Enerji verimliliÄŸi, AB’nin akıllı, sürdürülebilir, her konuyu kapsayan büyüme ve kaynakları etkin kullanan bir ekonomiye geçiÅŸ  için yapılmış, 2020 yılı stratejik planının tam ortasında yer alıyor. 

 

Enerji verimliliÄŸi, enerji temininin güvenliÄŸini saÄŸlaması ve sera gazları ile diÄŸer kirleticilerin azaltılması yönünde en etkin yollardan birisi. 

 

Birçok bakımdan enerji verimliliÄŸi, Avrupa’nın en büyük enerji kaynağı olarak da deÄŸerlendirilebilir. Bu nedenle Avrupa BirliÄŸi kendisine 2020 yılı için asıl enerji kaynaklarından elde edilecek enerji kullanımında, yüzde 20 tasarrufu öngören bir hedef ortaya koydu. Bu hedef komisyonun Enerji 2020 üzerine yayınında uzun vadeli enerji ve iklim hedeflerine ulaÅŸmada anahtar konumda bir adım olarak tanımlandı.

 

Bu hedefe doÄŸru–özellikle cihaz ve bina pazarında- önemli adımlar atıldı. Komisyon tahminleri AB’nin hedefin %20’sinin sadece yarısını baÅŸarabileceÄŸini göstermektedir. AB’nin ÅŸimdi ihtiyacı olan ÅŸey hedefini elde etmek için gerekli adımları atmaktır. Bu nedenle Avrupa Konseyi’nin 4 Åžubat 2011 tarihli; bina, taşımacılık, ürün ve süreçlerdeki oldukça yüksek enerji tasarrufu potansiyelinden istifade etmek amacıyla kararlı adımları atmak çaÄŸrısına cevap olarak komisyon kapsamlı yeni 2011 Enerji VerimliliÄŸi Planını [1] geliÅŸtirdi. 

 

2006 Enerji VerimliliÄŸi Planı [7] ana enerji kullanan sektörleri ve eÅŸit önem derecesinde anahtar konumdaki konuları kapsayan öncelikli 10 eylemi belirlemekteydi (Tablo 1).

 

Ä°nÅŸaat sektöründeki enerji verimliliÄŸi önlemleri Avrupa’daki CO2 emisyonlarını düÅŸürmede çok önemli imkanlar saÄŸladı. Ä°nÅŸaat sektöründeki enerji kullanımı AB bünyesinde kullanılan enerjinin %40’ını oluÅŸturmaktadır ve bu niteliÄŸiyle Avrupa’nın en büyük emisyon kaynağını da temsil eder. (AB emisyonlarının yaklaşık %36’sı) Bu yüksek miktarda emisyon, entegre tasarım çözümleriyle %80 oranında azaltılabilir. ÖrneÄŸin mevcut bina stokunun, yenilenen binaların farklı kısımlarının ve bunların yanında yeni yapılan binaların, daha iyi yalıtım yapılmasıyla (EURIMA, ECOFYS 2005a,b, Wuppertal Institut 2005), binaların enerji performansı AB iklim ve enerji hedeflerine ulaÅŸmak için en önemli konudur. 

 

Grafik 1 son olarak, enerji sektörleri için her bir sektörde maliyet bakımından uygun enerji tasarrufu potansiyelini göstermektedir. Bu potansiyelin bir kısmı bugün kullanılmaktadır. Grafik enerji tasarrufu potansiyelinden 2020 yılında tam olarak yararlanılamayacağını göstermektedir. Ä°lave tasarruflar mümkündür fakat maliyet bakımından uygun olmamaktadır. 

 

Konut, ticari ve kamu binalarında mekan ve su ısıtması,  soÄŸutma,  havalandırma, aydınlatma vb. maksatlarla kullanılan enerjilerin toplamı AB’nin nihai olarak enerji tüketiminin %40’ını oluÅŸturmaktadır. Binaların enerji performansına yönelik en önemli kamu mevzuatı Binaların Enerji Performansı Direktifi (BEPD) 2002’dir [11].  Eylem planı binalardaki enerji verimliliÄŸini BEPD’nin tam uygulanmasını öngörerek ve ikinci öncelikli iÅŸlem olarak da direktifin yeniden gözden geçirilmesini ortaya atarak ele almaktadır.

