Şekil 3. Karada Sismik Veri Toplama Tuz damları içerisinde yapılan depolarda durum biraz daha farklıdır. Tuz damları için kuyuların delinmesi gerekiyor. Daha sonra su sirkülasyonu ile yeraltındaki tuz eritiliyor ve yapay bir mağara oluşturulmuş oluyor. Ayrıca TPAO'ya ait üretimde olan Karaçalı, Yulaflı vs. sahaları da üretim bitince depo olarak kullanılabilir. Bu projeleri gerçekleştirebilmek için yer altını iyi tariflemek gerekir. Şekil 4. Denizde Sismik Veri Toplama Doğal Gaz Depolama Çalışmalarında Jeofizik Yöntemler Doğal gaz depolama amacıyla tuz içinde yapılacak mağaraların boyutları önceden tespit edilmelidir. Doğal gaz depolanacak alanın boyutlarının tespit edilmesi için jeofizik yöntemlerden sismik yansıma yöntemiyle üç boyutlu veri toplanmalıdır. Bu yöntemle toplanan veri özenli bir şekilde proses yapılmalı ve yorumlanmalıdır. öncelikle üç boyutlu sismik veri toplanacak parametreler çok özenli seMAKALE çilmelidir. Tuz domunun sınırlarında tabaka eğimleri 90° ve üzerine çıkması nedeniyle, özellikle "bin boyutu" ve migrasyon mesafesi iyi seçilmelidir. Üç boyutlu sahanın veri toplama sınırları mümkün olduğu kadar büyük olmalıdır. Denizde sismik veri toplama çalışmaları bir gemi ile yapılmaktadır. Bu nedenle de denize özel ekipman kullanılmaktadır (Hava tabancası, Deniz içi alıcı, Alıcı kabloları gibi). Şekil 5. İki boyutlu proses yapılmış sismik kesit Şekil S'de iki boyutlu sismik verinin prosesi görülmektedir. Sismik kesit incelendiğinde dört ayrı yerde tuz damları görülmektedir. Tuz damlarının şekli ve çatlaklı olup olmadıkları çok önemlidir. Eğer tuz damlarında çatlak olursa gaz depolama açısından riskli olacaktır. Şekil 6. Şekil 6'da Tuz domu üzerinde toplanmış ve prosesi yapılmış üç boyutlu sismik veri (küp) görülmektedir. Doğal gaz depolama yapılacak tuz domunun yapısı çok önemlidir. Eğer faylar varsa doğal gaz yüksek basınç altında bu çatlaklardan sızacaktır. Şekil 7. Şeki l 7'de ise tuz domunu kesecek şekilde yorumlanmış ve yorumlanDoğal Goz Oergisı 96 Kasım -Aralık 2002 Sayı 83 mamış "zaman dilimleri" görülmektedir. İncelendiğinde tuz domunun içinde bir faylanma yok, fakat çevresinde ise faylar vardır. Bu şu demektir; tuz, mantara benzer bir şekilde oluşurken üzerindeki tabakaları zorlayarak fayların oluşmasına neden olmuştur. Şekil 8. Üç boyutlu proses yapılmış veriden elde edilen alıcı hattı kesiti Şekil 8'de Tuz domu üzerinde toplanmış ve prosesi yapılmış üç boyutlu sismik veriden elde edilmiş "alıcı hattı" kesitte tuz yapısı görülmektedir. Şekil 9. Üç boyutlu proses yapılmış verinin yorumu Şekil 9'da ise tuzun yorumlanmış derinlik kesiti görülmektedir. Böylece tuz domunun yer içindeki şekli , derinliği, çatlaklı olup olmadığı sismik yöntemlerle tariflenmiştir. Şekil 10. Tuz domu içerisinde doğa/gaz deposunun hazırlanması Şekil 1 0'da ise tuz içerisinde boşluk oluşturma işlemi görülmektedir.!!@
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=