ııuı'4te /98/ yılında İDMMA, Makin, Mühendisliği bölümünde /iıans, 1991 yılında Yıldız ünfrersitesi, Mühendislik Fakültesi, Makin, Mühendisliği Böliimü, IIJ ve Prom dalında Doktora ve 1994 yılında Yıldll Teknik Ünimsiteıi, Makin, Fakülttıi, Makin, Mühendisliği Bölümü, Ttrmodinamik ve IIJ Tekniği Anabilim Dalında Do;ent Doktor ün,anı aldı. • lOOJ yılı itibariyle Profesör ünvanı alan Okay Kıncay halen aynı Anabilim Dalında göm yapmaktadır. 1979yılında İDMMA, Makina Mühendisliği Bölümü' nden liıam, /990'da Yıldll İlnimsiteıi, Mühendislik Fakültesi, Makin, Mühendis/iği Bölümü Enerji da/ında __ Doktora ve /988 yılında Yıldll Teknik Universiteıi, Makin, Fakültesi, Makin, Mühendisliği Bölümü, Hidromekanik "Hidrolik Makina/ar Anabilim Dalı 'nda Do;ent Doktor ünranını almııtır. Halen aynı Anabilim Dalı 'nda görev yapmaktadır. ÖZET G üt enkünmoül ozjdiek egneel rijş mi geel er reek,s inniiimf ı ıis, artışına ve sanayileşmeye paralel Toülrakriya ke ' nhiınz l 2a 0a0r0t myaı lkı tsaodnı ru. itibar�yle elektrik eneıjisi 2ü7r.e2t6i m4 , i1n dMew, ;t obprl aü mt e nkeu1r7u· i lüurge tüi mc üi de 124.921,6 GWh/yıl'dıı'. Brüt elektrik eneıjisi üretiminin % 75,2'sini termik enerji santrallarmdan (TES) karşılayan ü l kseomr uiznduen, ab ün ye üdke nb iorl açne vbr ue santral/ardan vazgeçmemiz mümkün değildiı'. B u çüarl ıeştmi maid- çae vTrEeSi'liimş ki zi li ne r ie, l eçketvrri ke s o r öu znel al lri kı laenfao shial tyl aarkı yı t ll aa rvae rdial ymai şl ı, kirleiltikğ T i i l E n e i r S n i ' i i m a n z c i a z e i l l n t e ı l n m ç m e a v i s ş r ı e o i l ç k u i i p n rl , , il ç ç i e ğ e v v in r r e e e v e rbi iml ilni cki un li lna no ıllumş amsams ıan av ,e eçneevırjei ni ilne a rdaoşst ıtryı lemnai seı nnaeıjyiönkaeylinkaöknlaerrıinleı nr sunu!muştuı'. 70 Mart 2003 Sayı 85 Doğal Gaz, LPG & Fuel Oil Dergisi • • TERMiK ENERJi • • SANTRALLERiMiZ VE ÇEVRE Thermal Power Stations and Environment 1.Giriş 1980'Ii yıllardan sonra artan enerji talebine paralel olarak, dünyamız büyük bir çevre sorunuyla karşı karşıya bulunmaktadır. Gelişmiş ülkeler yanında az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler de az veya çok bu sorundan etkilenmektedirler. Özellikle fosil yakıtların yanması sonucu hava kirliliği; asit yağmurları, sera etkisi ve ısıl kirlenme, insan sağlığı yanında doğal yaşamı da tehdit eder boyutlara ulaşmıştır. Yaşanan bu olaylar insanlarda çevre bilincinin oluşmasına yol açmıştır. Günümüzde dünya enerji gereksiniminin % 80'i kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtlardan, geri kalan % 20'si hidrolik, nükleer, rüzgar, güneş, jeotermal, bitki ve hayvan artıklarından karşılanmaktadır. 1999 yılı sonu itibariyle fosil yakıtların dünyada bilinen rezerv dağılımları petrol eşdeğeri olarak% 68,3'ü kömür, % 15,5'i petrol, % 1 6,2'si doğal gaz olarak hesaplanmaktadır. Bu verilere göre bilinen petrol rezervlerinin ömrü 41 yıl, doğal gazın 62 yıl, kömürün ise 230 yıl olduğu tahmin edilmektedir (Anon 2000). 