 

BEPD’nin yeni ÅŸekli [12]bütün AB devletlerinin hemen hemen sıfır enerji tüketen binaların oranının artışının teÅŸviki için ulusal planlarını ve hedeflerini desteklemektedir. Åžimdiye kadar Avrupa’da yaklaşık olarak 20.000 düÅŸük enerji kullanan bina yapılmıştır. Plan kamu ve özel mülkiyete ait binalarda da yenileme süreçlerini tetikleyecek, bunlar içinde kullanılan cihazların enerji performansını artıracak, konutlarda ve endüstride enerji verimliliÄŸini teÅŸvik ederek canlanmasını saÄŸlayacak enstrümanlara odaklanmıştır. Eylem planı kamu sektörünün örnek olma rolünü teÅŸvik etmekte ve kamu sektörü bina stokunun yeniden donatılma oranını hızlandıracak baÄŸlayıcı hedefler önermektedir. Kamu yetkilileri her yıl bina stoklarının en az %3’ünü yenilemek zorundadırlar. Bu da kaba bir hesapla filli yenilenme oranının iki katı demektir. Aynı zamanda kamu alımlarında da enerji verimliliÄŸi kriterini getirmektedir. Her bir yenileme binayı ulusal bina stokunun en iyi %10’u seviyesine doÄŸru yukarı bir düzeye getirmelidir. Kamu kurumlarının kiraladıkları veya satın aldıkları binalar mevcut olan en iyi enerji performansına sahip olan binalar olmalıdır. Kamu sektörü enerji verimliliÄŸi teknolojileri, hizmetleri ve iÅŸ modelleri için yeni pazarlar yaratabilir.  Üye ülkeler enerji kullanımı sübvansiyonlarında reforma gitmeli; örneÄŸin bu sübvansiyonları enerji verimliliÄŸini yükseltecek ve enerjinin düÅŸük ölçekli kullanımına göre yeniden düzenlemelidir. 

 

Eylem planı özel mülkiyete ait binalarda yenileme süreçlerini tetiklemeyi ve cihazların enerji performanslarının geliÅŸtirilmesini hedeflemektedir. Konut olarak kullanılan binalarda, teknolojik olarak yenilenen duvar ve çatı izolasyonları enerji verimliliÄŸi konusunda en yüksek imkanlar sunar. Buna karşılık ticari binalarda, geliÅŸtirilmiÅŸ enerji yönetimi sistemleri çok önemlidir. GeliÅŸmiÅŸ cihazlar ve diÄŸer enerji kullanan donanımlar hala çok büyük enerji verimliliÄŸi kapasitesi saÄŸlama potansiyeline sahiptir. Üye ülkelerin ulusal mülkiyet yasalarıyla paralel olarak ayrı teÅŸvikler konusuna yönelik önlemler almaları istenmektedir. Burada ayrı giriÅŸim olarak yenileme maliyetinin ev sahibi ile kiracı arasında nasıl ayrılacağı konusu ifade edilmektedir. Aynı zamanda üye ülkelerden enerji hizmeti ÅŸirketlerinin yenileme iÅŸlerinde etken bir unsur olarak kabul edilmelerinin destek görmesi de istenmektedir. Enerji hizmeti ÅŸirketleri özel mülkiyet altındaki ev ve apartmanları kendi kaynakları ile yenileyip, belirlenen bir süre için yenilemeden öncesi ve sonrası arasındaki enerji masrafları farkını alarak bir kazanç temin ederler. Eylem planı aynı zamanda müÅŸterilere en uygun enerji tüketimleri konusunda ihtiyaç duyulan bilgi ve hizmetleri saÄŸlayan ve enerji tasarruflarını hesaplayan akıllı ÅŸebeke ve akıllı sayaçlar üzerinde de durmaktadır.

 

Büyük ÅŸirketler düzenli ve bağımsız olarak enerji denetlemeleri yaptırmalı ve bu iÅŸlemleri kendileri organize etmelidir. Üye ülkeler enerjinin faydalı ÅŸekilde kullanılması için sistematik bir çerçeve çalışması yaparak enerji yönetim sistemi getiren ÅŸirketlere teÅŸvikler saÄŸlanması konusunda özendirilirler. Küçük ve çok küçük ÅŸirketler için ise enerji verimliliÄŸi üzerindeki en iyi uygulamaların ve enerji yönetiminde bir kapasite oluÅŸturmaya yönelik projelerin karşılıklı olarak aktarılması öngörülmelidir.

