Doğalgaz Dergisi 224. Sayı (Ocak-Şubat 2021)

Doğalgaz / Ocak-Şubat 2021 39 dogalgaz.com.tr ise akma dayanımı birbirine çok yakın bulunmuştur. Oksigazla birleştirmede 90 MPa rutil elektrot ile birleştirmede ise 95 MPa bulunmuştur. Sonuçlara bakıldığında akma dayanımı en iyi MAG kaynağı ile yapılan birleştirmede tespit edilmiştir. Standardına göre test edilen numunelerin çekme test sonuçları; Yorulma Testi Yorulma test sonuçları grafiğinden de (Grafik.2) görül- düğü gibi; birleştirmelerin yorulma sonuçları incelendiğinde en uzun tekrar sayısı 4 nolu numune yani MAG kaynağıyla yapılan birleştirmede görülmüştür. Bu sonuç çekme deneyi sonuçları bakımından en yüksek akma dayanımı sergilemiş olan MAG yöntemi ile değerlendirilebilir. Diğer kaynak yön- temleri ile birleştirilen numuneler incelendiğinde en zayıf tekrar sayısı 1 nolu numune oksigazla kaynatılan birleştir- mede ölçülmüştür. MAG kaynağıyla birleştirilen numune hariç diğer kaynak yöntemleri ile birleştirilen numuneler de kaynak bölgesinden kopmaların gerçekleştiği gözlemlenmiştir. MAG kaynak yöntemi ile birleştirilen numunede ise kopmanın ITAB* bölgesinden olduğu tespit edilmiştir. Kullanılan ilave tel (elektrot) içerisindeki Mn ve karbon içeriğinin de kaynaklı numunelerin çekme ve yorulma deney değerlerine etkisi görülmektedir. Bu etki MAG yönteminde özellikle belirgin bir şekilde gözlemlenmiştir. Ayrıca elektrot özelliklerinin değiş- mesi ile mikroyapı incelemelerinde kaynak mikroyapılarında değişimler ortaya çıkmıştır. *ITAB Bölgesi: Ergime çizgisinin esas metal tarafında, kay- nak sırasında uygulanmış olan ısının oluşturduğu çeşitli çevrim- lerden etkilenmiş ve dolayısı ile iç yapı değişimine uğramış bir bölge vardır, bu bölgeye ITAB Isı Tesiri Altındaki Bölge adı verilir. kaynağı ve MAG yöntemi ile kaynak sonrası oluşan birleştir- melerin mekanik özelliklerini incelenerek, mikroyapı mekanik özellik ilişkisi belirlenmiştir. 5.1. Farklı Kaynak Yöntemleri ile Birleştime Araştırma için X52 doğal gaz borusunun spektro analiz sonucu; X52 doğal gaz borusunun ferrit ve perlit oranları; Dört farklı kaynak yöntemi ve kaynak koşulları ise şu şekildedir; Tüm numunelerin boru uçlarına standart kaynak ağzı açılmış daha sonra boruların iç ve dış kısmında 5 cmlik bir mesafede yüzey temizliği yapılmıştır. 1 numaralı numune oksijen ve asetilen gazı kullanılarak oksigaz kaynağıyla tek pasoda kaynaklanmıştır. 2 ve 3 nolu numuneler kaynatılmadan önce 115 A de ve 900 lik açılarla 4 yerinden puntalama işlemi yapıldıktan sonra soğutulup cürufları kırılıp sonrasında tek pasoda kay- natılmışlardır. 4 nolu numuneler ise CO2 gazı kullanılarak 115 A de 1,5 m/s tel çekme hızında 90˚ lik açı ile 4 yerinden puntalan- mıştır. Puntalar tamamen temizlendikten sonra tek pasoda kaynatılmıştır. Her numune kaynaktan sonra kaynak bölgeleri tel fırça yardımıyla tamamen temizlenmiştir. 5.2. Mekanik Testler Çekme Testi Çekme test sonuçları grafiğinden de (Grafik.1) görüldüğü gibi; en yüksek akma dayanımı 160 MPa olarak MAG kaynağı ile yapılan birleştirmede ölçülmüştür. En düşük akma daya- nımı ise 70 MPa ile selülozik örtülü elektrot ile yapılan kay- naklı birleştirilmiş numunede bulunmuştur. Oksigaz kaynağı ve rutil örtülü elektrik ark kaynağı ile yapılan birleştirmelerde Element C Si Mn P S Al Cu N X52 0,2 0,55 1,6 0,02 0,02 0,25 0,25 0,012 Element Ferrit Oranı fa % Perlik Oranı fp % X52 83,5 16,5 ± 6 No Kaynak Yöntemi İlave Metal Akım Şiddeti 1 Oksigaz Ø 2 mm Çelik Tel - 2 Örtülü Elektrot Ark Kaynağı Ø 3,25 Rutil Elektrot 115 A 3 Örtülü Elektrot Ark Kaynağı Ø 3,25 Selülozik Elektrot 115 A 4 MAG Ø 1 mm Çelik Tel 126 A Numune No 1 2 3 4 Akma Gerilmesi 90 95 70 160 Çekme Gerilmesi 215 312 270 313 %Uzama Miktarı 10 14,7 11 3,5 Grafik 1: Çekme Test Sonuçları