2000 yılında Türkiye'nin nüfusu 65.311 .000 olup, 1999 yılında kişi başına brüt elektrik enerjisi tüketimi 1 .840 kWh iken 2000 yılında 1 .964 kWh'a çıkarak yıllık artış % 6,7 olarak gerçekleşmiştir (TEAŞ, 2000a; ETKB, 2001 ; DİE, 2001 ). Ürettiği elektrik enerjisinin %75,2'sini TES'den karşılayan ve ürettiği enerjinin yarısından fazlasını ithal ederek yüksek bedel ödeyen, üstelik ard arda enerji krizi yaşayan ülkemizde TES'imizin önemiçok büyüktür. Dışa bağımlılık süresini azaltmak için, kalitesiz ve büyük çevre kirliliğine neden olmasına rağmen büyük miktarlardaki linyit rezervlerimizi kullanmamız gerekliliğini gözardı edemeyiz. Bu nedenle TES'in verimli hale getirilebilmesi ve çevrenin korunması açısından önemi bir kat daha artmıştır. 2. Elektrik Enerjisi Üretimi Elektrikenerjisi üretiminde linyit, taş kömürü, fueloil, diesel-oil, doğal gaz, hidrolik, rüzgar ve jeotermal kaynaklarTürkiye'nin birincil enerji kaynaklarını oluşturmaktadır. Ülkemizin linyit rezervleri son belirlemeleregöre 8.374 milyon ton olup, % 88 görünür rezervi vardır. Ancak linyit kaynaklarının % 57'Iik bölümünü 6.300 kJ/ kg ısıl değerin altında olan düşük kaliteli linyitler oluşturmaktadır. 13.000 kJ/kg ısıl değerin üzerindeki kaliteli linyitler ise % 7 gibi çok düşük miktardadır. Taş kömürü rezervinin 3.000 milyon ton, petrol 37.200 milyon ton ve doğal gaz rezervinin de 13.000 milyon m3 civarında olduğu tahmin edilmektedir. İthal edilen doğal gazdan elde edilen elektrik üretimi ise 2000 yılı toplam üretiminin % 36,5'u civarındadır(TEAŞ,2000b). Tablo 1 'de birincil enerji kaynaklarına göre 2000 yılındaki brüt elektrik üretimimizin 1 24.921,6 GWh olduğu görülmektedir. Budeğerin % 75,1 9 termik, % 24,72 hidrolik enerji kaynaklarından sağlanmaktadır. Tablo 2'de ise yine aynı yıldaki Tablo /. Birincil enerji k"yııak/(lrtııtıgöre 2000yılı,ula Tiirkiye'tle briit elektrik enerjisi iiretiminin dağılımı Birincil Enerji Kaynağı GWh % Kömür Toplam 38. 1 86,3 30.57 Sıvı Yakıt Toplam 9.310,8 7,45 Doğal Gaz Toplam 46.216,9 37.00 Yenilebilir + atık toplam 220.2 0.17 Termik toplam 93.934,2 75,19 Hidrolik toplam 30.878,5 24,72 Jeotermal toplam 75,5 0,06 Rüzgar toplam 33,4 0,03 Türkiye toplam 124.921,6 100.00 Tablo 2. Birincil enerji kayııakları ve iiretici kıırıılıışlarııw göre 2000yı/ıll(la Tiirkiye'nin briil elektrik tiiketimi Birincil Enerji Kaynakları ve Üreticiler GWh % Termik toplam 46.094.6 36,90 Hidrolik toplam 27.771,7 22,23 Jeotermal toplam 75,5 0,06 TEAŞ toplam 73.941.8 59.19 Ayrıcalıklı Şirketler (hidro.) toplam 1 .902,9 1,52 Termik toplam 1 5.894.8 12,72 Hidrolik toplam 63,2 0,05 Rüzgar toplam 4,0 0,01 Otoprodüktörler toplam 1 5.962,0 12.78 TEAŞ'ın Baglı Ort.Sant.(termik) 19.292,2 15,44 Termik toplam 10.936,3 8,75 Hidrolik toplam 1 .072,9 0,86 Rüzgar toplam 29,4 0,03 Üretim Şirketleri toplam 12.038,6 9,64 Mobile Santrallar (termik) toplam 643,5 0,52 Termik toplam 1.072.8 0,86 Hidrolik toplam 67,8 0.05 İşletme Hakkı Devri toplam 1 . 140.6 0.91 Türkiye toplam 1 24.921.6 100.00
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=