Makal e farklı pazarların çeşitli derecelere kadar herhangi bir kimse etkin bir şekilde terekabete açıldığı bir yerde AB içinde darikçisini değiştiren seçkin müşteri gaz sektörünün deregülasyonu tama- yüzdesi üzerine dayandırılan bir tahmıyla başardığını söylemek için hala min yapabilir. layı, deregülasyon (piyasa fiyat serbestliği) önemli bir engele takılmaktadır. Büyük bir kısmı Avrupa mevzuatına bağlı olmayan upstream (üretim aşaerkendir. (premature dönem) masından sonraki faaliyetler) sektörü, Genellikle, herhangi bir kimse, gaz pi- maliyetin büyük oranını temsil etmesi 6.5. Yeni Piyasa Oyuncuları Müşterilere, kendi tedarikçilerini serbestçe seçme hakkı, piyasa oyuncuları arasında rekabeti geliştirmekte ve yeni girişimcilere piyasa girişine yardımcı olmaktadır. Bugün, midstream oyuncular (sevkıyatçılar, tüccarlar) üretici ve tedarikçi arasında gaz değişimi ile uğraşarak, gaztedarik zincirinde pozisyonlarını almaktadır. Sevkıyatçılar bunun yanında, ileticiler ve tedarikçiler arasında iletim kapasitesinin taransferini sağlar. üstelik, operatörler tarafından uyarlanan ticari stratejilerdeki mevcut eğitim, hesap ayrışımı yükümlülüklerine cevap vererek geniş yatay entegrasyonu ve dikey çözülme eğilimlerini azaltarak gaz piyasalarının sanayi yapısını köklü olarak değiştirmiştir. Ulusal seviyede, liberalize edilmiş bir gaz pazarı, rekabetin gerçekleştirilmesinin üstlenilmesinden ve organize edilmesinden sorumlu bağımsız bir otorite tarafından düzenlenir. Düzenleyici otoriteler farklı gaz sanayi faaliyetleri için hesap ayrışımını denetler ve adilane iş uygulamalarını temin eder. özellikle, Üçüncü Taraf Girişi prosedürlerinin şeffaf, ayrımcı olmayan kriterlere göre yerine getirildiğinden emin olmak isterler. 6.6. Gerçek Piyasa Açılışı Durumu Temmuz 2004'den itibaren bütün sayasası açılışının teoriye kıyasla gerçekte çok daha az ilerlediğini gözlemleyebilir. İlave olarak, farklı ülkelerin durumları da oldukça değişkendir.; İrlanda ve İspanya'nın yanında, bu bağlamda Avrupa'ya önderlik yapmaya devam eden İngiltere'de tedarikçisini değiştiren büyük kullanıcıların yüzdesi çok yüksektir. (%50'nin üzerinde) Fransa'daki değiştirme oranı, yaklaşık %25 olup, Avrupa ortalamasıdır. Avusturya ve Almanya'da bu yüzde düşüktür. (%l O'dan daha düşük) Küçük müşterilerin şimdiye kadar seçkin olduğu bütün ülkelerde, İngiltere ve İtalya dışında çok azı tedarikçisini değiştirmiştir. 6. 7. Rekabetçi Piyasanın Yaratılması: Engeller ve Tercih Edilebilir Şartlar AB mevzuatının başarıya ulaşması için gerçek piyasa açılışı, yalnızca düzenleyici metinleri yürürlüğe koyarak üstesinden gelinebilecek birkaç engel ile geciktirilemez. Gaz sektörü, Avrupa'ya ve onun gaz arzı durumuna özgü birkaç teknik ve ekonomik faktöre bağımlı olmaya devam edecektir. Arz, Avrupa dışında ve artan bir şekilde uzak noktalarda bulunan birkaç üretici ülkede yoğunlaşacaktır. Avrupa gaz ithalatının ana yapısal karakteristiği, nayi ve ticari gaz kullanıcıları seçilmiş Avrupa Birliği dışında üretici ülkelerde müşteridir ve kendi tedarikçilerini serbestçe seçebilirler. Ancak, yasal piyasa açılış oranı ve gerçeği arasında büyük bir fark vardır. Çok miktarda kriter verilmesine ve ulusal bir gaz pazarındaki gerçek rekabet durumunun değerlendirilmesi zor olmasına rağmen, -jDoğal Gaz Dergisi, 2007/8 bulunan Statoil, Gazprom ve Sonatrach gibi kamu şirketlerinin hakim olduğu arz tarafındaki rekabet eksikliğidir. 2004 yılında, bu şirketler, Avrupa arzının %45'ini temsil etmiştir. Üstelik bu bağımlılığın gelecek yıllarda da güçlü bir artış göstereceği beklenmektedir. Bundan dove hala birkaç piyasa oyuncusu tarafından kontrol edilmesine rağmen, AB, kendi downstream (bir ürün ile şirket çalışmasının bitiminden sonra üretim işleminde olan her şey) gaz piyasasını açmak için çaba göstermektedir. Bu görüş noktasından bakıldığında, kıta Avrupası pazarı, ilk olarak deregülasyonu üstlendiğinde A.B.D. ve İngiltere'den çok farklı gözükmektedir. Daha sonra olgunlaşmış ve ithalata güvenmemek için yeterli arz fazlasından yararlanmıştır. 6.8. Tedarikçiler Arasında Rekabeti Sınırlayan Katı Ticari İlişkiler Avrupa'da genellikle üretilen gazın çıkışı sağlanırken, sermaye yatırımının ekonomik bakımdan gelecek vaat etmesini temin etmek için tasarlanan uzun dönemli ithal sözleşmelerle tedarik edilmiştir. Üretici ülkeler ve satın alıcılar arasında deregülasyon öncesi tesis edilen bu uzun dönemli sözleşmeye dayalı ilişkiler, şu anda kısa dönem değişimler için imkanların ve yeni piyasa oyuncular için fırsatların önünü kesmektedir. Uzun dönem sözleşmeler dışında, yeterli ilave doğalgaz mevcut değildir. Bu, ulusal pazarı açmak için önemli bir engel teşkil eder. Sonuç olarak, birçok durumda, tek bir yüklenici (shipper) pazarı temsil eder ve mevcut gazın hemen hemen hepsini satar. Gaz fiyatlarının endekslendiği petrol veya petrol ürünü fiyatlarındaki önemli dalgalanmalara rağmen, uzun dönemli arz sözleşmeleriyle satılan gazın fiyatı, genellikle, yeni operatörlerin rekabetini zayıflatan kış sezonunda spot piyasada satılan gazın fiyatından dü-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=