• Toprak ve seramik sanayinde kullanılan pişirme fırınlarında; • Metalürji sanayinde ısıl işlem ve ergitme fırınlarında; • Otomotivde boya kurutma, yüzey temizleme banyolarında; • Tekstilde kurutma makinalarında (yakıtı direkt yada indirekt yakarak) enerji tüketimi yoğundur. Doğal gaz, sanayide gerek direkt olarak proseste , gerekse de ısı santrallerinde enerji üretiminde diğer tüm yakıtlara alternatif olarak kullanılabilir. Doğal gazın hem yanma kolaylığından, hem de atık gazlarının kompozisyonundan kaynaklanan nedenlerden dolayı proseste kullanımının avantajları çok fazladır. Yakıt maliyetleri, yakıt sisteminin maliyetleri, yanma verimleri, bakım maliyet ve kolaylıkları açısından doğal gazın üstünlükleri sayılamayacak kadar çoktur. 2) Fabrika İçi Doğal Gaz Dağılım Tesisatı Her yakıt tesisatı ve yakma sistemi gibi doğal gazın da bu avantajlarını maksimum düzeyde değerlendirebilmek için standartlara ve teknik koşullara uygun bir tesisatlandırma gerçekleştirmek gerekir. Bunun da ön koşulu iyi bir projelendirme çalışmasıdır. 2.1. Fabrika içi sistem dönüşümü proje çalışmalarında dikkat edilecek noktalar: a) Doğal gazın tüketileceği tüketim noktaları ve enerji gereksinimine bağlı olarak gazın bu noktalardaki tüketim değerleri belirlenir. b) Tüketim noktalarındaki yakma sistemlerinin (brülör, bek vb) gazı en verimli ve güvenli olarak yakacakları gaz basınç değeri saptanır. c) Güvenli, bakım ve müdahale açısından ulaşım kolaylığı olan, gaz uygulama standartlarına uygun, tesis içerisindeki en kısa güzergah belirlenir. d) Güzergahın belirlenmesinden TEKNiK BiLGi sonra tüketim noktalarına gazı taşıyacak boruların çaplarının tayini gereklidir. Boru çapının tayininde iki ana değişken, hız ve basınç kaybı hesaplanır. Gaz hızı ortalama 25 m/sn olmalıdır ki bu değer özellikle yakma sistemi ( brülör,bek vb) girişi öncesinde önem kazanmaktadır. Basınç kayıpları hat basıncı göz önüne alınarak; gerekli hız ve basınç kaybı formülleri ile seçim abakları kullanılarak hesaplanır. e) Proje hesapları ile birlikte yürütülmesi gereken diğer bir çalışmada standart ve normlara uygun malzeme ve ekipmanların seçimidir. Borular, vanalar, fittingler ve diğer malzeme ve ekipmanlar; basınç sınıfları, konstrüktif yapıları ve malzeme özellikleri açısından doğal gaza uygun olmalıdır. f) Doğal gaz dağılım hattı yeraltı ve yerüstü hat olarak döşenebilir. Döşeneceği güzergaha, bakım ve kullanım kolaylığına, malzeme özelliklerine, tüketim noktalarının konumlarına, güvenlik faktörüne ve maliyet analizlerine göre bu iki döşeme yönteminden biri seçilebilir. 2.2. Proje çalışmasına bağlı olarak yürütülecek uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar: a- Yeraltından giden güzergahlardaki borular, standartların belirlediği hendek derinliklerinde ve uygun şekilde yataklanarak döşenmelidir. b- Yol geçişlerindeki gaz hattı kılavuz borularla korunmalıdır. c- Yeraltı borusu çelik boru ise korozyona karşı mutlaka polietilen ile kaplanarak ve katodik koruma yöntemi ile korunmalıdır. d- Yeraltı boruları kesinlikle rögar, kanal vb açık olmayan ortamlardan geçirilmemeli, geçirilmek zorunda kalındığında da sızdırmazlığı sağlanmış, kılavuz borular içine alınmalıdır. e- Yeraltı borusu polietilen boru olarak seçilmişse (PE boru korozyona karşı dayanıklı dolayısıyla daha uzun ömürlüdür) gerekli yerlerde takviye koruma önlemleri ile korunmalıdır. f. Yerüstünden yeraltına geçiş noktalarında izole flanş ile elektrikli olarak hattın izolasyonu sağlanmalıdır. g- Yerüstü hatları trafolar ve enerji nakil hatlarından standart uzaklıklarda, güvenli bir şekilde suportlanarak monte edilmelidir. h- Hat, lastik vb izole malzemeleri ile elektrik kaçaklarına karşı izole edilmelidir. ı- Tüm yerüstü çelik hat standart direnç değerlerine göre topraklanmalıdır. i- Yerüstü hat agressif akışkan borularından gerekli güvenlik mesafeleri alınarak döşenmelidir. j- Uzun hatlarda ısıl genleşmeyi gözönüne alarak esnek bağlantı parçaları veya omegalarla hat üzerinde oluşabilecek gerilmeler karşılanabilmelidir. k- Hat bina girişlerinde ve duvar geçişlerinde yaka boruları içerisinden ve sızdırmazlık önlemleri alınarak geçirilmelidir. 1- Boru ve ekipmanlar korozyona karşı sarı boya ile boyanmalıdır. Orta basınç fabrika içi sistem dönüşümlerinin önemli bir parçası da ara kademe basınç düşürme istasyonlarıdır. Bu nedenle ayrı bir alt başlık altında ele alınacaktır. 3) Ara Kademe Basınç Düşürme İstasyonları (BDİ). Ara kademe basınç düşürme istasyonları gaz basıncını yakma sistemlerine girmeden önce istenen basınç değerlerine indirebilmek için kurulurlar. Tesislerde çok gerekli olmadıkça özellikle bina içlerinde gaz, yüksek basınçta dolaştırılmamalıdır. Tüketim noktalarına yakın bir yere kadar basınç kayıpları ve yatırım maliyetleri göz önüne alınarak, gaz orta basınçta getirilir. Güzergah üzerinde güvenlik ve bakım kolaylıkları açısından en uygun noktada BOi kurulur. BOi' ları regülatör, vana, filtre ve diğer Doaol Gaz Dergisı 22 Ocok • Şubot 2002 Soy, 78
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=