Muhittin Tekman
Makina Mühendisi - MBA

Ülkemizin tüm illerinde ve neredeyse ilçelerimizin de büyük çoğunluğunda doğalgaz kullanımı ya başladı ya da başlamak üzere. Henüz doğalgaz boru şebekesi ulaşamamış olan ilçelerimizde ise kısa zaman içinde şebekenin ulaşabilmesi için gerekli plan ve projeler yapılmış ve çalışmalar da başlatılmış durumda.

Tüm bu gelişmeler sonucunda 1987 yılında başlayıp, 2000’li yıllarda süren ve günümüzde de gelişmesini sürdürmekte olan doğalgaz sektörü, hem günlük yaşantımızda önemli bir yer edindi hem de ekonomik olarak öncelikli konulardan biri durumuna geldi.

Dolayısıyla doğalgaz sektörünün gelmiş olduğu son aşamayı belirlemek ve önümüzdeki yıllarda nasıl bir gelişme gösterebileceğini varsayabilmek için bir durum saptaması yapmak gerektiğini düşündük. Bunun için de öncelikli olarak EPDK ve şehir doğalgaz dağıtım şirketlerinin verilerini derleyerek bir araştırma dosyası hazırladık.

Dergimizin Temmuz-Ağustos 2019 dönemi için hazırlanan bu sayısında yer verdiğimiz çalışmada, doğalgaz sektörünün güncel durumunu ve dönemsel gelişimini değerlendirdik.

Çalışmada öncelikle şehir doğalgaz dağıtım şirketlerinin ve gruplarının abone miktarları ile doğalgaz tüketim miktarlarına, sonra da bu şirketlerin doğalgaz birim satış fiyatlarına ve baz varlık yılı TL. cinsinden değerlerine baktık. Tüm bu değerlerin gelişimlerini belirleyip, BOTAŞ’ın bu süreçte açıkladığı doğalgaz satış tarifelerinin, sektörün gelişimini nasıl etkilediğini gözlemlemeye çalıştık.

Güncel doğalgaz birim satış fiyatlarının, abone miktarlarının, doğalgaz tüketim miktarlarının, şirketlerin baz varlık yılı TL. cinsinden değerlerinin yer aldığı bu çalışmanın sonuçlarına baktığımızda;

1. Son dört yılın Türkiye toplam doğalgaz abone miktarının sayısal gelişimine bakıldığında bu dönem sonunda abonelerin %29 gibi önemli bir oranda (2019-2016 Nisan ayı dönemi itibariyle 3,6 milyon abone) arttığı görülüyor.
2. Nisan 2019 tarihi itibariyle Türkiye genelindeki doğalgaz dağıtım şirketlerinin toplam abone miktarlarına bakıldığında ise; en fazla abonesi olan doğalgaz dağıtım şirketinin İstanbul İGDAŞ (toplam 5,6 milyon abone), sonrasında ikinci en fazla abonesi olan şirketin ise AKSA (toplam 2,2 milyon abone), üçüncü en fazla abonesi olan Ankara Başkentgaz (1,77 milyon abone), dördüncü doğalgaz dağıtım şirketinin Socar Türkiye (1,08 milyon abone), beşincinin Enerya (981 bin abone) ve altıncının da Kolin İnşaat (928 bin abone) olduğu görülüyor.
3. Ülkemiz bazında doğalgazın yıllık tüketim miktarlarındaki gelişimde ise sadece son iki yıllık yani 2016 yılı sonundan 2018 yılı sonuna kadarki toplam artışın %17 olarak (yaklaşık 3,15 milyar m3) gerçekleştiği dikkat çekiyor.
4. Doğalgaz dağıtım şirketlerinin baz yıl varlık tabanı değerlerindeki 2016 yılından 2019 yılına son üç yıllık artışın da ülkemizdeki enflasyonun etkisini içinde barındırarak yaklaşık %83 yani neredeyse iki misli (yaklaşık 4,9 milyar TL) artış gösterdiği izleniyor.
5. Doğalgaz konut abonelerinin ödedikleri birim fiyatların özellikle son bir yıllık dönemde, yani Ağustos 2018’den Ağustos 2019’a geçen süreçteki değişimine bakmak için doğrudan piyasamızın belirleyicisi olan BOTAŞ’ın tarifelerini inceledik. Bugün itibariyle “Doğalgaz Dağıtım Şirketi Abonelerinin” ve yıllık doğalgaz tüketimi 300 bin m3’ün altında olan elektrik üretimi harici doğalgaz kullananların %27, yıllık doğalgaz tüketimi 300 bin m3’ün üzerinde olan elektrik üretimi harici doğalgaz kullananların ise %35 daha yüksek birim fiyattan ödeme yapmak zorunda kaldıklarını gördük.
6. BOTAŞ tarifelerinin etkisiyle değişen şehir doğalgaz dağıtım şirketlerinin birim fiyatlarında ise, yapılmış sözleşmelerin de etkisiyle bu şehirlerin tarifelerinde örneğin 0-100.000 m3 aralığında yıllık doğalgaz tüketen bir abonenin ödeyeceği doğalgaz faturasında birim fiyatın çok çeşitli (1,701370 ila 1,225675 TL/ m3 aralığında ve en düşük fiyata göre %39’a varan oranlarda artan, 60 farklı şehir fiyatı) değerlerde olduğu görülüyor. Bu fiyatlar içinden bazı şehirlerde (örneğin Aydın, Polatlı, Antalya, Adana, Mersin, Hatay ve Osmaniye’de 1,70137 ila 1,574884 TL/ m3 aralığında) diğerlerinden önemli miktarda yüksek, bazı şehirlerin ise (Samsun, Kocaeli, Konya, Denizli, Bursa, Malatya, Niğde ve Nevşehir’de 1,276715 ila 1,225675 TL/ m3 aralığında) oldukça düşük olduğu görülüyor. Bunu bir başka şekilde açıklayacak olursak; en düşük olan şehirlerin indeks değerleri 100-104 aralığında iken en yüksek olan şehirlerin indeks değerleri ise 128-139 aralığındadır. Bu şehirlerdeki 2019-2016 yıllarına ait birim fiyat artış oranları da birbirlerinden çok büyük farklılıklar göstermektedir.

Bu sonuçlardan anlayabileceğimiz üzere Türkiye doğalgaz sektörü kısa zaman içinde gerçekleştirmiş olduğu gelişim sürecini sürdürüyor, yakın gelecekte de bu gelişimi sürdürecek potansiyele sahip olduğunu gösteriyor. 

İlgili "Araştırma Dosya"na ulaşmak için lütfen tıklayınız...