1 1 2 3 4 1 5 Boru Et Kalın lığı Dudak Yüksekliği ısıtma Zamanı Değiştirme Birleştirme Soğuma Zamanı Zamanı Zamanı -- mm mm Sn 1 Sn 1 Sn dak. -- ........4,5 0,5 45 5 5 6 4,5....7 1 45 ...70 5 .... 6 5 .. .. 6 6 .... 10 7....12 1,5 70 ...120 6 .... 8 6 .... 8 10 .... 16 12....19 2 120. ..190 8....10 1 8 .... 11 16....24 19....26 2,5 190 .. .260 10 ... 12 1 11. .. 14 24 .... 32 26 .. .. 37 3 260 ...370 12 .. .16 1 14 ...19 32 ... .45 37 .... 50 1 3,5 370 ...500 16 ...20 1 19....25 45 .... 60 50....70 4 500....700 20 ...25 25 .... 35 60 .. .. 80 Tablo 1: 20' C ortam sıcaklığında ve düzenli hava akımında esas alınacak değerler c- ısıtma Zamanı: Boru et kalınlığı x 1 O sn.(Tablo1/3) d- Dudak Yüksekliği: P=O,15 N/mm2 basınçta ısıtıcı plaka ve boru alın yüzeyleri arasındaki yaslanma sonucu oluşan cidar kalınlığına denir. H=0,55 mm+( 0,1 x e) mm olarak hesaplanır. e=Boru et kalınlığı (mm) (Tablo1/2) e- Değiştirme Zamanı: ısıtma işlemi bitiminde boru alın yüzeylerinin ısıtıcı plakadan uzaklaştırılması süresidir. Bu süre mümkün olduğu sürece kısa tutulma-lıdır. Yoksa ısınan boru alın yüzeyleri soğur ve kaynak kalitesi olumsuz etkilenir. Değiştirme işlemi esnasında ısıtılmış boru yüzeyleri kesinlikle kirletilmemeli ve hasar görmemelidir. (Tablo1/4) f- Birleştirme Zamanı: Değiştirme işlemi bitiminde kaynak yapılacak boru yüzeyleri sıfıra yakın bir zaman içinde birleştirilmelidir. Bu uygulama için gerekli olan birleştirme basıncı P=O,15±0,01 N/mm2 ol malıdır. (Tablo1/5) g- Basınç Altında Soğutma Zamanı: Birleştirme basıncı soğuma zamanı altında aynı değerde tutulmalıdır.(Tablo1/5) tl, t2 süreci ~ lsıııcı plaka 1 -Elb t5 siireci -rnt 1 12 13 14 15 Tablo 2: Basınç-Isı Diyagramı tl :Yüksek basınçta ısınma süresi(sn) t2 :Alçak basınçta ısınma süresi(sn) t3 :Isıtıcı plakayı değişim süresi(sn) t4 :Boru birleştirme basınç oluşum süresi(sn) t5 :Basınç altında soğuma süresi(dak) 3.2.Elektrofüzyon Kaynak Metodu Elektrofüzyon metod, iç yüzeyleri özel rezistans tellerle kaplı olarak imal edilen bağlantı elemanları ile boruları birbirlerine kaynatan sistemdir.Bağlantı elemanlarının üzerindeki soketlere elektrofüzyon makinası ile uygulanan gerilim ile ısınan rezistansların plastik malzemeyi eritmesi ile kaynak işlemi sağlanır. (Şekil 3) : J: Şekil 3: Elektrofiizyoıı kaynak şeması 2.2.1 Elektrofüzyon Kaynak İşle-minde Kullanılan Makina ve Ekip-manlar a-Elektrofüzyon Kaynak ünitesi: Bilgisayar kontrollü olarak üretilmiş makinalardır. Makinanın kontrolleri mikroişlemciler tarafından sağlanmaktadır. Bağlantı elemanlarının kaynak bilgileri barkodlarla veya manuel olarak makinaya girilmektadir. b- Boru Kazıyıcılar: Boru yüzeylerinde zaman içinde oluşabilecek ve kaynak kabiliyetini olumsuz olarak etkileyen oksit tabakası, yağ, kir ve nem gibi tabakaları kazımak için kullanılan değişik tip ve ebatta eki pmanlardır. l&illlmı~ c-Boru Kesma aparatları: Uzun veya düzgün kesilmemiş boruların uçlarını kaynak işlemine uygun olarak kesmeye yarayan aletlerdir. d- Kelepçe Takımı: Borulardaki ovalliğin giderilmesi ve kaynak esnasında oluşabilecek gerilmeleri önlemek için kullanılır . 2.2.2 Elektrofüzyon Kaynak Öncesi Hazırlık İşlemi Kaynak yap ı lacak malzemelerin aynı parametrik değerde olmasına dikkat edilmelidir. Bunun d ışında kaynak bölgesinin temiz tutulması ve uygun hava koşullarının (rüzgar. toz, nem,yağ v.s.) sağlanması gerekmektedir. 2.2.3 Elektrofüzyon Kaynak İşleminin Uygulanması IIJ Kaynak işlemine başlamadan önce borunun ağız kısmının kendi ekseni ile dik açı yapıp yapmadığına bakılmalıdır. Eğer değilse boru ağız kısmı kendi ekseni ile dik olacak şekilde kesilmelidir. Elektrofüzyon manşon takılacak borunun kaynak olacak yüzeyi işaretlenir. Kaynak boyu genelde manşon boyunun yarısı kadardır. İşaretlenen bu bölüm kazıma aparatı ile yüzeyde oksit tabakası kalmayacak şekilde kazınır. Kazıma derinliği oksit tabakası veya kire bağlı olarak O, 1-0,7 mm. arasındadır. Yüzeyi kazınmış boruya kesinlikle ellememeli, kirden ve olumsuz hava koşullarından korumalıyız. Elektrofüzyon manşon boruya geçirilir ve boru ile aynı eksende olup olmadığı kontrol edilir. Gerekli ise bir kelepçe takımı ile bağlanarak sistem sabitlenir. Elektrofüzyon kaynak makinası üzerindeki kablolar manşon üzerindeki soketlere takılır. Manşon üzerindeki barkod scanner vasıtasıyla okutularak kaynak değerleri makinaya girilir. Son bir kontrol yapılarak boru ve manşon konumu gözden geçirilir.Manşon soket uçlarına gerilim uygulanarak kaynak işlemi gerçekleştirilir.Soğuma süresi sonunda kelepçeler sökülür. Sonuçlar: Polietilen boru malzeme ile döşenen hatlarda, malzeme kadar işçilik önemlidir. Bu nedenle polietilen boru sektöründe kaynak işçiliği ehliyetli kişi veya kurumlarca yapılmalı ve denetlenme-lidir. Konuyla ilgili eğitimler verilmeli, gelişmesini henüz tamamlamamış olan polietilen boru sektörünün önü yanlış veya kötü işçilik gibi nedenlerle kesilmemelidir. ~ , _____ o_ o_ğ_a _ı _G_a z_ o e_r_gi_s_i -----='='=E=•'--__ M_a_y_ıs_-_H_a_z_ir_an_ı _s_a_yı_9_s ____~ ,
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=