Doğal Gaz Basınç Düşürme Uygulamalarında Turboexpander Kullanımı ile Enerji Geri Kazanımı Dünyadaki uygulamalara bakıldığında doğal gazın iletimi ana hatlardan yüksek basınçla yapılmakta, bu basınç şehir dağıtım noktalarında veya gazile çalışan büyük enerji santral girişlerindeki ba sınç ölçme ve düşürme istasyonlarında regülasyon vanaları ile düşürülerek kul lanıcıya teslim edilmektedir. 65-70 barg'deki bu basıncın kontrol ve regülasyon vanaları ile 20-30 barg'a düşürülmesi sırasında akışkan icindeki atıl enerji değerlendirilememektedir. Mevcut regulasyon vanasına paralel ola rak çalışan ikinci bir vana olarak da düşünülebilecek turboexpander uygula ması ile jeneratör tahrik edilerek elektrik elde edilmesi mümkündür. Türkiye'deki birkaç enerji santrali ve da ğıtım noktasındaki teknik verileri (giriş/ çıkış basıncı, akış, sıcaklık) kullanarak yapılan hesaplamalar bu uygulama ile: t Herhangi bir yakıt kullanmadan, t Minimum bakım ve yedek parça maliyeti ile, - Enerji santralleri giriş noktalarında 5-7 MW, - Doğal gaz şehir dağıtım noktalarında 0,6-2 MW, civarında elektrik üretilebileceğini gös termektedir. Yeni dağıtım hatları ve enerji santralleri projelendirme ve etüt çalışmaları sırasında bu uygulamanın da göz önüne alınması ile enerji tasarrufuna yönelik bir başka önemli adım da atılmış olacaktır. Turboexpander, aynı zamanda genişle me türbini veya iç akışlı radyal türbin olarak da bilinir. İlk turboexpander 1936'da Linde Co. firması tarafından hava ayrımı için tasarlanmış ve kurulmuş tur. Doğal gaz uygulamaları için kullanılan ilk turboexpander ise 1961 'de Dr. Swearingen tarafından tasarlanmış ve rotoflowa monte edilmiştir. Uygulamalar t Hava ayrıştırma, t Helyum sıvılaştırma, t Doğal gazdaki sıvı kısmın ayrılması, t Doğal gaz çiğ noktası (Dew Point) kontrolü, t Doğal gaz basınç düşürme uygulamalarında enerji geri kazanımı, t Etilen tesisleri, t MTBE (Metil Tersiyer Bütil Eter) Prosesi, t Jeotermal güç kazanımı (ikili çevrim), t Atık ısı enerji kazanımı, t Hidrojen saflaştırma (Resim 1). Turboexpander, opsiyonu en yüksek ısıl verimliliği sunar; en az miktarda güç ve daha az sayıda basınç kazanı gerektirir. Turboexpander Tasarım Prensibi : Genişleme prosesi iki adımda gerçek leşir: t Birincil genişleme, Giriş kılavuz kanatları (inlet guide vanes) üzerinden (isentalpik). t İkincil genişleme, Radyal çark üzerinden (isentropik) (Resim 2). GE Rotoflow IGV'ler en yüksek verim için geliştirilmiş, ayrı halkalarla kenetleme ve ayarlama fonksiyonları sunacak biçimde tasarlanmıştır. Turboexpanter Joul Thompson 1111D Ekim 2004 / Sayı 98 � ---------------==;;;;..______________ Doğal Gaz Dergisi
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=