~ (Q)JIUJJ~ • • ~ op-ınıun .. SinanOĞAN ASAM Rusya-Ukrayna Araştırmaları Masası, Kıdemli Araştırmacı, Eski Sovyet ülkeleri içerisinde Rusya'dan sonra en büyük doğal gaz rezervlerine sahip olan ve dünyanın sayılı gaz üreticileri içerisinde yer alan Türkmenistan, bağımsızlığını kazanmasının ardından sahip olduğu doğal gaz kaynaklarını uluslararası pazarlara çıkarmak için alternatif güzergah arayışına girmiştir. KAZA<lSTAN azı-- T SSCB'nin doğal gaz üretiminin yüzde BOTAŞ tarafından "Hazar Geçişli Türkonundan fazlasını karşılayarak 80 mil- menistan-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz yar m3'ten fazla bir üretimde bulunan Boru Hattı Projesi" olarak isimlendirilTürkmenistan'ın bugünkü üretimi oldukça gerilese de mevcut rezervler ve potansiyel ihraç kapasitesi ile fiyatlama konusunda Türkiye'nin bu ülke ile pazarlık yeteneğinin bulunması ve her şeyden önemlisi jeopolitik gerekçeler Türkmenistan'ı Türkiye'ye doğal gaz arzı sağlayacak ülkeler arasında üst sıralara çıkarmıştır. Ancak doksanlı yılların başında henüz doğal gazla tanışan Türkiye, değişik gaz kaynaklarının gündeme gelmesi ile kaynaklar arasında bir tercih yapmak durumunda kalmıştır. Maalesef Türkiye'nin bir doğal gaz stratejisinden yoksun olması , stratejik öngörüsüzlük ve kişisel çıkarların ülke çıkarlarının önüne geçmesi sebebiyle yapılan yanlış tercihler Türk enerji stratejisini zaafa uğratmıştır. Literatüre Trans-Hazar Projesi olarak geçen ve Türkmenistan'dan doğal gaz alımını içeren ve yaklaşık 3 milyar dolara malolması beklenen proje, miştir. BOTAŞ'ın resmi internet sitesinden alınan bilgilere göre; 29 Ekim 1998 tarihinde Türkmenistan Devlet Başkanı ile Türkiye'nin Cumhurbaşkanı arasında imzalanan hükümetlerarası anlaşmaya göre Türkmenistan'dan yılda 30 milyar m3 gaz alınması planlanmıştır. Yine yapılan anlaşma gereğince Hazar Denizi'nin altından, Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Türkiye'ye, oradan da Avrupa'ya boru hattı ile taşınması düşünülen projeyle bu gazın 16 milyar m3'ünün Türkiye'de kullanılması ve 14 milyar m3'ünün ise Avrupa ülkelerine ihracı planlanmıştır. 21 Mayıs 1999 tarihinde BOTAŞ ile Türkmenistan Hidrokarbon Kaynakları Yetkili Mercii arasında imzalanan 30 yıl süreli Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması'na göre gaz alımlarının 2005'de başlaması ve 2013 yılında 16 milyar m3'e ulaşması planlanmaktaydı. Ancak Türkmenistan ile resmi prosedürün tamamlanmasına rağmen bu anlaşmalar bir hüviyet kazanamamış Doğal Gaz, LPG ve Fuel Oil Dergisi ~ Ekim / Sayı 90 ~ ----------....;_---"'= =------- _.;..------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=