LPG NEDİR? Sıvılaştırılm ış Petrol Gazları (LPG); propan, propilen, bütan, bütilen, büten, otan, etilen ve bu gazların oluşturduğu hidrokarbon karışımlarıdır. Normal şartlar altında (15 °C ve 1 kg/cm2 basınçta) gaz halinde bulunan LPG, basınç uygulandığında sıvı fazına geçer. Sıvı halinde taşınan, depolanan ve ölçülen LPG, basınç kaldırıldığında tekrar gaz fazına geçer ve gaz fazında tüketilir. Bu özelliğinden dolayı LPG gazları basınç altında sıvılaştırılmış olarak depo edilmekte ve dağıtılmaktadır. ELDE EDİLİŞİ LPG üç ayrı ürün olarak üretilmekte olup, aşağıda belirtilen ticari isimler altında pazarlanmaktadır. • Saf Propan • Saf Bütan • Bütan Propan karışımı (Miks LPG %70 bütan ve %30 propan) Saf propan esas itibariyle propan ve/veya propilenden müteşekkil bir hidrokarbon karışımıdır. Bütan Propan karışımları ise esas itibariyle bütanlar ve/veya bütilenler ile propan ve/ veya propilenden müteşekkil, başka bir ifade ile saf propan ve saf bütanın belirli oranlarda karıştırılması ile elde edilen hidrokarbon karışımıdır. LPG genellikle "NGPA" (Natura! Gas Processers Association) tespit ettiği spesifikasyonlara göre üretilmektedir. Bu spesifikasyonlar, buhar basıncı, %95 kaynama noktası, uçucu kükürt miktarı, korozif bileşikler ve nemliliktir. LPG, doğal gaz kuyuları ve ham petrol rafinerileri olmak üzere iki ana kaynaktan elde edilir. Article olduğu gibi doymuş hidrokarbon sınıfından, sıvılaştırılmış petrol gazları, yani bütan ve propan elde edilir. Hangi kaynaktan elde edilirse edilsin, LPG sudan arınır ve kükürt muhteviyatı spesifikasyon sınırlarının altına indirilir. Ham petrolün distilasyonu ile elde edilen LPG, sudan arıtılır ve içerdiği kükürt miktarı standartlara uygun bir sınıra indirilir. Aslında kokusuz olan LPG, açık ortamlarda farkedilebilmesi için etil merkaptan gibi organik kükürt bileşenlerinin belirli miktarda ilavesi ile kokulandırıldıktan sonra kullanıma sunulur. KULLANIM AlANlARI LPG, tüplü olarak konutlarda ve endüstriyel işletmelerde kullanılır. Konutlarda, özellikle ocaklarda, şofbenlerde, kombilerde,katalitik ve palmiye sobalarda kullanılan tüplü LPG, endüstriyel işletmelerde pişirme ve çeşitli prosesler için gerekli enerji ihtiyacını karşılar. LPG, dökme olarak da yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Endüstride sıcak su ve buhar üretiminde, ısıl işlemlerde, kurutma, lehimleme, kesme gibi çeşitli proseslerde kullanılabilir. Bunun yanı sıra dökme LPG, cam endüstrisinde şekil verme, tavlama gibi proseslerde; seramik pişirme işleminde; tekstil sanayisinde kurutma ve ütülemede; metal endüstrisinde ön ısıtmada, metalin ergitilmesinde; tarım ve hayvancılıkta ısıtma amacıyla kullanılır. ı• ,, ,, 1 S " ı, ! ' LPG'nin Basınç-Sıcaklık Değişmesi ! 1 1 i P~opa" • 1 1 1 ' i ' / 1 ' ' ! !/ 1 1 i 1 j 1 1 1 i / i ' 1 ' '/ ' ! 1 ' A' ! ;:;-- ıı 1 ! / 1 a. Doğal gaz kuyularından: Bu kaynaklardan LP gazları, doğal gaz ve tabii benzin adı verilen benzin türü ve bir miktar yağlı ürünlerle birlikte elde edilmektedir. Adı geçen ürünler açılan kuyulardan yer üstüne çıkarılıp, uygulanan çeşitli absorbsiyon ve arıtma işlemlerinden sonra sıvılaştırı lmış petrol gazları son ürün olarak üretilmiş olur. Doğal gaz kuyularından elde edilen sıvılaştırı lmış petrol gazlarının karakteristik özelliği, içlerinde sadece hidrokarbon sınıfından metan, bütan ve propanın bulunmasıdır. b. Ham petrolden: Ham petrol bilindiği gibi rafineri adı verilen arıtma kuruluşlarında işlenerek çeşitli türevlere ayrılmaktadır. Damıtma işlemlerinde ham benzin, gaz yağı, motorin vb.üünlerin yanı sıra doğal gaz kuyularında Doğal Gaz Dergisi ! il -=-- ,o '-" C: iij • cı::ı o t1 1 ; :_.... ' i ' ! ~ .... ' i 1 i/ 1 , ı 1 11 Mikı IJIG. 1 1 /i / 1 y / / ! / 1 / 1 . / Utan i \ /ı .Y ' t/ ./1 /; 1/ i ~"' 1 ../ : '---"" 1 ~ ı_....,,-, .,,,,. .-- , __ _.- ... o .:ıo ,20 .10 o 10 ~o so, 40 ıo ,o Sıcaklık (°C) • Miks LPG, %70 bütan, %30 propandan oluşmaktadır. Şekil 1. LPG'nin basınç sıcaklık grafiği. 90 Ocak-Şubal 2000 Sayı 66 ~
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=