TEKNiK BiLGi SANAYİDE DDĞAL EiAZ DÖNÜŞÜM TEKNİKLERİ Fatih ERTEKiN Makina Mühendisi • GED MOHENDISLIK 1958 doğumludur ve Ankara Ortadoğu Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü Mezunudur. 15 yıla yakın süredir Doğal gaz sektöründe hizmet vermektedir. Üniversite yıllarında lzmirli Tesisat Mühendisliği firmalarında başlamış olan mühendislik çalışmalarını, GEO MÜHENDiSLiK Firması sahibi olarak sürdürmektedir. Çalışmış olduğu bazı projeler şunlardır.Ertekin daha önce bazı NATO üstyapı projelerinde, Ankara Doğal Gaz Projesi kapsamında EGO'nun danışmanı British Gas bünyesinde, Bursa Organize Sanayi Bölgesi Doğal Gaz Ama Dağıtım ve Sanayi Tesisleri Doğal Gaz dönüşüm çalışmalarında, Bursa Şehiriçi Doğal Gaz Dağıtım ve Dönüşüm Projesi'nde Jtalgas - TÜMAŞ Konsorsiyumu bünyesinde çalışmıştır. Türkiye çapında, lzmir ve Ege bölgesinde birçok tesisin kazan dairesi ve enerji tesislerinin inşası, LPG dönüşümleri, doğal gaz ön hazırlık çalışmalarının yürütülmesi, termik santral ve kojenerasyon sistem montajlarının koordinasyonunu yürütmüştür. ÖZET Sanayinin can damarı olan enerji, değişik yakıt türleri ve elektrikten karşılanmaktadır. Tesislerin kalbi olan enerji santralleri (kazan daireleri vb.)hem teknik donanımları, hem de yakıt harcamaları açısından önemli maliyet kalemlerinden birini oluşturmaktadır. Doğal gaz, sanayide gerek direkt olarak proseste , gerekse de ısı santrallerinde enerji üretiminde diğer tüm yakıtlara alternatif olarak kullanılabilir. Doğal gazın hem yanma kolaylığından, hem de atık gazlarının kompozisyonundan kaynaklanan nedenlerden dolayı proseste kullanımının avantajları çok fazladır. Yakıt maliyetleri, yakıt sisteminin maliyetleri, yanma verimleri, bakım maliyet ve kolaylıkları açısından doğal gazın üstünlükleri sayılamayacak kadar çoktur. Her yakıt tesisatı ve yakma sistemi gibi doğal gazın da bu avantajlarını maksimum düzeyde değerlendirebilmek için standartlara ve teknik koşullara uygun bir tesisatlandırma gerçekleştirmek gerekir. Bunun da ön koşulu iyi bir projelendirme çalışmasıdır. Bu makalede, orta basınç fabrika içi sistem dönüşümlerini kısaca özetlenmektedir. ABSTRACT Natura/ gas can be used in industy both in the production process and also in heating plants to produce energy, as an alternative to al/ kinds of fue/s. Natura/ gas usage in production process has many advantages due to its capacity to bum easi/y and to the compositions of waste gases. Among other advantages of using natura/ gas are low fue/ and fuel systems costs, efficient burning, easy and /ow maintenance costs. To maximize natura/ gas' advantages, its vital to implement a successful installation system. lts essential to develop a detailed project to achieve such a system. This article explains the conversion process ofa medium pressure internal plant system. Do�al Gaz Dergısı GİRİŞ BOTAŞ ana istasyonundan 16 bar basınçta alınan gaz, 1O" ve12" çelik borulardan oluşan bir ring sistemi ile tüm sanayi bölgesine dağıtılmaktadır. Bu ring sisteminin belirli noktalarındaki 10 adet 16-4 bar basınç düşürme istasyonlarında gaz basıncı 4 bara düşürülmektedir. 4 bara düşürülen gaz, PE boru hatları vasıtasıyla tek tek fabrikaların 4-2 bar sayaç ve reglaj istasyonlarına ulaştırılmaktadır. Ana işlevi fabrika gaz kullanımını izlemek ve faturalamak olan bu sayaç ünitelerinden itibaren tesisler kendi iç dönüşüm çalışmalarını yürütmektedir. Yazının ana konusunu da bu bölüm oluşturmaktadır. Hem ana hat ( vana kutuları vasıtasıyla) , hem de 16-4 bar basınç düşürme istasyonları ve 4-2 bar sayaç üniteleri SCADA SiSTEMi aracılığıyla anlık olarak izlenebilmektedir. Böylelikle sistem bir bütün olarak güvenlik kontrolü altındadır. Bilgisayarlı ekran ve mimik panelde, sistemde ortaya çıkan en küçük arıza anında belirmekte ve operatörü ikaz etmektedir. Her saniye sistemdeki basınç, sıcaklık, gaz tüketim vb. değerler kaydedilmekte, istendiği anda hem grafiksel, hem de liste şeklinde çıktı alınabilmektedir. Merkezi bilgisayar aracılığı ile vanalara kumanda edilerek sistemin güvenliği de sağlanmaktadır. Ana gaz dağıtım sisteminde esas alınan, geçerli olan bu anlayış ve uygulama mantığı fabrika dönüşüm çalışmalarında da sürdürmeli ve doğal gaz ülke ekonomisinin can damarı olan sanayi tesislerinde güvenli ve verimli olarak kullanılabilmelidir. ORTA BASINÇ FABRİKA İÇİ SİSTEM DÖNÜŞÜMLERİ 1) Doğal Gazın Sanayide Kul lanımı Enerji kullanımı sanayide en çok sıcak su, kızgın su, buhar, kızgın yağ gereksiniminin karşılanmasında karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanı sıra proseste, ısıl işlem ve ergitme fırınlarında, kurutma, pişirme işlemlerinde, yüzey temizleme banyolarında ve ortam ısıtmasında da büyük miktarlarda enerji tüketimi olmaktadır. Sanayinin can damarı olan enerji, değişik yakıt türleri ve elektrikten karşılanmaktadır. Tesislerin kalbi olan enerji santralleri (kazan daireleri vb.) hem teknik donanımları, hem de yakıt harcamaları açısından önemli maliyet kalemlerinden birini oluşturmaktadır. Genellikle tarım, gıda, tekstil ve metalürji sektörlerinde yaygın olmak üzere birçok sanayi dalında sıcak su ve buhara çok gereksinim duyulmaktadır. 20 Ocak - Şubat 2002 Soy, 78
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=