MAKALE DOĞAL GAZ DERGİSİ 163 74 Doğal Gaz Dergisi Mayıs - Haziran / May - June 2011 Bu makale, 12-13-14 Mayıs 2010 tarihleri arasında yapılan 16. ICCI 2010 Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı’nda bildiri olarak sunulmuştur. Grafi k 2. Grafi k 3. giltere fi yatlandırmasındaki enfl asyon ve bağımsız gaz fi yatının etkisi, buna mukabil diğer örneklerde ise petrol ve petrol ürünlerinin ağırlığı göze çarpmaktadır. Hollanda’daki gaz fi yatını % 1.8’lik minimal etkisi ise bu ülkedeki gaz hubı TTF’nin küçük ölçekte de olsa varlığına bağlıdır6 . Burada son olarak belirtilmesi gereken bir husus daha vardır: Hubların sayısının artması, hublar arasındaki ticaretin de art-masına sebebiyet verecek ve bu da ister istemez kendi meka-nizmasında oluşacak olan gaz fi yatlarının spot piyasada şirketler için kırıcı etki yaratmasını beraberinde getirecektir7 . İşte bu faktörler düşünüldüğünde henüz oluşma aşamasında olan Türkiye gaz piyasasında “hub” kavramının gündeme gelmesi Avrupa piyasalarındaki bu sert rekabeti göğüsleyebilecek bir me-kanizmaya ve Nabucco gibi uluslararası projelerin ülkenin “hub” olma siyasi iradesini de içeren bir yapılanmaya dönüşmesine bağlı durmaktadır. LNG Fiyatı: x: ham petrol fi yatı (çeşitlendirilmiş ham patroller sepeti ortalaması) a: Alıcı-satıcı arasındaki kontrat müzakeresindeki eğim katsayısı b: C.I.S esasına göre belirlenen mesafe/uzaklık birimi İlerisi için projeksiyonlar söz konusu olduğunda, Avrupa hublarında ticareti yapılacak gaz miktarı artsa ve LNG Avrupa ile dünya piyasalarında sesini daha çok duyurmaya başlasa ve artı olarak unkonvensiyonel gaz kullanım yöntemleri piyasalaşmaya başlasa da, hükümetlerin daha rekabetçi bir piyasa oluşumunu dışarıdan gözlemlemelerini beklemek yanlış olur. Devletler doğal olarak mevcut piyasa durumu üzerinden kısa vadeli enerji/doğalgaz arz güvenliğini temine yoğunlaşmışlardır. Bununla birlikte, fi ziksel hublar sanal hublara dönüştükçe piyasa akışkanlığı ve esnekliği artacaktır. Sanal hublarla boru hatlarından kaynaklanan aksamalar düşecek ve tacirler daha serbest hareket edebileceklerdir. Bunun çok mühim bir sonucu olacaktır: Avrupa ülkelerinde iletim hatları şirketleri ulusal ölçekte ya da daha büyük bölgesel anlamda genişletilmiş hublar kurmak zorunda kalacaklardır. Bu süreç iletim fi yatlandırmasının mesafeden bağımsız olduğu giriş çıkış tarife rejimiyle birlikte işlerlik kazanacaktır. Yukarıda değinildiği gibi sanal hubların da fi ziksel hublardan farkı zaten bu noktada belirmektedir. Avrupa tarifeler rejimi düşünüldüğünde salt bu gelişme bile başlı başına bir devrim addedilebilir. Yukarıdaki şekilde gaz fi yatlandırılması için kullanılan ortalama endeksleme görülmektedir. Buna göre fuel oil, benzin, vs. gibi petrol ve petrol ürünlerinin gaz fi yatlandırmasındaki nihai ağırlığı % 75’ler seviyesindedir. Aşağıda ülke örnekleri incelendiğinde ise, gaz hubının gelişmiş olduğu İn6 Her iki şekil de http://newsletter.epfl .ch/mir/newspaper-article?np_id=85&np_eid=22&catid=0 adresinden erişilebilen “Important New Nodes; Gas Hubs And Their Impact On Competition”, Network Industries Quarterly, Kış 2006 makalesinden alınmıştır. 7 http://www.gvsi.com/download/editorials/Mrktfocs-Jan-02.pdf
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=