IEA

2022/23 arz şokunun ardından, doğal gaz piyasaları kademeli bir yeniden dengelemeye doğru ilerledi ve geçen yıl yapısal büyümeye geri döndü. Küresel gaz talebi 2024'te tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı ve 2025'te özellikle Asya'daki bazı hızlı büyüyen piyasalar tarafından desteklenerek daha da genişlemesi bekleniyor. Bu arada, küresel gaz piyasası dengesi kırılgan olmaya devam ediyor. Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) üretimindeki ortalama altı büyüme arzı sıkı tutarken, aşırı hava olayları piyasa gerginliklerine katkıda bulundu. Jeopolitik gerginlikler fiyat oynaklığını artırmaya devam etti. 1 Ocak 2025'te Ukrayna üzerinden Rusya'dan boru hattıyla gaz geçişinin durdurulması Avrupa Birliği için yakın bir arz güvenliği riski oluşturmasa da, LNG ithalat gereksinimlerini artırabilir ve 2025'te piyasa temellerini sıkılaştırabilir.

Asya Pasifik bölgesi ve gazın endüstriyel kullanımları, daha yüksek talebin ana itici güçleriydi

Ön veriler, doğal gaz tüketiminin 2024'te bir önceki yıla göre %2,8 veya 115 milyar metreküp (bcm) arttığını gösteriyor. Bu, 2010 ile 2020 arasındaki %2'lik ortalama büyüme oranının üzerinde. İlk tahminler, doğal gazın 2024'te küresel enerji talebindeki artışın yaklaşık %40'ını karşıladığını gösteriyor. Bu, diğer tüm yakıtlardan daha büyük bir pay. Bu nispeten güçlü büyüme, esas olarak, devam eden ekonomik genişlemenin ardından 2024'te artan gaz talebinin neredeyse %45'ini karşılayan Asya Pasifik bölgesinden kaynaklanıyordu. Sanayi ve enerji sektörünün kendi ihtiyaçları için gaz kullanımı, küresel eğilimlerin arkasındaki temel itici güçtü ve talep büyümesinin neredeyse %45'ini karşıladı. Avrupa'nın endüstriyel gaz talebinde mütevazı bir toparlanma oldu, ancak kriz öncesi seviyelerin oldukça altında kaldı.

Doğal gaz, çeşitli sektörlerde petrol ve petrol ürünlerinin yerini almaya devam ediyor. Bu eğilim, politikalar, düzenlemeler ve piyasa dinamikleri tarafından destekleniyor. Orta Doğu'da, elektrik sektöründe petrol-gaz geçişi 2024'te de devam etti. Karayolu taşımacılığında, Çin'de LNG yakıtlı kamyonların hızla yaygınlaşması - 2024'te rekor satışlarla - oradaki dizel talebinin düşmesine katkıda bulundu. LNG'nin yakıt ikmal yakıtı olarak kullanımının, nakliye için daha sıkı emisyon düzenlemeleri arasında artması da bekleniyor. Bu sektörlerde petrol ve petrol ürünlerinin yerinin orta vadede de devam etmesi bekleniyor.

Aşırı hava olayları, ısı ve elektrik güvenliğinin sağlanmasında gaz tedarik esnekliğinin kritik rolünü vurgulamaktadır

Doğal gaz talebinin soğuk hava dalgaları ve sıcak hava dalgaları gibi hava desenlerindeki değişikliklere duyarlılığı artıyor. İklim değişikliği daha aşırı hava olaylarına yol açarken, değişken yenilenebilir enerjinin payının arttığı pazarlarda, gaz bazlı üretim, rüzgar ve/veya güneş çıktısının düşük olduğu zamanlarda elektrik tedarik güvenliğini sağlamada giderek daha önemli bir yedek rol oynuyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde, Ocak 2024'te Heather kış fırtınası sırasında gaz talebi günlük 3,9 milyar metreküplük rekor seviyeye ulaştı. Konut ve ticari sektörlerdeki gaz talebi, ortalamanın altında sıcaklıkların mekan ısıtma gereksinimlerini artırmasıyla 11-16 Ocak arasında %70 arttı. Gazla çalışan elektrik santralleri, 13-16 Ocak arasında üretimlerini %40'tan fazla artırarak ek elektrik üretiminin yaklaşık %80'ini oluşturdu.

Hindistan'da 2024 yazında yaşanan güçlü sıcak hava dalgaları, gaz yakıtlı elektrik üretimini çok yıllık zirvelere taşıdı. Hindistan'da elektrik üretimi için gaz talebi, daha yüksek soğutma ihtiyaçları elektrik kullanımını artırdıkça Mayıs-Temmuz döneminde yıllık %32 arttı. Artan gaz talebi, öncelikle artan LNG ithalatı ile karşılandı. Güney Amerika'da, hem Brezilya hem de Kolombiya geçen yılaşırı kuraklıkla karşı karşıya kaldı, bu da hidroelektrik santrallerinin üretimini sınırladı ve gazla çalışan elektrik santrallerine olan talebi önemli ölçüde artırdı; artan gaz talebinin çoğu LNG ile karşılandı.

Avrupa'da, Kasım 2024'ün ilk yarısındaki yavaş rüzgar hızları, rüzgar gücü çıktısında yıllık bazda keskin bir düşüşe yol açtı. Gazla çalışan elektrik santralleri, çıktılarını yıllık bazda yaklaşık %80 artırarak güç sistemine yedek sağlamada önemli bir rol oynadı. Daha yüksek gaz talebi, öncelikle daha büyük depolama çekimleriyle karşılandı. Bu olaylar, gaz depolama da dahil olmak üzere gazın güvenli bir şekilde dağıtımını sağlayan varlıklara yapılan yatırımların dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi ve daha fazla tedarik esnekliği sağlayan mekanizmaların geliştirilmesi ihtiyacını vurgulamaktadır.

