Makale Yrd. Doç. Dr. - sare ÇELiK Balıkesir Üniversitesi Mühendislik Mimarlık fakültesi Makina Bölümü 1966 yılında Balıkesir'de doğdu. İlk, Orta ve Lise tahsilini Balıkesir'de tamamladıktan sonra I9B2 yılında Uludağ Üniversitesi Balıkesir Mühendislik fakültesi Makina Mühendisliği Bölümünegirdi ve 1986 yılında bitirdi. 1986 yılında Uludağ Üniversitesi fen bilimleri Enstitüsünde Yüksek Lisansa baıladı ve 1988 yılında tamamladı. 1988 yılı \ubat ayında Uludağ Üniversitesi Balı kesir Mühendislik fakültesi MakinaAnabilim dalında Araıtırma Görevlisi olarak iıe baıladı. 1996 yıl ı Nisan ayında "Koruyucu Gaz Altında Saf Alüminyum ve Bakır'ın Difüzyon Kaynağı \arılarının Belirlenmesi" konulu çalııması ile doktorayı tamamladı. 1997 yılında Balıkesir Üniversitesi Mühendislik Mimarlık fakültesi Makina Bölümüne Yard. Doç. Dr. olarak atandı. Halen İmalat Konstrüksiyon Anabilim Dalında görevine devam etmektedir. Evli ve iki çocuk annesidir. ÖZET Doğal gaz ve petrol günümüzün en büyük enerji kaynaklarındandır. Bu kaynakların taşınması için gerekli borularda önemli bir hal almaktadır. Bu boruların üretimi, son yıllarda doğal gazın kullanımının ülkemizde artması ile önem kazanmaktadır. Spiral kaynaklı boruların üretimi ve bağlantıları esnasındaki hata kabul etmezliği açıktır. Bu çalışmada da doğal gaz ve petrol boru hatlarında yaygın olarak kullanılan API SL X65 malzemesine tozaltı ve gazaltı kaynak yöntemleri uygulanmış ve karşılaştırılmıştır. Yapılan sertlik ölçümü, çekme testi, kırılma tokluğu, kılavuzlu bükme testi incelemeleri sonucunda tozaltı ve gazaltı kaynak yöntemlerinin kullanılabilirliğinin her ikisinde de kabul edilebilir sınırlar içinde olduğu görülmüştür. Ancak dayanımının daha iyi olması ve et kalınlığı fazla olan dikişlerdeki geniş nüfuziyeti nedeniyle tozaltı kaynağı daha fazla tercih edilmektedir. 72 Yrd. Do . Dr. Sare elik Doğal Gaz Borularında Kulanılan APl5LX65 Malzemesinin Tozaltı ve Gazallı aynagı Uygulaması ve Karşılaştırılması Giriş Yer altı boru hatları genellikle düşük karbonlu çelikten yapılmaktadır. Yüksek mukavemetli borular ise karbon-manganez çeliğinden veya krom, molibden, nikel, vanadyum veya diğer elementlerle alaş ı mland ı rı l mı ş paslanmaz çeliklerden üretilirler. Borular kimyasal ve mekanik olarak API 5L (American Petroleum lnstitute), veya TS 6047 ye uygun olarak, TS 12538'e göre sertifika almış kaynakçılar tarafından yapılmalıdır. Orta basınçlı yeraltı boru hatlarında bulunan boruların kaynaklarının % 1OO'ü, yerüstündeki boru hatlarında yapılan kaynakların da en az % 30'u röntgen muayenesine tabi tutulmalıdır. Kaynak sonucunda, kesinlikle gaz kaçağına izin verilmemelidir. Bu nedenle kaynağın gerekli olan şartları karşılamasını sağlamak amacıyla Kaynak Prosedür Spesifikasyonu (WPS) hazırlanır. Burada kaynağı etkileyen bütün ana değişkenler ve diğer değişkenler listelenir. Ana değişkenlerden bir tanesinin değiştirilmesi halinde Kaynak Prosedürü Spesifikasyonu'nun yeniden oluşturulması ve yeterliliğinin gösterilmesi gerekir. Materyal ve Metot Bu çalışmada doğal gaz ve petrol borularında yaygın olarak kullanılan Tablo 1'- de kimyasal analizi, Tablo 2'de kabul edilebilir mekanik özellikleri verilen API 5L X65 malzemesine tozaltı ve gazaltı (MIG) kaynağı uygulanmıştır. Çalışmada kullanılan kaynak yapılacak boruların kalınlığı 11,90 mm'dir. Gerekli mekanik testler sonucunda kaynak kontrolleri yapılmıştır. Tozaltı kaynağında alümina-bazik karakterli aglemera toz kul lanılmıştır. Aglemera tozu, düşük sıcaklıklarda çentik darbe direncinin yüksek olması istenen boru hattı kaynaklarında kullanılır. Bu toz kullanılarak yapılan kaynak çalışmalarında curuf kalkışı ve curufun temizlenmesi iyidir. Tozun tane büyüklüğü 0,31,8 mm, baziklik derecesi 1,5 dur. Diğer tozaltı kaynak parametreleri Tablo 3'de verilmiştir. Gazallı kaynağında saf argon gazı kullanılmıştır. Kaynak parametreleri Tablo 3'- de veri ldiği gibidir. Tablo 1: API SL X65 Malzemesinin Kimyasal Analizi (%). C Si Mn p s -- 0.011 O 0.245 1.456 0.010 0.002 Mo Cu Al Ti V 0.075 0.030 0.044 0.025 0.053 Tablo 2: API SL X65 Malzemesinin Mekanik Özellikleri. Akma Gerilmesi (daN/mm' ) 48-60 Çekme Gerilmesi (daN/mm' ) 53,4-75,8 Ylizde uzama (%) 23 Tablo 3: Tozaltı ve Gazaltı Kaynak Parametreleri. Kaynak Parametreleri Tel çapı Akım (A) Voltaj (V) (mm) Kaynak türü Tozaltı Kaynak DC AC DC AC 3,2 Parametreleri 760 430 30 28 Gazallı Kaynak DC DC 1,2 Parametreleri 280 28 Cr Ni 0.025 0.014 Nb Co 0.051 0.010 K~")lma Tokluöu (0° de)(Joule) 47 Kaynak Kaynak hızı ağzı açısı (m/dk) (o ) 1,4 30° 0,25 30° Doğal Gaz Dergisi Sayı 104 /Temmuz-Ağustos 2005 ►
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=