 

Plan aynı zamanda belediyeler bazında yenilikçi düÅŸük karbonlu ve enerji verimliliÄŸi çözümlerinde mükemmellik için bir Avrupa çerçeve çalışması geliÅŸtirmeye yönelik yeni bir giriÅŸimin – Küçük Åžehirler ve Küçük Topluluklar- ortaya koyulması için de bir referans içermektedir. Burada üstesinden gelinmesi gereken en önemli zorluk mevcut bina stokunun yenilenmesi ve özellikle gerekli yatırımın nasıl finanse edileceÄŸidir. Her iki konuda da nihai aktörler (örneÄŸin AB vatandaÅŸları, kamu yetkilileri ve hizmet ÅŸirketleri) enerji tasarrufu önlemlerinin anlaşılmasını sınırlandıran benzer pazar ve ruhsatlandırma hatalarıyla karşı karşıya kalmaktadır; ÅŸöyle ki: yüksek ilk yatırım maliyeti, pazarın hazır olmaması (eÄŸitimli personel ve altyapı eksikliÄŸi), bilgi/bilinç/motivasyon eksikliÄŸi, ayrı giriÅŸim konusunun (ev sahibi-kiracı problemi) belirsizliÄŸi ve ani krizlerin getirdiÄŸi sekme etkisi gibi. Bazı üye ülkeler bu konularda aktif olarak yapısal fonları kullanmaktadır.

 

Enerji kullanımı bakımından verimli bina çözümleri genellikle teknoloji isteyen çözümlerdir. Bu konular üzerine genellikle mimarlar, mühendisler, denetleyiciler, iÅŸçiler, teknisyenler ve tesisatçılarda, özellikle yenileme iÅŸlerine dahil olan kiÅŸilerde bilgi eksikliÄŸi mevcuttur. Bugün yaklaşık 1,1 milyon kalifiye iÅŸçi mevcuttur ve buna karşılık tahminlere göre ihtiyaç 2015 yılında 2,5 milyon olacaktır.  Bu nedenle Komisyon “Yetenek GeliÅŸtirme, Sürdürülebilir Bina Çalışanı GiriÅŸimi” adı altında üye ülkelere inÅŸaat sektöründe eÄŸitim ihtiyaçlarını deÄŸerlendirmek ve bu ihtiyaçları karşılayacak stratejiler geliÅŸtirmede yardımcı olmak ve etkin eÄŸitim programlarını teÅŸvik etmek için bir giriÅŸim baÅŸlatmaktadır. Bu giriÅŸim belgelendirme, nitelendirme veya inÅŸaatta çalışanların eÄŸitimi konularında öneriler getirebilir. 

 

Enerji verimliliÄŸi konusunda yatırımlar rekabetçi ortamı artırır ve enerji tedarikinin güvenirliÄŸini ve düÅŸük maliyetle sürdürülebilmesini destekler. Mevcut ve yeni önlemlerin tam olarak uygulanmasının getireceÄŸi kombine etkinin her aile için yılda 1.000 avroya kadar çıkabilen tasarruf saÄŸlayabileceÄŸi ve Avrupa’nın endüstri alanında rekabetçiliÄŸinin geliÅŸmesine potansiyel saÄŸlayabilecek olmasının yanı sıra, 2 milyona ulaÅŸan iÅŸ yaratacağı da tahmin edilmektedir. Yeniden düzenlenen BEPD’nin [12] mevcut bina stokunun gelecekteki süreci için önemli derecede etkisi olacağı tahmin edilmektedir. Bunun yanında sıfır-enerjili bina inÅŸaatları da mevcut istihdamın miktar ve kalitesine önemli derecede etki yapacaktır. Çalışanların daha kalifiye hale gelmeleri ve bunun yanında yeni çok geliÅŸmiÅŸ düÅŸük enerji kullanan binalar üzerine edinilen bilgiler Avrupa inÅŸaat endüstrisine ilave bir rekabet etkisi saÄŸlayacaktır. 

