Söyleşi zannet111iyorum. Nedenlerden birincisi Tüı·kiye'nin dışındaki nedenler. Dünya bir finansal krize giriyor; Birleşik Amerika'nın ver111iş olduğu kredileri başka ülkelerden toplaya111a111ası cluru111uncla, yeni krediler açabileceğini hiç zannetmiyoru111. Çin'in bir devalüasyon yapması halinde bütün dünyanın ne ile karşılaşacağı belli değil. Bunun dışında Türkiye'nin bu projelerinin finansmanını, Türkiye'nin "Bu nedenle1 bir anlaşmazlık halinde1 uluslararası tahkime götürülemeyeceği için uluslararası kreditörler de bu işe fevkalade soğuk bakıyorlar. 11 genel krizi bir araya koycluğu111uz· vakit, Türkiye'cle bu kadar çok santral is111i geç111esine rağmen, hepsi n i n gerçekleş111esini ben i111kan dahilinde görmüyorum. Bunlar büyük eli111inasyonclan geçerek kıs111en gerçekleşecek. Ben hala önümüzdeki 10-15 yıl içinde arzın talebi karşılayacağını zannet111iyorum. Bir Avrupa Topluluğu, dünya ortalamasına erişebileceğimizi, iyimser bir varsayı111 olarak görüyoru111. öclzüeşlCıknoüşyuollarurımnd. an dolayı ela ayrıca finanse edemeyeceğini Süleyman BULAK: "Türkiye'de enerji sektöründe bir darboğaz halen mevcut" dediniz. Deniz ÜNAL: Bu sıkıntının te111elinde uluslararası tahki111 hadisesi var. Örnek olarak ver111ek gerekirse Kangal'da, Danıştayla yaptığımız imtiyaz sözleşmesinin uluslararası tahkime açık olamayacağını hem yabancı ortaklarımız, hem de kendimiz kabul etmiştik, hala da bunu kabul ediyoruz. Ancak son gelişmeler öyle gösteriyor ki bunun dışında yapılacak ticari anlaş111alar, yani TEAŞ ile yapılacak elektrik svaetyı şa a Bn Ol aşT11A1aŞs'ıl,aT Ky İa piıl el a cyaakp ı l ga caza kaonl al anş mk öams ı ütr i caan rlai şoml aasnı anlaş111aların hepsi iclaı·i olaı·ak telakki eclil111eye başlandı. Bundan, Danıştay onayına tabi olacağı ortaya çık111aktaclır. Bu nedenle, bir anlaşmazlık halinde, uluslararası tahkime götürülemeyeceği için uluslararası kreditörler ele bu işe fevkalade soğuk bakıyorlar. Koç Holding gibi, fevkalade kredibilitesi olan şirkete dahi "Kusura bakmayın anlaş111alarınız uluslararası tahkime açık değil, Tüı·kiye Cu111huriyeti'nin hukuk kuralları çerçevesinde bir anlaşmaya biz para Süleyman BULAK:Bu değerlendirme içerisine "Ni.ikleer Enerji"yi de dahil ediyor musunuz? Deniz ÜNAL: Ben Nükleer Enerji olarak bakmaklansa, birçok ülkenin yaptığı gibi Tüı·kiye'nin de enerji üretiminde kaynak çeşitlendirmesine gitmesini savunuyorum,.alternatif enerji kaynakları, kö111üre dayalı, gaza dayalı veya fuel-oil'e dayalı ter111ik, ayrıca hidroelektrik veya nükleer santraller gibi, çok geniş bir spektrumda enerji üretilmesinin sağlıklı, akıllı bi r yol olduğunu düşünüyorum. Bu düşünceyle de Türkiye'cle nükleer enerjinin her türlü önlemleri alınmak kaydıyla ve doğru yer seçimi koşuluyla nükleerden yararlanması bir engel teşkil etmiyor. Ama hiç ele şart değil. forkiye'nin en kritik enerji konularının başında doğal gaz geliym. Süleyman BULAK: Si.iti.in bu santral yatırımlarında eneı)i kaynağı olarak öncelikle termik santrallerle doğal gaz tercih ediliyor. Türkiye'deki doğal gaz arzının geçtiğimiz yıl 70 milyar ım civarında gerçekleştiği gaz anlaşması olmasına rağmen 1 999 ve 2000 yıllarında hayata geçirebilecek projelerden elde edilebilecek gaz arzının 20 milyar mJ'den fazla gerçekleşeceğinin öngöri.ildüği.inü biliyoruz. Bu durumda mevcut santrallerde ilgili doğal gaz ihtiyacının giderilmesi konusunda herhangi bir aksaklığın yaşanıp yaşanmayacağı veya ne tür sıkıntıların veriyoruz, bir anlaş111azlık halinde, Türkiye Cumhuriyeti'nde devletle karşılıklı bir hukuki konuma gelinirse, devlet hiç bir za111an suçlu bulunamaz varsayımından yola çıkarak, para111ızı ı·iske etmek istemiyoruz", diyebiliyorlar. Hem Türkiye'ye özel uluslararası tahkim sıkıntısı, hem hukuki alt yapının kurulmamış ol111ası hem de dünyadaki 11Türkiye 1 ye gelebilecek alternatif doğal gaz kaynakları konusu bizce Bakü-Ceyhan hattından daha yaşanabileceği konusunda bilgi verir misiniz? Deniz ÜNAL: Türkiye'ye gelebilecek alternatif doğal gaz kaynakları konusu bizce Bakü-Ceyhan hattından daha önemli bir konu. Neden? Çünkü Tüı-kiye şu anda doğal gazını Rusya'ya bağlamış vaziyette.Hatta hatırlarsınız doğal gazın bağlanmasında sıkıntı vardı, insanlar önemli bir konu. 11 Doğal Gaz Dergisi 30 Ocak-Şubat '99 Sayı 60
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=