• Gaz Dağıtıın Işletıneciliği ve Doğal Gaz Piyasasında \:'asal Düzenleıneler Operation of Gas Distribution and Legal Arragements in Natura! Gas Market Mustafa Ali Akman Makine Mühendisi İGDAŞ Yetkilendirme & Belgelendirme Şefi 1/ 99 69 62 yy ıı ll ıı nı ı dd caı , EOl ar tzaı ğD' do ğe r ud Toeğkdnui. k MÜnc ıikvieı rı es i Mt e siii/ı Me ı ıüdhies n/ idğiis lBi kö lFi i ıaı ıki iü' lı ıtde sein ıııez1111 oldu. 1 O yıldır doğal gaz ss eokı ı t ö3r iyi nı lddeı r ç; c dı l oı şğıan clı kgtac ız opliuypa, s aö szıe lilçi k l e tt ee ks insiakt /dc ıirizı nedı ı clıe, ı ı sı eelrerri efi kial ilşaknidn ı rçmaclıı ş vmea l a r yTceıpsimsaaıklatarıdnıdı: a "PDrooğjae lHGaazzırlİcçımcı Escıslc ı r r " ve "Doğal Gaz İç Tesiscıtlcırıııdcı Bakır Bb 1o1 lruuı ı cUı ıyı gMı ı l1c1sı mı acfı lac ı rAı l"i aAdklmı kainta; pları T" İeGs iDs lAerŞdeE ıDı doüğs ıarli yGeal zvae DBöiiyn iiiikş i iTmii kTeeıki ını ıilki Şk oaorrı ndciıımı aet ös ri "lni iikn gl ıöarzeı vr ilıaı iı ıy1 1 1iai rsi ıiıııtdi ia. , 2 0 0 3 yb iı il ıı ıı ıydeas;i ı ı Md eMçOo, k İsGaDy ıAdŞa vme i i U/ ı eGı ıEd Ti sAeM DE"D v ii l o z i e ğ v n a e l l e Gm 1 a e ç / z o e c r P u " i k y k c b o ıs a n a b u s a l ıı u s ıd ıc s a / e 1 1 m : Y ei nı ıeir lYears avle r d i . ÖZET Doğal gcızııı sanayide ve şehir içi ısıımcıdcı kullanılması, yeni bir sekıöriin d oDğouğş ua nl gu adzaı dbaeğr aı t ba ec raikn dş ier kgeet tlierrdi ni . o lbuaş şı nl aa ısı ıı aı ı sı nı ı ı 1v1 e1 pa irydaı ns ad na ını ı, fpai ya lai syaeyt eı düzenleyecek yasal zeminler de oluşturuldu. Tiirkiye'de liberal bir doğal gaz piyasası olıışturına çabaları 200 I yılında çıkarılan 4 B u y6a4z6ı dsaa, ygıal ızyşai rs ak ye tllae ryiini ri ni i ıgi iel nl iı şeikmt ei ., oyr ge an ıiı iyzac ıssaylo ıdı iyizaepı ıılseıı nveelfe or ı ıkkosni yuoeı ıdl ai lri yı oi lıe: Gaz Şirketlerinin Gelişimi Günümüz dünyasında bir çok gaz dağıtım ve iletim şirketi mevcuttur. Yalnızca ABD'de 50 milyon gaz kullanıcısına hizmet veren 1200'ün üzerinde gaz dağıtım şirketi ve 150'nin üzerinde gaz iletim şirketi, her biri kendi ihtiyaç ve kapasitesine göre personel bulundurarak bir organizasyon dahilinde hizmet vermektedir. Gaz sektörünün ilk çı kış yıllarında (ABD'de 1816), gaz dağıtım işletmeciliği bugünün standartlarına göre kompleks değildi. Fakat sorumlulukları n bölünmesine dayalı özel uzmanlık gerektiren işletmeler vardı ve bunlar günümüzde mevcut olan temel organizasyon öğelerinin gelişmesini sağlamıştır. Özel uzmanlık, gazı üretmeye ve müşteri talebine göre üretimi dengeli tutmaya dayalı idi. Böylece bu durum üretim kısmının sorumluluğu haline geldi. Geçmişteki hava gazı tesisleri söküldü ve günümüzde doğal gaz, hava gazının yerini aldı. Bu arada üretim kısmı gaz tedarik kısmı haline geldi. Müşteri ihtiyaçlarının karşılanmasında gaz tedariki sağlamak için üretim sorumluluğu; sanayinin bu kısmının, temel fonksiyonu olmaya devam etmektedir. Gazın tesisten müşteriye kadar iletilmesi aşamasında boruların yapımı, üretimi, işletilmesi ve bakımı, dağıtım bölümü haline gelen farklı bir uzmanlık gerektiriyordu. Malzeme, teçhizat ve teknoloji oldukça hızlı değişmesine rağmen, bu kısım aynı temel sorumlulukları taşıyarak devam etmiştir. İlk günlerde müşteri hizmeti, müşteri tesislerine boru hattının kurulmasından ibaretti. Cihaz onarım hizmeti de çok önemli Doğal Gaz, LPG ve Fuel Oil Dergisi idi, çünkü bu uzmanlık başkaları tarafından sağlanamıyordu. Müşteri hizmeti kısmı, bunun yanında sayaçların kurulması, okunması ve onarımı sorumluluğunu da üstleniyordu. Bu fonksiyonlar, günümüzde de gaz dağıtım şirketlerinde mevcuttur. Muhasebe ve kayıt tutma ilk gaz şirketlerinde önemli kısımlar idi. Malzeme ve tedariksatın alma işlemleri, diğer harcamalar ve müşteri faturalarından gelirlerin muhasebesinde özel yetenekler gerekli idi. Elzem bir ilk yatırım için gerekli operasyonun finanse edilmesinde, sermayenin artırılması gerekli idi. Bu yükümlülükler, günümüzün gaz dağıtım şirketlerinin finans kısmını oluşturmaktadır. Bir şirketin değişikliklere (ldapte ol(lbilmesi için organizasyon J'{/pısı esnek olmalıdır. 20. yüzyılın sonyarısı gaz sanayi için dinamik değişim süreci olmuştur. Bıı sürede, san(lyinin üç kısım (üretim, iletim ve tfoğıtım) arasındaki ayrım haltı devam tmektediı: Fakat lıer birinin sorıımlıılıığıı ,,e birinin diğeri ile olan ilişkisi değişmişti,: Bundan dolayı, bir gaz dağıtım şirketi için tipik bir organizasyon yapısını ortaya koymak mümkün değildi,: Ancak, lıepsi işin b(lşarılması için gerekli !fonksiyonları etkileyen ortak amaca ııe benzerftıktörlere sahiptir. Dil Mart / Sayı 93 �- --------------....;;;=='------------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=