Güncel Özkan A"ı Yükselen Petrol Fiyatları Karşısında Doğ-al-Gcı%-Piya-s-a-la-r:ı-nı-n-Du-r-u-muı--- Özkan Ağış Türkiye Kojenerasyon Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Giriş Dünya, enerji ihtiyacının %82'sini fosil kaynaklardan sağl ıyor. Fosil kaynakların pazarlanması az gelişmiş piyasalarda, ton, kg veya m3 bazında yapılırken gelişmiş piyasalarda petrolde varil, doğal gaz ve kömürde Btu (British Thermal Unit) gibi ısıl değerleri üzerinden yapılıyor. Her biri birer enerji kaynağı olduğu için fosil yakıtların değerinin içerdiği enerji miktarına göre belirlenmesi en akla yatkın olanı. Sonuçta, pazarda oluşan arz-talep dengelerine göre fosil yakı tlardan birinin fiyatı yükselirse bu enerjinin piyasada daha ucuz kalan başka bir fosil yakıttan sağlanması yoluna gidiliyor. Bu tercih o yakıtta bir talep artışı yaratıyor; talep artışı da fiyat artışı nı beraberinde getiriyor. Sonuçta, petrol, doğal gaz, fuel oil ve kömür gibi fosil yakıtları n birinde başlayan fiyat artışı diğerlerini de az veya çok etkiliyor. Petrol, Doğal Gaz Fiyatlarını Nasıl Etkiliyor? Dünya piyasal arında en güçlü fosil yakıt petroldür. Yıllık toplam fosil yakıt tüketiminin %43'ünü petrol oluşturuyo r. Yani piyasada da petrol başı çekiyor ve bütün diğer fiyatlar petrole göre değer kazanıyor veya kaybediyor. Büyük doğal gaz üreticilerinin (GAZPROM, NIGC veya SONATRAC gibi...) yine 32 · büyük gaz alıcıları ile (BOTAŞ, DEPA; RUHRGAS gibi) yaptıkları uzun süreli gaz anl aşmaların ı n ticari şartları gizli tutulmakla beraber, FOB nokta la rında dünya gaz fiyatl arı birbiri ne ya kınd ı r. Bir örnek verirsek; Belçika'nın Brugge lima n ındaki LNG deposunda Cezayir'li SONATRAC'ın 1 milyon Btu değerinde gaz teslim fiyatı ile GAZPROM'un RUHRGAS'a Almanya s ı nırında boru gazı teslimi fiyatı arasında büyük fark yoktur. Yani, gaz satış anl aşmalarının 1 milyon Btu'luk ve üst ısıl değeri (HHV) esas alınarak gaz baz fiyatı bir takım özel şartların dışında ülkelere ve anlaşmalara göre fazla değişmez. Yine bütün anlaşmaların değişmeyen maddesi, petrol fiyatlarındaki artışın doğal gaz fiyatlarına nasıl yansıyacağıdır. Büyük gaz anlaşmalarının Matruşka'nın en iç bebeği gibi çok derinlerde saklanan ve herkesten gizli tutulan fiyat artış formülünde iki önemli faktörün yer almış olacağını düşünüyoruz. Petrol fiyatları ile cari fuel oil fiyatı (bir ölçüde gas oil fiyatı da) yaklaşık aynı oranlarda gaz fiyatın ı etkiliyor. Yani petrol fiyatları ve aynı oranda fuel oil fiyatı artarsa bu artışların tamamına yakını doğal gaz fiyatına yansıyor. Petrol Fiyatları Spot Doğal Gaz Piyasasını Nasıl Etkiliyor? Petrol fiyatlarında spot artışlar neredeyse aynen doğal gaz fiyatlarına yansıyor. Bunun en güzel örneği Tropical Cindy kasırgasının yaşandığı 6 Temmuz 2005 tarihinde görüldü. O gün, petrol fiyatları 1,53 dolar artarak tarihin en yüksek zirvesi olan 61,24 dolara yükselirken (yani bir günde %5 artış) spot piyasada doğal gaz fiyatl ar ı da %5 artarak (0,213 dolar/ 1 milyon Btu), 7,688 dolar/ 1 milyon Btu'ya yükseldi. (Bu fiyatlar Amerikan NYMEX tablosundan alınmıştır) NYMEX'in hesapları na göre, 2006'nın yoğun ısıtma mevsiminde (Mart 2006) fiyatların 1 milyon Btu başı na 53 cent daha artarak 8.31 dolara yüksetmesi beklenmektedir. Amerika'da son altı ayda gaz fiyatl arının nasıl değiştiğini anlamak için aşağıdaki rakamlara bakalım. Aylar 1 Fiyat ($/1 mil~on Btu) Aralık 2004 1 6,08 ---- -- - Ocak 2005 ı 5,317 Mart 2005 5,82 Nisan 2005 1 6,27 Temmuz 20051 7,68 Doğal Gaz Dergisi Sayı 104 /Temmuz-Ağustos 2005 ►
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=