Isıtma ve sıcak su ihtiyacını karşılamak için hangi çözümler kullanılır?

Bugün çok katlı ve çok daireli modern bir apartmanda, ısıtma ve sıcak kullanım suyu ihtiyacını karşılamanın temel olarak 3 yöntemi vardır. Birincisi; merkezi bir kazan dairesi ile merkezi bir boylerin kombine edilmesidir. İkinci çözüm, her dairede ısıtma ve sıcak su üretimi sağlayan bir kombi cihazı kullanmaktır. Üçüncü çözüm de, merkezi bir kazan dairesi ile her dairede kullanılan ısı istasyonu cihazını kombine etmektir. Bu üç yöntemin her birinin olumlu ve olumsuz yanları mevcuttur. 

 

Bu yöntemlerin getirdiği fayda ve olumsuzluklardan bahseder misiniz?

Yukarıda bahsedilen 3 farklı çözümün olumlu ve olumsuz yanlarına bakacak olursak; merkezi kazan dairesi ve boyler kullanımının olumlu yanları ile başlayalım. Bu sistemde tüm daireleri besleyen ortak bir tane boyler koyuyorsunuz ve bu nedenle ilk yatırım maliyeti düşük olmaktadır. Tek cihaz olduğu için bakım maliyeti de düşüktür. Resirkülasyonlu sistem olduğu için anında sıcak su alırsınız; yani yüksek sıcak su konforu vardır. Düşük arıza riski ve güvenilir işletme de bu sistemin olumlu tarafıdır.

Olumsuz yanları ise: Bireysel kontrol, özellikle geçiş dönemlerinde, mümkün değildir. Mesela Ekim ayının ortasındasınız ve apartman sakinlerinden bir tanesinin yeni doğmuş veya hasta bir çocuğu var. Apartmanın yönetim kurulu merkezi ısıtma sistemini kullanma kararını henüz almamış (ısıtma sezonunu henüz başlatmammış); yani sıcak kullanım suyun var fakat radyatör ısıtma sistemi devrede değil ve odaları ısıtma imkanı yok. Dolayısıyla bireysel ısıtma yapmanız mümkün değil. Bu sistemin en olumsuz tarafı budur. Ayrıca bu sistemde daha karmaşık ve pahalı bir gider paylaşımı vardır. Bu sistemde ısı sayacına, soğuk su ve sıcak su sayacına ihtiyaç vardır. Sıcak suyu anında alabilmen için yıl boyunca resirkülasyon pompası devrede olması gerekir. Kolon hatları 5 borudan oluşur. Bunlar: ısıtma için  gidiş ve dönüş, kullanım suyu için soğuk ve sıcak su gidiş ve resirkülasyon hattı. Bu sistemin bu nedenlerden dolayı daha yüksek bir işletme maliyeti vardır, özellikle lejyoner bakterisi önemle sistemi devredeyse (boyler sıcaklığının belirli aralıklar ile yüksek sıcaklığa getirilmesi). Bu sistemde hijyenik sıcak su depolandığı için özellikle lejyoner bakterisi oluşum riski dikkate alınmalıdır. Arıza durumunda ise tüm kullanıcılar etkilenir. 

 

Gaz yakıtlı kombinin olumlu taraflarına bakarsak; kullanıcı istediği zaman kombiyi açıp, kapatabilir. Gider paylaşımı çok basittir; herkes kullandığı gaz kadar para öder. Arıza sadece bir kullanıcıyı etkiler. Yaygın kullanım ve kolay kullanılabilirlik vardır.

 

Gaz yakıtlı kombi cihazı tercih edildiğinde ortaya çıkan olumsuz yönler ise; daha yüksek ilk yatırım ve bakım maliyeti vardır. Çünkü çok miktarda cihaz var. Merkezi sistemde tek kazan satın alırken burada daire sayısı kadar, yani çok miktarda kazan satın alınıyor. Örn. 20 daireli bir apartmanda gaz yakıtlı kombide 20 adet 24 kW, yani toplam 480 kW ısıtma kapasitesi satın alırken, merkezi ısıtmalı bir sistemde sıcak su kapasitesi belirlenirken eş zaman faktörü dikkate alınabildiğinden daha düşük kapasiteli bir kazan uygulama imkanı ortaya çıkmaktadır. En büyük olumsuz yanı ise gaz yakıtlı kombi sisteminin merkezi kazan sistemine göre toplam verimin daha düşük olmasıdır. Konforlu sıcak su üretimi için 24 kW kapasitede kombi cihazı alınıyor fakat ısıtmada kapasite ihtiyacınız belki 6 kW. Bunun yanında kombilerin minimum çalışma kapasiteleri genellikle 8-10 kW olmaktadır. Kombi cihazı ısıtma işletmesinde genellikle tek kademeli brülöre sahip kazan gibi sürekli devreye girip çıkar. Aç-kapa işletmesinde ön süpürme kaybı ve dolayısıyla da ciddi bir verim kaybı söz konusu olmaktadır. 

