YAPILARDA DOĞALGAZ o Teknik Bilgi saplanması ne kadar bölgesel olarak doğru sonucu yansıtacak olsa da, değişen hava koşulları ve yükselti farkı K faktörü belirsizliğine belirsizlik katacak yönde değişecektir. Yükselti farkı 100 metre olduğunda basınç 12 mbar sıcaklık 0,5 °C değişecek bu da K katsayısında yaklaşık% 1 'lik bir fark oluşturacaktır. Diğer bir husus günlük hatta saatlik meteorolojik değerlerin değişimi söz konusu olduğundan K faktöründeki belirsizliğe belirsizlik katılacaktır. K Faktörü Belirsizliğinin Ortadan Kaldırılması Belirsizliğin ortadan kaldırılıp daha kesin ve net ölçüm yapılabilmesi için, ölçümü yapan cihazın bulunduğu ortamdaki sıcaklık ve basınç değerlerinin sürekli olarak hesaplanıp K faktörünün belirlenerek sayaçtan okunan hacmin düzeltilmesi gerekmektedir. Görüldüğü üzere bu işlemlerin yapılabilmesi için ölçülen akışkanın giriş sıcaklığını giriş basıncını ölçen sensörlere ihtiyaç vardır. Bu sensörlerle çalışan sistemler ve bunları kullanarak düzeltilmiş hacim değerini veren hacim düzelticiler kullanılabilir. Gelişen teknoloji sonucu mekanik sayaçlar yerlerini dijital sayaçlara ve yeni ölçüm yöntemlerine bırakmıştır. Bölgesel K faktörü uygulanması Görüldüğü üzere Kfaktörü atmosfer basıncı ve doğalgazın sıcaklığının değişimi sonucu değişkenlik göstermektedir. Genel olarak doğalgaz sıcaklığı büyükşehirlerde dahi büyük değişiklik göstermemektedir. Lakin basınç farkları büyük değişkenlik göstermektedir. Atmosferik basınç; • Sıcaklık • Mevsim • Yükseklik • Yerçekimi • Dinamik Etkenler • Rüzgarlar Parametreleriyle değişmektedir. Bu parametreler gözetilerek bölgeler oluşturulabilir. Kurulacak mahalli ölçüm sistemleri ile basınç ve sıcaklık lokal olarak çıkartılabilir. Belirlenecek aynı şartlara sahip konutladan oluşan lokasyonlara özel K faktörünün değişiklik gösterecektir. Örneğin; şehrin deniz kenarındaki mahallelerindeki K katsayısıyla, yüksek rakımlardaki mahallerin K katsayıları kendi şartlarına göre oluşacağından birbirinden farklı olacak ve enerji değeri değerine yansıyacaktır. Gasflow - Silicon chip Membrane Temperature --~ sensor Heater ----~ Teınperature sensor Şekil 1. nın ne kadar ötelendiği tespit edilerek yapılmaktadır. Akışın olmadığı bir ortamda sıcaklık dağılımı sakin suya bırakılan taş gibi su dalgaları yaparak homojen bir dağılım gösterme eğilimindedir. Eğer bu ortamda akış olursa sıcaklık dalgaları akışın olduğu yöne doğru ötelenir. Şekil 1' de görüldüğü üzere gaz akışı sıcaklık dalgalarını ötelemiştir. ısıtıcıya eşit mesafe uzaklıkta bulunan sensörler akış olmasaydı aynı sıcaklık değerlerine sahip olacakken, akışın olmasıyla sensörlerde okunan sıcaklık değerleri farklı olup böylelikle akışın miktarı ile ilgili bilgi tayin edilebilmektedir. Gazın sisteme girdiği sıcaklık ve basınç ayrı sensörlerle okunup, verilen ısı enerjisi belli olduğundan cihaz sürekli diferansiyel değişimlerle ölçümü belirlemektedir. Bir bakıma hacim düzeltici gibi çalışan sistem K faktörünü her saniye kendisi belirleyip en doğru ölçümleri sunabilmektedir. Sonuç Günümüzde doğalgaz şirketleri K faktörlerini hesaplamaktadırlar. Bu hesaplama her gün için yapılmayıp, meterolojik şartların ve basıncın ay ortalaması alınarak yapılmaktadır. Hergün Kfaktörünün hesaplanması bile coğrafi değişkenlik gösteren bölgelerde yetersiz kalıp, belirsizliklerin sürekli değişmesi nedeniyle K faktörüde sürekli değişecektir. Bunun önüne geçilmesi; hem son tüketiciyi hem de doğalgaz dağım şirketlerini daha verimli ölçümlere yöneltecektir. Buda Türkiye olarak ithal ettiğimiz enerjiyi daha verimli kullanmada ve ülke ekonomisini daha verimli hale getirmede kilometre taşlarından sadece biridir. Kaynaklar Mikrotermal Ölçüm Cihazları http://www.bilgiustam.com/atmosfer-basinci-neBu cihazlarda ölçüm sıcaklık değişimi baz alınarak dir-etkileyen-faktorler-nelerdir/ yapılmaktadır. Sayaca giren gazın sıcaklığı belli bir nok- http://www.madenerji.eom.tr/default.asp?id=produtada belli bir enerji verilerek arttırılıp, sıcaklık dağılımı- ctdetail&ids=19 ■ 76 Doğal Gaz Dergisi Sayı 195-Mart-Nisan 2016
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=