_,_ -.:z2:ıı .. s_e_ s_c&s_c o ı:_: _ o_,,_,_1_ �• ------ı - - - - ----� ..._-- • ..__,. • .._- :: z::tataz -- Türkiye ile eski SSCB arasında 1984 yılında çerçeve ve 1986 yılında da ticari anlaşma imzalanmış ve bu kontrat gereğince 1 987 yılı itibariyle ülkemizde doğal gaz kullanımı yaygınlaşma sürecine girmiştir. 2-SEKTÖREL BAZDAYAPILAN PAZAR ÇALIŞMALARI ve DİĞER FAALİYETLER İlk yıllarda şehirlerde ve sanayi kesiminde gaz kullanımı için gerekli altyapının olmaması, doğal gazın tanınmaması ve yan sanayinin tam olarak organize olmaması, başlangıçta doğal gaz kullanımına dönüşümde tereddütlerin oluşmasına ve talebin düşük olmasına neden olmuştur. Ancak BOTAŞ'ın ve diğer kamu ve özel sektör kuruluşlarının; doğal gazın, alet ve ekipmanlarının tanıtım kampanyaları ve satış için yaptıkları pazarlama çalışmaları kapsamında tanıtım sağlanmış ve sanayi sektöründeki teknolojik gelişmeler ile şehirlerdeki hava kirliliğinin artmasının da etkisiyle talep hızla artmıştır. Dünyada doğal gazın elektrik santrallerinde kullanılmasına önceleri bir tepki oluşmuş ve sınırlamalar getirilmiştir. 1980'Ii yılların başından itibaren bu sınırlamaların kaldırılması amacı ile teknolojiler geliştirilerek; verim, çevre, yatırım maliyetleri ve işletme kolaylıkları açısından diğer santrallere göre fazlaca avantajlara sahip olan bu santrallerin işletmeye alınması ile doğal gaz kullanımı artmaya başlamıştır. Dünyada henüz sınırlı sayıda doğal gaz kombine çevrim santrali bulunurken Türkiye'de 1 987 yılında Hamitabat ve 1988 yılında Ambarlı Kombine Çevrim Santrali işletmeye açılmıştır. Doğal gaz ısı-güç santrali teknolojisindeki gelişmeler Türkiye'de de etkisini göstermiş ve bu teknik ile sanayici kendi elektrik enerjisini daha ucuza elde etmek ve elektrik kısıntıları nedeniyle de oluşabilec�k üretim aksaklıklarını giderebilmek içi.n otoprodüktör statüsünde santrallerle doğal gazdan elektrik üretimine geçmede hızlı bir gelişim kaydedilmiş ve 1992 yılında ilk otoprodüktör santral devreye alınmıştır. 1987 yılında ithal edilen doğal gazın %1 00'ü (51 3 milyon m3 ) sadece elektrik sektöründe kullanılmış, daha sonraki yıllarda ithal edilen doğal gazın diğer sektörlerde de kullanılmaya başlanması elektrik sektörünün kullanım oranını düşürmesine rağmen miktar olarak artışını engellememiştir. 1990 yılında toplam doğal gaz tükeminde %77'Iik pay ile 2555 milyon m3'e, 1992 yılında %58'lik pay ile 2588 mil�on m3'e, 1994 yılında %53'Iük pay ile 2745 milyon m 'e ve 1996 yılında da %53'Iük pay ile 4050 milyon m3 'e ulaşmıştır. Bu sektörde talep hızla artmakta ve halen doğal gaz kullanan "ve sözleşmeleri yapılmış olup, henüz işletmeye alınmamış olan santrallerin toplam gücü 6013 MW, doğal gaz ihtiyacı 8932 milyon m 3 'e ulaşmış bulunmaktadır. 8932 milyon m 3 miktarındaki doğal gaz satışına 2000 yılında ulaşılacak olup, 6013 MW gücündeki bu santrallerin yıl bazında tüketimleri Tablo 4'deki gibi olacaktır. Doğol Goz Derg,s, 70 Tablo 4. Elektrik ve Otoprodüktör Santrallerin Tahmini Doğal Gaz Tüketim Değerleri ELEKTRiK OTOPRODUKTOR TOPLAM YILLAR SANTRALLERİ SANTRALLERİ (rnl'yon rrı') 15361 MWI 1652 MWI 1997 3862 1247 5109 1998 4985 1411 6396 1999 7162 1418 8580 2000 7514 1418 8932 Ayrıca, Türkiye elektrik arz-talep dengelerinin yakın zamanda açık vereceği üzerine yapılan tahminler, BOT ve BO modeli yatırımları ve yabancı sermayeyi teşvik kararları, doğal gaz kombine çevrim santrali kurma taleplerini de hızla artırmaktadır. Gübre sektöründe 1988 yılında doğal gaz kullanımına geçilmiş ve toplam tüketimin içinde %l 3'Iük pay ile 1 49 milyon m 3,'e ulaşılmıştır. 1 990 yılında %l 5'lik pay ile 493 milyon m 3 e, 1 992 yılında %l 5'Iik pay ile 641 milyon m 3 'e, 1 994 yılında %l 2'Iik poy ile 608 milyon m 3'e ve 1996 yılında da %1 0'luk pay ile 802 milyon m 3 'e ulaşmıştır. Sanayi sektörüne bakıldığında, teknolojik gelişmelere bağlı olarak doğal gazın bu sektörde çok geniş bir kullanım alanı bulması mevcut iletim hatlarımız üzerindeki sanayi bölgelerinde 1 989 yılından itibaren doğal gaz kullanımına geçişi sağlamıştır. 1990 yılında %7'Iik pay ile 218 milyon m 3 'e, 1 992 yılında %l 9'Iuk pay ile 843 milyon m 3 'e, 1994 yılında %23'Iük pay ile 1191 milyon m 3 'e ve 1 996 yılında da %l 8'Iik pay ile 1 364 milyon m 3'e ulaşmıştır. Konut sektöründe ise, Ana İletim Hattı üzerinde bulunan, yatırımı yapılabilir kılabilecek tüketim potansiyeline sahip ve hava kirliliğinin yoğun olduğu; Ankara, İstanbul, Bursa ve Eskişehir kentlerinde kademeli olarak (altyapıları dikkate alınarak) 1989 yılından itibaren doğal gaz kullanımı sağlanmıştır. Konutlarda doğal gaztüketimi 1 990 yılında %l 'lik pay ile 49 milyon m3'e, 1992 yılında %8'lik pay ile 372 milyon m3'e, 1 994 yılında %1 2'Iik pay ile 639 milyon m3'e ve 1 996 yılında da %l 9'Iuk pay ile 1 484 milyon m3'e ulaşmıştır. Yıllar itibariyle sektöre! bazda doğal gaz satış miktarları ve talep artışları Tablo 5'de verilmektedir. Tablo 5. Doğal Gaz Satış Miktarlarının Sektöre/ Gazda Gerçekleşmiş Dağılımı YILLAR ELEKTRiK SANAYİ KONUT GÜBRE TOPLAM !milyon nl, 1987 513 - - - 513 1988 1017 - - 149 1 166 1989 2712 5 7 375 3099 1990 2555 218 49 493 3315 1991 ·2859 538 187 477 4061 1992 2588 846 369 641 4444 1993 2470 1 167 480 798 4915 1994 2745 1 1 91 639 608 5183 1995 3806 1 149 992 718 661 5 1996 4050 1364 1484 802 7700 Mo ,s-Hozıron97 So , 50
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=