 

Dış duvardan çıkan hermetik bacalar ve daha düşük sıcak su konforu (genellikle 1 adet duşu besleyebilen kombi kapasiteleri tercih ediliyor) diğer olumsuzluklardır. Kombide sıcak su musluğu açıldığında; cihaz önce ön süpürme yapacak; brülör devreye girecek; üretilen sıcak su sıcaklığı algılanacak; kombinin kontrol paneli brülör kapasitesini ayarlayacak; ve sonra konforlu sıcak su alınabilmektedir, bu işlemler için belirli bir süre geçmektedir. Diğer taraftan boyleri entegre kombi cihazları da mevcuttur, bu cihazlarda bu olumsuz özellik yoktur, sıcak su konforu daha yüksektir.

 

Kombinin diğer olumsuz bir yanı ise ev içine gaz hattı girmesidir. Gaz hattının eve girip girmemesi (mutfaktan dolayı) bir tercihtir. Evin içine mutfaktaki ocak için gaz hattı girmesi menfez gerektirir, fakat İstanbul gibi Lodos olan şehirlerde kullanıcı bu menfezi tüm uyarılara rağmen maalesef kapatmaktadır. Gaz kaçağı olursa gaz bu menfezlerden dışarı çıkacak. Diğer taraftan ev içine gaz hattı girmezse o menfez de açılmaz.

 

Kombi cihazında her dairede birer adet pompa ve baca fanı bulunur. Elektrik açısından da fazla sarfiyat söz konusudur. Dolayısıyla merkezi sistemde ortaya çıkan verimi standart kombi cihazları ile yakalamak söz konusu değildir. 

 

Daireler arası kontrolsüz ısı geçişi de mümkün. Yani, bir apartmanın ara katlarındaki bir daire kendi kombisini hiç yakmadan, yanındaki dairelerden faydalanarak ısınabiliyor. Her şey bir yana zaten yeni yayımlanan BEP yönetmeliği ile 2 bin metrekarenin üzerindeki kapalı alanı olan binalarda kombi kullanımı mümkün olamamaktadır.

 

Viessmann ısı istasyonlarının sağladığı faydalar nelerdir?

Bu sistemi incelediğinizde merkezi ve kombili sistemin tüm olumlu taraflarının bir araya getirildiğini görürsünüz. Bu sistemde kullanım sıcak suyu ısı istasyonunda bulunan paslanmaz çelik plakalı bir eşanjör üzerinden ısıtılıyor.  Isı istasyonuna merkezi kazan sistemi ile sürekli olarak kalorifer suyu getiriliyor. Bunun için de tüketim esnasında sıcak kullanım suyu anında üretiliyor. Aynı zamanda ısıtmanın dağıtımını da buradan yapıyorsunuz. Dolayısıyla kullanıcı ısıtma sistemini bireysel olarak dilediği gibi ayarlayabilir. Çünkü yaz-kış tüm aylarda sıcak kullanım suyu için ısıtma hattınız (kalorifer suyunuz) sürekli açık ve kullanıma hazır olacaktır. İsterseniz kolonlarda sürekli yüksek bir sıcaklık seviyesinde dolaştırılan kalorifer suyunu ısıtmada da kullanabilirsiniz. Sıcak su üretmek için ana pompanın hep çalışması gerekir. Dolayısıyla ısı istasyonu aynı kombi cihazı gibi kullanım olanağı sağlanıyor. 

 

Bu sistemde gider paylaşımı tek ısı sayacı ile mümkün ve basittir. Radyatör ısıtmasında tüketilen enerji veya sıcak su üretimi esnasında tüketilen ısı enerjisi primer devrede bir ısı sayacı ile ölçülmektedir. Kalorifer suyu ısı istasyonunda sürekli hazır bulunduğu için yüksek sıcak su konforu var. Kombi cihazında olduğu gibi brülör ön süpürmesi yok. Isı istasyonlarında kullanılan plakalı eşanjörler büyük boyutlandırılmaktadır, yaz koşullarında kalorifer suyu 65 oC’de tutulursa ısı istasyonları minimum 35 kW sıcak su kapasitesine sahiptirler. 

 

Bu sistemde Lejyoner riski yok çünkü kullanım suyu depolamıyor; sadece kazan suyu depoluyorsunuz. Kalorifer suyu depoladığınız için de her türlü ısı üreticisi sisteme kolayca entegre edilebiliyor. Sistem örneğin, güneş enerjisiyle, kojenerasyon vb. her türlü sistemle desteklenebilir. 

