Makale Şartlar: l . Borçlunun kusursuz olması. 2. Olayın harici (dışarıdan) olması: hadisenin borçlunun işletmesi ile ilgili olmaması, borçlunun kendi irade dışında gerçekleşmesidir. 3. Olayın öngörülemez olması; hadisenin sezilemez, umulmaz, tahmin edilemez olmasıdır. 4. Olayın karşı konulamaz olması : önlenemez, kaçınılamaz, engellenemez, yenilemez, olağanüstü şiddet ve ağırlıkta olmasıdır. Karşı konulaHükümleri: Fevkalade halde de şartları varsa borçlu borçtan kurtulur. Bir olayın fevkalade hal olduğunu ispat yükümlülüğü borçluya aittir. Her mücbir sebep fevkalade haldır ancak her fevkalade hal mücbir sebep değildir. Mücbir sebep harici fevkalade hal ise dahilidir. Hangi sebeplerin mücbir sebep ya da fevkalade hal sayılabileceği konumazlık herkes içindir. Bir olay her türlü sunda tarafların yapmış oldukları antedbirlerin alınmasına rağmen önlenmesinin mümkün olmaması halinde mücbir sebep teşkil eder. Hükümleri: Yukarıda açıklanan tipteki olaylar borçlunun borcunu ifa etmesine engel teşkil ediyor ve bu olay mücbir sebep şartlarını taşıyor ise borçlu borcundan kurtulur. Mücbirsebebin varlığını iddia eden borçlu bunu ispatla yükümlüdür. (Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 6, BK 96. ve 98. maddeler.) Deprem, heyelan, sel baskını savaş gibi. Fevkalade haller (cas fortuit, zufall): Önceden öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan ancak borçlunun kendisinden (doğalgaz işletmesinden) kaynaklanan ve borçlunun borcunu ihlal etmesine kaçınılmaz duruma sokan olaylardır. İradi bir durum sayılır. Dağıtım şirketine ait doğalgaz borularının patlaması gibi. Şartları: l. Borçlunun kusursuz olması. 2. Olayın öngörülmez olması. 3. Olayın karşı konulmaz olması. Buradaki karşı konulamazlık sadece borçlu içindir. 4. Dahili olması: borçlunun kendisinden ve işletmesinden kaynaklanmasıdır. Mücbir sebeple fevkalade hal arasındaki temel fark olayın harici veya dahili olup olmamasıdır. Diğer şartlar aynıdır. .___ _1_04_.j Doğal Gaz Dergisi, 2006/11 laşmalar Borçlar Kanunu'nun 19. ve 20. maddelerine uygun olmaları halinde geçerlidirler. B.Doğalgaz Piyasasındaki Düzenleme ı . Doğalgaz Piyasası Lisans Yönetmeliği (DGPLV) DGPLY'nin 46. maddesinde "Bir olayın mücbir sebep hali sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve önlemleri almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir. Mücbir sebeplerin gerçekleşmesi halinde, mücbir sebeplerin etkileri giderilinceye kadar, lisans sahibi bir tüzel kişinin ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri etkilendikleri oranda Kurul kararıyla ertelenebilir. Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilemeyeceğinin anlaşıldığı hallerde kurul, tüzel kişinin yükümlülüğünün kaldırılmasına da karar verebilir. Yükümlülüklerin ertelenmesi veya kaldırılması kararının verilebilmesi için, lisans sahibi tüzel kişinin mücbir sebebin başlama tarihini, mahiyetini, yükümlülüklerine olan etkilerini ve mümkün olması halinde etkilerin tahmini giderilme süresini içeren başvurusunu, mücbir sebebin başlama tarihinden itibaren l 5 gün içerisinde kuruma yazılı olarak bildirmesi zorunludur. İletim ve dağıtım faaliyetlerine ilişkin yükümlülüklerin kaldırılması talep edilemez." denilmektedir. Hüküm mücbir sebep olarak isimlendirilmişse de içeriği hem mücbir sebebi hem de fevkalade hali kapsar niteliktedir. Hükmün teknik tanımlamalara daha uygun hale getirilmesi mümkündür. 2. Doğalgaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği (DGPDMHY) DGPDMHY'nin acil durumda doğalgaz kesintisi başlıklı 63. maddesinde "Dağıtım şirketi; sadece, doğalgaz kaçağı, güvenliğin ciddi bir risk altında olması ile doğalgazın ka litesi, basıncı ve diğer özelliklerinin can ve mal güvenliği açısından tehlikeye neden olması durumlarında doğalgazı kesebilir" hükmü yer almaktadır. DGPDMHY 63. maddesi hem harici hem de dahili (iradi) hususlara taalluk etmekle birlikte sadece gaz arzının durdurulmasını öngörmüştür. Dolayısı ile hem mücbir sebep durumlarını hem de fevkalade halleri kapsamaktadır. Burada dağıtım şirketlerinin en temel borcu olan doğalgaz arzının ancak maddede sayılan hallerde ortadan kalkabileceğ i hükme bağlanmıştır. Madde; muhtemel ciddi riskleri de kapsadığından mücbir sebep ve fevkalade halden daha geniş bir sahaya hitap etmektedir. Dolayısı ile mücbir sebep ve fevkalade hal şartlarını taşımayan durumlarda doğalgaz arzının kesilmesi dağıtım şirketini sorumluluktan kurtaramayabileceğinden tazminat hususunun göz ardı edilmesi salık verilmez. DGPDMHY'nin 63. maddesinin DGPLY' nin 46. maddesinin son cümlesi arasında farklılık olmakta birlikte 63. maddenin münferit doğalgaz kullanımı için geçici bir tedbir niteliğinde olduğundan hükümler arasında çelişkinin varlığından söz edilemez. Kuşkuya mahal ►
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=