Sıkı gaz arzının temellerinin 2025'e kadar devam etmesi ve küresel talep büyümesini olumsuz etkilemesi bekleniyor

Küresel LNG arzı 2024'te %2,5 (veya 13 milyar metreküp) arttı; bu, 2016 ile 2020 arasındaki %8'lik ortalama büyüme oranının çok altında. Proje gecikmeleri, belirli eski üreticilerdeki (Angola, Mısır ve Trinidad ve Tobago dahil) besleme gazı tedarik sorunlarıyla birlikte LNG üretim büyümesini etkiledi. Ancak, özellikle Kuzey Amerika'da birkaç büyük LNG projesinin beklenen başlangıcı ve artışı ortasında, 2025'te %5'e veya biraz 25 milyar metreküpün biraz üzerine çıkması bekleniyor. Buna Plaquemines LNG projesinin 1. Aşaması (ilk LNG yükünü Aralık 2024'te yükledi), Corpus Christi 3. Aşama genişlemesi ve LNG Kanada dahildir. Afrika ve Asya'nın da 2025'te LNG arz büyümesine katkıda bulunması bekleniyor. Rusya'nın Arctic LNG 2 projesi, yaptırımlar nedeniyle mevcut tahminde kesin bir LNG arzı kaynağı olarak görülmüyor.

LNG arzındaki büyümenin, Avrupa'ya yapılan Rus boru hattı gaz teslimatlarının azalmasıyla kısmen telafi edilmesi bekleniyor. Bu tahmin, yılın geri kalanında Ukrayna üzerinden Rus boru hattı gaz teslimatı olmayacağını varsayıyor. Değerlendirmemiz, geniş depolama kapasiteleri, orta akış bağlantıları ve küresel LNG pazarına erişimleri göz önüne alındığında, bunun AB üye ülkeleri için acil bir arz güvenliği riski oluşturmaması gerektiğini gösteriyor. Ancak, Aralık ayında Rus boru hattı gaz teslimatlarının durdurulmasından önce 60 günlük bir olağanüstü hal ilan eden Moldova'nın kırılganlığı önemli ölçüde daha büyük ve kış mevsimi boyunca enerji arz güvenliğini sağlamak için bölgesel ve uluslararası ortaklarıyla yakın iş birliği gerektiriyor. Transdinyester bölgesinde, konut tüketicileri için ısıtma ve sıcak su tedarik kesintileri 1 Ocak'tan beri yürürlükte.

Ukrayna geçişinin tüm yıl boyunca durdurulması, 2025'te 2024'e kıyasla Avrupa'ya Rus boru hattıyla gaz arzını yaklaşık 15 milyar metreküp azaltacaktır. Özellikle, Avrupa Birliği'ndeki doğal gaz envanter seviyeleri 2025'in başında zaten yıllık bazda 15 milyar metreküp düşmüştü ve bu da bu yaz depolama alanlarını yenilemek için talebi artırabilir. Bu faktörler bir araya getirildiğinde, bu yıl daha yüksek Avrupa LNG ithalatını gerektirebilir ve küresel gaz dengesini sıkılaştırabilir. Daha sıkı piyasa temelleri nedeniyle, küresel gaz talebindeki büyümenin 2025 yılında %2'nin altına düşmesi öngörülüyor. 2024'te olduğu gibi, büyümenin büyük ölçüde, artan gaz talebinin yaklaşık %45'ini karşılaması beklenen Asya tarafından yönlendirilmesi bekleniyor.

Düşük emisyonlu gazlar, çok çeşitli politika desteğinden yararlanmaya devam etti

Üç aylık Gaz Piyasası Raporu'nun bu sayısı, gaz tedarik zincirlerinin ve daha geniş enerji sisteminin karbondan arındırılmasında önemli bir rol oynayabilecek düşük emisyonlu gazlarla ilgili temel politika ve piyasa gelişmelerine genel bir bakış sunmaktadır. Küresel biyometan üretimi 2024'te tahmini %15 artarak 10 milyar metreküpün üzerine çıktı ve büyümeye Avrupa ve Kuzey Amerika öncülük etti. Düşük emisyonlu hidrojen için sübvansiyonlar ve destek mekanizmaları 2024'te daha güçlü hale geldi, ancak proje geliştirmeleri ve nihai yatırım kararları nispeten mütevazı kaldı.

Gaz ve LNG arz güvenliği konusunda uluslararası iş birliği güçlendiriliyor

Sıkı gaz piyasası koşulları ve jeopolitik gerginlikler devam ederken, IEA gaz tedarik güvenliğini artırmak için daha fazla uluslararası iş birliği çağrısında bulundu. Sorumlu üreticiler ve tüketicilerin güvenli ve emniyetli küresel gaz tedarikleri için mimariyi güçlendirmek amacıyla birlikte çalışmaları gerekiyor. 2024'te gaz ve LNG'de piyasa şeffaflığını, veri alışverişini ve iş birliği mekanizmalarını iyileştirme amacıyla bir dizi yeni girişim başlatıldı. Bunlara Avrupa Birliği ve Japonya tarafından kurulan Küresel Erken Uyarı Mekanizması da dahildi.