 

Merkezi kazan kullandığınız için ısıtma işletmesindeki düşük yüklerde kazan verimi düşmemektedir. Bu nedenle işletme maliyeti düşüktür. Plakalı eşanjörler daha büyük boyutlandırıldığı olduğu için sıcak su üretiminde eşanşörlerin primer tarafında ortaya çıkan sıcaklık farkı klasik sistemlere göre çok daha yüksek oluyor. Sistem sıcak su üretirken 80-60 derece arasında çalışmıyor; 80-40 derece arası veya 70-30 derece arası çalışıyor. Dolayısıyla yoğuşmalı kazan sisteminde sıcak su üretimi yapıldığı zaman, kazan sistemi tam yoğuşmalı sıcaklık bölgesinde çalışıyor. Yani yüksek verimle çalışıyor. Yani ısı istasyonu yüksek verimli işletmeyi destekleyen unsurlara sahip olduğu için düşük işletme maliyeti sağlar denilebilmektedir. Özetle; birincisi merkezi sistemden vazgeçmiyoruz; ikincisi sıcak su üretirken yüksek sıcaklık farkı elde ediyoruz ve yoğuşmalı sistemden daha yüksek verim elde ediyoruz. 

 

Isı istasyonları hangi elemanlardan oluşuyor, anlatır mısınız?

Isı istasyonu temel olarak 3 yapı elemanından oluşur. Birincisi sıcak suyu üreten plakalı eşanjördür. İkincisi oransal debi regülatörüdür. Bu debi regülatörünün görevi: Sıcak su tüketimini algılamak ve sıcak su tüketim miktarına göre plakalı eşanjörden geçen primer debinin oransal olarak ayarlanmasıdır. Bir de ısıtma işletmesinin kesip, kesmemek için solenoid vana vardır. Isı istasyonu mekanik çalışıyor ve elektrik tüketimi yoktur.

Debi regülatörü sayesinde eşanjörden geçen sıcak kullanım suyu ile primer devredeki kazan suyunun orantısı hep sabit kalır. Dolayısıyla sıcak su çıkış sıcaklığı hep sabittir. Oransal debi regülatörü sıcak su tüketimine göre primer taraftaki debiyi anında ayarlıyor. Sabit çıkış suyu sıcaklığı ile yüksek ve düşük debilerde sıcak su konforu sağlanıyor. Regülatör bu işi 1 litre/dakikadan 17 litre/dakikaya kadar yapıyor. İlk yatırım maliyeti diğer sistemlere göre biraz daha yüksek olabiliyor. Maliyet projeye göre değişir. Ama merkezi ve bireysel sistemin tüm avantajlarını bir araya getiriyor.

 

Isı istasyonlarında standart parçaların yanında ilave konfor artırıcı aksesuarlar dahil edilebiliyor. Örn. sıcak su tüketim noktaları yeri kolon sistemine uzaksa, cihaza resirkülasyon pompası koyup konforu artırabilirsiniz. Yerine göre dinamik balans vanası, filtre, soğuk su sayacı gibi komponentler ısı istasyonuna dahil edilebilir.

 

Sıcak su konforu için kolonlar en az 65 derecede tutulması gerekmektedir. Akla gelen bir soru ise dairenin yerden ısıtmalı olması durumunda ne yapılacağıdır. Bu durumda ısı istasyonuna ilave 3 yollu karıştırıcı vana, pompa gibi komponentler ekleniyor ve sistem kullanılabilir hale getiriliyor. İstenirse dairede farklı sıcaklıklarda 2 zon da beslenebilir.

 

Isı istasyonu diğer taraftan az yer kaplayan bir üründür, duvarın içine veya şafta monte edilebilir. Direkt kolon üzerine monte edilebilen modeller mevcuttur. Isı istasyonunda solenoid vana üzerine on-off veya oransal motor ve buna bağlı oda termostatı ekleyebiliyoruz. İstediğimiz saat dilimleri arasında veya ortamın istediğimiz sıcaklıkta sabit kalmasını sağlayacak şekilde ısıtmanın çalışmasını ayarlayabiliyoruz. 

 

Bu sistemin üretimini kim yapıyor ve bu ürünün hizmetinde farkınız nedir? 

Isı istasyonlarımızı Viessmann’nın Almanya’daki partner bir firması üretmektedir. Partnerimiz bu işleri 30 yıldan daha uzun bir süredir yapıyor. Dolayısıyla yüksek bir deneyim söz konusudur. Biz de Türkiye’de yaklaşık 1 senedir ısı istasyonlarımızı müşterilerimize sunuyoruz. 

