41 ENERJİ & DOĞALGAZ • MAYIS-HAZİRAN / 2025 ÇEVRE sel ve güvenlik açısından uyumlu biçimde yürütülebilmesi, ticaretin sürekliliği ve güvenilirliği için son derece önemlidir. Uluslararası uyum standartları, sınır ötesi ticareti mümkün kılan "ortak dil" niteliğindedir. Bu standartlar sayesinde: - Karşılıklı güven ortamı oluşur, - Ticari riskler azalır, - İzlenebilirlik ve denetlenebilirlik sağlanır, - Çevresel etkiler en aza indirilir, - Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine katkı sunulur. Bugün başka bir ülkeye elektrik ihraç etmek isteyen bir üretici, sadece kilovat-saat fiyatı değil, aynı zamanda üretimin karbon yoğunluğu, izleme mekanizması ve sistem frekansı gibi konularda da teknik uyumu belgelendirmek zorundadır. ULUSLARARASI STANDARTLAR VE REGÜLASYONLAR Enerji ticaretine yön veren en önemli standart ve mekanizmaları şöyle özetleyebiliriz: ISO 50001 - ENERJI YÖNETIM SISTEMI Enerji kullanımının sistematik yönetimini sağlayan bu standart, işletmelerin enerji performanslarını sürekli iyileştirmesini hedeflemektedir. AB destekli projelerde ya da enerji yoğun ihracat kalemlerinde ISO 50001 belgesi olan şirketler, karbon azaltım kredisi ve finansal destek alma konusunda daha avantajlıdır. ISO 14064 - SERA GAZI ENVANTERI Karbon emisyonlarının raporlanması için kullanılan bu standart, AB’nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) kapsamında ön plana çıkmıştır. Demir-çelik, alüminyum, çimento, elektrik gibi sektörler artık ihracat yaparken karbon beyanı sunmak zorundadır. ISO 14064’e göre doğrulanmış karbon raporları, ticari şeffaflık açısından zorunlu hale gelmektedir. IEC 61850 - ELEKTRIK ŞEBEKELERI İÇIN İLETIŞIM STANDARDI Birçok ağ ile entegre olan şebekelerde veri güvenliği ve sistem bütünlüğü için kullanılan bu standart, özellikle sınır ötesi elektrik ticaretinde teknik uyumluluk sürecinin temelidir. Türkiye’nin Avrupa elektrik piyasasına tam entegrasyonu bu standartlara uyumla mümkündür. YEK-G VE I-REC - YENILENEBILIR ENERJI SERTIFIKALARI Uluslararası Yeşil Enerji Sertifikası sistemleri, ticarete konu olan elektriğin çevresel niteliğini belgeleyen mekanizmalardır. YEK-G Türkiye’de EPDK tarafından yürütülürken, I-REC ise uluslararası geçerliliğe sahip bir sistemdir. Bu belgeler, karbon ayak izi düşük ürünlerin ticarileştirilmesinde rol oynamaktadır. AVRUPA YEŞIL MUTABAKATI VE CBAM AB’nin 2019’da duyurduğu Avrupa Yeşil Mutabakatı, sadece bir çevre politikası değil aynı zamanda küresel ticaretin yeniden kurgulanması anlamına gelmektedir. 2026'dan itibaren tam uygulanacak olan CBAM, Türkiye gibi AB ile yoğun ticaret yapan ülkeler için kritik öneme sahiptir. Bu düzenleme kapsamında AB’ye ihracat yapan enerji yoğun sektörler, ürünlerinin karbon içeriğini belgelemekle yükümlü olacaktır. Bu da doğrudan enerji üretiminde kullanılan kaynakların raporlanması ve belgelendirilmesi anlamına gelmektedir. TÜRKIYE’NIN ENERJI TICARETI VE UYUM KAPASITESI Türkiye, jeopolitik konumu ve enerji altyapısıyla bölgesel bir ticaret merkezi olma potansiyeline sahiptir. TANAP, TürkAkım, LNG terminalleri ve elektrik şebekeleri bu potansiyeli desteklemektedir. Ancak, bu potansiyelin tam anlamıyla hayata geçmesi için: - Karbon emisyonlarının sektörel bazda izlenmesi ve raporlanması, - Enerji üreticilerinin ISO 50001 ve ISO 14064 gibi standartlara erişimi, - Enerji borsasında (EPİAŞ) yeşil ürünlerin fiyatlandırılması, - Enerji sektöründe denetim kapasitesinin artırılması gerekmektedir. EPDK, Ticaret Bakanlığı ve TSE'nin iş birliğiyle, hem ihracatçılara yönelik rehberler hem de sektör bazlı eğitimler sunulması bu süreçte büyük kolaylık sağlayacaktır. YENI TICARET ALANLARI: YEŞIL HIDROJEN, KARBON PIYASALARI VE DIJITAL SERTIFIKALAR Geleceğin enerji ticaretinde “ürün” tanımı da değişmektedir. Yeşil hidrojen, karbon kredileri, enerji depolama hakları ve dijital enerji kimlikleri gibi kavramlar; yeni ticaret dinamikleri haline gelmektedir. Türkiye’nin bu alanlarda küresel standartları zamanında benimsemesi, hem çevresel uyum hem de yatırım çekme açısından avantaj sağlayacaktır. n
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=