tür bir deniz-altı laınamlama programında diğer birçok ülkede başarı ile uygulanan ARCO'nun yüksek teknolojideki yaygın tecrübesi ortaklığa sunulan önemli bir katkıdır. Bölgenin poıansiycliniıı heyecan verici olup, başarı sac! ece sondaj kuyularıınızı çevreleyen alanı değil tüm Karacleniz'dcki beklentiyi yükseltecektir. ARCO, ilk iki kuyu ile test edilen araına konseptinin Karadeniz'dc daha geniş bir alan için geçerli olabileceğine 111anmaktaclır. Devlet ve Toplum Faydası: Başarı duruınuncla ARCO ve TP/\O tarafından alınan riski koınpanse edecek ekonomik sonuçlar getirmesinin yanı sıra bu projenin devlete (ARCO ya ela TPAO'ya değil) en büyiik karı elde edilen hasılattan doğan doğrudan veya dolaylı vergiler ve devlet hisselerinden sağlanan faydalar olarak elde edecektir. Yukarıdaki senaryoya bağlı olarak clevlclc getireceği gireli ıniktarı 4 milyar dolar civarında olabilir. Üretilen gazın Türk devletinin yaptığı gaz ithalatını azaltması, gaz satanlara daha az döviz transferi yapılması, ki bu ela eğilim, sağlık, taşıma, Doğu ve Güneydoğu'nun gelişmesi için ayrılan bütçe harcamalarını artırmak üzere Hazinc'dc kalınası sonucunu doğuracaktır. Yerel gaz keşfinin clcvleı ve Tiirk halkı için güvenilirlik değeri yiiksek olup diğer iilkclere olan enerji bağımlılığını. azaltacağı aşikardır. Yerel iirelimin Tiirkiyc'ye olan önemi diişiinüldüğiinde TürDoğal Gaz Dergisi 45 kiyc'clc araştırma yatırımlarını cazip hale getirmek için devletin yapabileceği girişimler var mıdır? Evci. Devlet Tiirkiye'dc yapılacak aramalarda tarihten miras kalmışjeolojik riskleri ve buna bağlı maliyetleri değiştiremez, fakat teşvik sağlayarak ve vergi!erde indiri 111 yaparak hali hazırda karalarda yapılan iirelim aktivitelcrle eşdeğer olan derin su aramalarına ait yiikiimlüliiklerini diişürerek şirketlere başarının getireceği kazançları iyileştirebilir. Bununla birlikte teknik riskin yanı sıra Türkiye'de arama ve üretim faaliyetlerinde enfüısyon muhasebesinin henüz yaygın olarak uygulanamaması şirketlere transfer edebilecekleri nakit miktarlarında kayba uğramalarına sebep olmaktadır. Bunun fevkinde hasılatlardan elde edilen gelirin transferindeki kısıtlamalar şirketlerin karlarını yılda bir kez transfer edebilmelerini ve bu fonların iilke içinde atıl oldukları siirede tasarruflarının kısıtlı olması sebebiyle bir dezavantaj yaratmaktadır. Bu dezanvanıajlara ek olarak petrol şirketlerine onlarca yıldır uygulanan ve yiiksek ennasyonu telafi eden yegane teşvik unsuru sabit kur garantisi uygulanması Sayıştay tarafından durdurulmuştur. Son birbuçuk yıldır dondurulan tescil edilmiş sermaye iizerinden yapılan (ransfcrlrin yapılmamaya devam edilmesi bizim Karadeniz projesinin ekonomik model değerlendirmemi ze ciddi olarak zarar verecektir. Bu tip bir uygulama aynı zamanda Türkiye'dc biiyiik yatırım yapılmasına ilişkin kararlara yönelik ticari riskin Mayıs-Haziran '99 Sayı 62 gündeme gelmesine sebep olmuştur. Çoğunuzun bildiği gibi Karadeniz baseni tamamıyla, Akdeni z, Ege, Tuzgölii ve Erzurum gibi en azından yarım düzineye yakın iç bascnimiz hcniiz tamamıyla aranmamış durumdadır. Tiir'::ye'cleki büyük miktardaki petrol ve gaz talebi nedeniyle teşviklerin, arama şirketlerine acilen sunulmasını, Türkiyc'nin kara ve deniz basenlerine uluslararası şirketlerinin yatırını yapmalarını özendireceği inancınclayız. Maalesef, Türkiye'deki aramaların jeolojik riski ve arama maliyelieri çok yüksektir, buna ilaveten daha önce değindiğimiz kur farkları111n ödenmesinin durdurulmasından kaynaklanan riskin son yıllarda politik durumlarda gözlenmek olan istikrarsızl ıkla biraracla oluşması yatırımcılar için çetin bir ticari ortam oluşturmaktadır. Yalmzcaticari teşviklerinin önemli miktarda arama sermayesinin Tiirkiye'ye cezbedilmesi için yeterli olacağı şüphelidir. Ancak, verilecek teşviklerin büyük bir kısmının Tiirkiyc'yc bir maliyeti olmayacağı ve potansiyel menfaatlerin çok belirgin olması karşısında, kanaatimizce teşvikler aleyhine geçerli bir argüman ileri s iirü !ememe! i d i r. Tiirkiye'de arama faaliyetlerini artırmak, ülkenin encıji kaynağının gereksinimlerini çözmek için öne siiriilen diğer çöziimlerc ek bir hükiimet önceliği olmalıdır. Ben inanıyorum ki Anadolu, arkalarındaki Vefalı Yatırım Şirketlerinin Yiiksek Riskli ı\rama Girişimlerinde hiikiimetlerin desteği olması koşulu ile, yer bilimcilere çekici bir alan olabilecektir. Teşekkür ederim.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=