 

Türkiye’de çeşitli uygulamalarımız oldu. Bu sisteme ilgi giderek artıyor. Bizim ısı istasyonu konusunda en önemli farkımız; biz sadece cihazın değil, bütün sistemin tasarım ve uygulamasında yardımcı olabiliyoruz. Bu sistemi dört dörtlük çalıştırabilmek için sadece ısı istasyonu ile ilgilenmek yetmez, sistem kazan ile kombine edildiğine göre kazan dairesine de hakim olmanız gerekiyor. Kazanı nasıl seçmemiz gerektiğini, akümülasyon tankı gerekip gerekmediğini, ısıtma suyu pompanın kontrolüne kadar tüm sürece hakim olmak gerekiyor. Viessmann olarak tüm sistemin dört dörtlük çalışmasını sağlayacak bir altyapıya sahibiz. Sadece ısı istasyonunun seçimi yeterli değil, tüm sistemin konseptinin iyi birbiriyle uyumlu çalışacak şekilde seçilmesi gerekir. 

 

Örneğin yaz koşulunu düşünelim. Isıtma yok ve kazan devrede değil. Dairelerde sıcak su tüketimi başlıyor ve kolon hatlarındaki kalorifer suyu sıcaklığı düşmeye başlıyor. Kazan bunu ne zaman algılar da devreye girer? Hangi otomasyon sistemi kazanın devreye girmesini sağlayacak ve ısıtma pompasının devrinin yükselmesi gerektiği bilgisi nasıl iletilecek? Pompa debisi yeterli değil ise ve kazan devreye geç girerse kullanıcı şikayet eder. Şikayeti alan işletmeci doğal olarak bir daha şikayet almamak için pompa kademesini yüzde 100’e getirir, düşürmez ayarı. Böylece çok büyük enerji sarfiyatı olur. İşte bu yüzden biz ısı istasyonu ile birlikte tüm sistem komponentleri ve kontrol ünitelerini veriyoruz. Bunun yanında akümülasyon tankı seçimi çok önemli. 

 

Kazan sistemine devreye girme talebi gelse bile kazanın devreye girme ve maksimum kapasiteye ulaşma süresi dikkate alınması gerekir. İşte bu süreleri atlatmak için bir minimum hacme ihtiyacın var. Depolamayı kullanım suyu ile değil, kalorifer suyu ile yapıyoruz ve bu sayede konfordan taviz vermiyoruz. Tüm bu işletme durumlarını dikkate alıp tüm sistem için bir konsept sunuyoruz.  

 

Isı istasyonlarına benzer sadece sıcak su üreten istasyonlarımız da mevcuttur. Bir işyeri düşünün. İki tane lavabosu var. Boyler koyacak yer yok. Isıtma ihtiyacı 40-50 kW. Bu talebi karşılayacak bir kombi yok. Kazan koydun sıcak su ihtiyacı ne olacak? Ya boyler koyacaksın ya da elektrikli termosifon koyacaksın. Fakat sıcak su üreten istasyonu bu kazan sistemine radyatör gibi bağlıyorsun ve sıcak su ihtiyacını gideriyorsun. Az yer kaplayan ve elektrik tüketmeyen bir çözüm sunulabiliyor.

 

Bu çözümleriniz genellikle nerelerde kullanılır?

Bunlar nerelerde kullanılabilir? Sıcak kullanım suyu depolaması yapmak istemediğin ve mahal ısıtma sisteminin var olduğu yerlerde kullanılabilir. Örn. Banka şubelerinde, ofislerde kullanılabilir veya apartmanda kolonların olduğu şaft daireye çok uzaksa, resirkülasyon pompalı çözüm pahalı gelebilir. Bu durumda bunu dairenin içine bir şofben gibi koyabilirsin. Tabi bu istasyon gaz tüketmiyor ve bacası da yok, bu açıdan da çok avantajlı. 

 

Standart ısı istasyonlarının yanında projeye özel sistemler de sunabilmekteyiz. Örneğin merkezi sistemde kazan yanında soğutma için bir chiller var ve soğutmadaki gider paylaşımı için de ölçüm yapılmak isteniyorsa, bununla ilgili komponentleri de ısı istasyonu cihazına ilave edebiliyoruz. Veya 4 – 5 banyosu olan pahalı ve özel daireler için kapasite o kadar yüksek ki tek eşanjör kullanılamıyor, çift eşanjörlü sistem kuruyoruz veya müşterinin yerine göre uygun bir tasarım yapıyoruz. 

 

Sistemde kullanılan sayaçlar hakkında da kısaca bilgi verir misiniz?

Alman markası olan Rossweiner markalı her türlü sayacı sistem ile birlikte verebiliyoruz. Sayaçlar konusunda genelde ölçüm sistemine yönelik tercih talepleri geliyor.  Ultrasonik, M-BUS sistemli, Radyofrekanslı yada görsel okumalı gibi talepler olabiliyor. Rossweiner’de ultrasonik ve mekanik ısı sayaçları ile birlikte gerekli tüm otomasyon sistemi mevcuttur. Ayrıca Rossweiner marka soğuk ve sıcak su sayaçları da bu sistemlere entegre edilebilmektedir.