 

Macaristan’da binalara yapılan yenilemenin derinliÄŸini ve kabul edilen yenileme süratini araÅŸtırmak için bir çalışma [13] yapılmıştır. Çalışmada yapılan senaryo tanımlamaları Tablo 2’de gösterilmektedir.

 

Burada mevcut konut olarak kullanılan ve kamu sektörü binaları üzerinde odaklanılmış ve binaları realistik ve ekonomik olarak makul bir maliyette mümkün olduÄŸunca pasif ev standartlarına getiren  “derinlemesine iyileÅŸtirme” saÄŸlayan senaryolara vurgu yapılmıştır. Bu araÅŸtırma, Macaristan’ın ısıtma enerjisi kullanımın %85’in ve buna karşılık gelen CO2 salımlarının ülke çapında tutarlı ve yaygın derinlemesine iyileÅŸtirme programıyla önlenebileceÄŸini göstermiÅŸtir (Grafik 2).

 

AraÅŸtırma aynı zamanda daha az hevesle yapılan yenileme programlarıyla alakalı önemli bir tehlikenin de altını çizdi. Grafik 2’den de görülebileceÄŸi gibi, bu “en uygun olanın altında” yapılan yenileme senaryoları nihai olarak hedeflenen enerji kullanımından sadece %40 tasarruf saÄŸlayabilecek, programın sonunda 2010 yılında bina ısıtmasından kaynaklanan salımların %45 oranında baÅŸarısız olmalarına yol açacaktır. Bunun anlamı da, genellikle 2050 yılına kadar %75 – 85 azaltma saÄŸlanması olarak  ifade edilen, hırslı orta vadeli iklim hedeflerine ulaşılmasının çok zorlaÅŸacağı ve pahalı hale geleceÄŸidir.  

 

Referanslar

[1] Enerji verimliliği planı 2011 http://ec.europa.eu/energy/efficiency/action_plan/action_plan_en.htm.

[2] Binalarda enerji verimliliÄŸi http://ec.europa.eu/energy/efficiency/buildings/buildings_en.htm.

[3] AB Üye ülkeleri, Aday Ülkeler ve EEA (Avrupa Ekonomik Bölgesi) ülkeleri içinde Enerji Tasarrufu Potansiyeli üzerine Çalışma 

http://ec.europa.eu/energy/efficiency/studies/doc/2009_03_15_esd_efficiency_potentials_final_report.pdf.

[4] Avrupa’daki düÅŸük enerjili binalar: Oyunun ÅŸu anki durumu, tanımlar ve en iyi uygulamalar.

http://ec.europa.eu/energy/efficiency/doc/buildings/info_note.pdf.

[5] Avrupa Enerji verimliliği Planı http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.

do?reference=IP/11/271&format=HTML&aged=0&language=en&guiLanguage=en.

[6] 2011 Enerji Verimliliği Planı Etki Değerlendirmesi http://ec.europa.eu/energy/efficiency/action_plan/doc/20110308_efficiency_plan_impact_assesment_en.pdf.

[7] 2006 Enerji verimliliÄŸi Eylem Planı GeliÅŸme Raporu 

http://ec.europa.eu/energy/efficiency/action_plan/doc/20110308_efficiency_plan_progress_report.pdf.

[8] Avrupa konseyi 4 Şubat 2011 Kararları

http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=DOC/11/1&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en.

[9] 2050 yılında rekabetçi düÅŸük karbonlu bir ekonomiye geçiÅŸ için bir yol haritası 

http://ec.europa.eu/clima/documentation/roadmap/docs/com_2011_112_en.pdf.

[10] enerji verimliliÄŸi için eylem Planı: Potansiyelin kavranması 

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2006:0545:FIN:EN:PDF.

[11] Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 16 Aralık 2002 tarihli binaların enerji performansı üzerine Direktif 2002/91/EC. Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi, Brüksel 2003.

[12] Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 19 Mayıs 2010 tarihli binaların enerji performansı üzerine Direktifi 2010/31/EU (yeniden yapılmış). Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi, Brüksel 2010

[13] Büyük ölçekli derinlemesine bina yenileme programının istihdam üzerine etkileri, Macaristan Merkez Avrupa Üniversitesi, BudapeÅŸte (Avrupa Ä°klim Vakfı namına), 2010.