sağlamaktadır. Elde ettiğimiz bu sonucu Şekil 4'deki eğrilere ilave edersek görüyoruz ki (Şekil 5) yumuşak yay ile çalışan regülatör ideale daha yakın bir eğri izleyecek ve dolayısı ile çıkış basıncı başlangıç basıncına daha yakın olacaktır. .. : .. ........ ; ..... . . . 200 300 400 500 Şekil 5 . İdeal eğriye yaklaşma. Yumuşak Sert Ya da diğer bir bakış açısı ile, her iki regülatörde de çıkış basınçları aynı olduğunda yumuşak yay ile çal ı şan regülatörün kapasitesi daha yüksek ol acaktır. Diyafram Etkisi Bir regülatörün çıkış basıncındaki değişimler üzerinde önemli bir etkiye sahip olan diğer bir faktör de "diyafram"dır. Yay etkisini incelemek için kul land ığım ız örnekte diyafram efektif alanının sabit olduğunu kabul ederek hesaplamaları yaptık. Ancak gerçekte durumun böyle olmad ığını 61 . sayıdaki yazımızda açıklamıştık. Bu etkiyi Şekil 6'ya bakarak incelersek, diyafram üzerine etki eden P2 çıkış basıncının artışıyla beraber diyaframın yukarı hareket ederek yayı sıkıştırdığını ve bu sırada diyafram efektif alanını ela azalttığı nı görürüz. A, = yüksek P, A, = düşük P, Şekil 6. Basınç-diyafram efektif alan ilişkis i. Şeki 1 6 bize, azalan P2 çıkış basıncına bağlı olarak yayın serbest kald ı ğını ve diyafram efektif alanının da arttığın ı göstermektedir. Yay etkisini incelemek için kulland ığı mız son örnekteki değerleri kullanarak diyafram etkisini inceleyelim. Doğal Gaz Dergisi 159 Regülatörümüz düşük kapasitede çal ışırken ( 50 m3/h) diyafram al anını 1 O cm2 olarak kabul edersek, regülatör tapası maksimum açıklığa ulaştığında (200 m 3 /h) efektif diyafram alanı bu değerden biraz daha yüksek olan bir değere ulaşacaktır - 2 Bu deger de 11 cm olsun. P 2 = k. X / A şekline dönüştürülürse P2düşük kapasite = 2,5 x4/10 = 1 kg/cm 2 P yüksek kapasite= 2,5 x 3,5 /11 = 0,795 2 Bir regülatörün çıkış basıncındaki bu değişim miktarına Proportional Band adı verilir ve, PB = P2düşük kapasite -P 2 yüksek kapasite diye tanı mlanabi li r. Bu durumda regülatörümüzün PB değeri eğer diyafram alanı değişmese idi (önceki örnekte olduğu gibi ) PB = 1- 0,875 = O,125 kg/cm2 olacaktı. Diyafram alanı değişeceği için gerçekte PB= 1-0,795 = 0,205 kg/cm2 olacaktı r. Böylece regülatörümüzün PB değeri sabit duruma göre 0,08 kg/cm2 artış gösterecektir. Bu PB değeri ni en aza indirmenin birinci yolu önceden şekil l end i rilm iş diyafram kul lanmaktı r. Diyafram üzerinde imalattan verilmiş olan yay biçimi bu etkiyi azaltacaktır. Diğer bir yöntem ise olabildiğince büyük diyafram alanı oluşturmaktır. Böylece değişimin toplam alan içerisindeki payı azalacağı için etkisi de azalaca ktır. Sonuç Bir sistem için regülatör seçtiğimizde ya da regülasyonla ilgili bir soruna çözümler arad ığımızda bilmemiz gereken en önemli faktörlerden ikisi yay ve diyaframın çıkış basıncı üzerindeki etkileridir. Yedek parça seçimi yaparken, her zaman çıkış basıncı ihtıyctcıı~ı karşılayan yaylardan yumuşak ve diyaframlardan önceden şekille,,:Jirilmiş olanını tercih etmek doğru o la nıdır. Regülatör seçimi yaparken de diyaframı şekillendirilmiş ve büyük olanı, yay sertliği daha az olanı tercih etmek doğru olanıdır. Temmuz-Ağustos '99 Soyı 63
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=