GeçtiÄŸimiz yıl ÅŸirketlerin küresel temiz enerji yatırımları rekor seviyelere ulaÅŸmasına raÄŸmen, enerji dönüÅŸümünü gerçekleÅŸtirmekle görevli ÅŸirketlerin liderleri, dünyanın net sıfır karbon emisyonuna ulaÅŸma sürecine dair daha az iyimser senaryolar çiziyorlar. Bain & Company’nin yayımladığı global 2025 Enerji ve DoÄŸal Kaynaklar Yöneticileri Anketi’ne göre, sektör yöneticileri net sıfır hedefine ulaşılmasının daha önce yapılan tahminlere göre daha uzun süreceÄŸini düÅŸünüyor.

Bain’in, petrol ve gaz, elektrik, kimya, madencilik ve tarım gibi sektörlerden 700’den fazla yöneticiyi kapsayan yıllık anketi, enerji dönüÅŸümüne dair zorluklar ve fırsatlar konusunda sektör liderlerinin nabzını tutuyor. Anket ayrıca, yöneticilerin bu yatırımları diÄŸer iÅŸ öncelikleriyle nasıl dengelediklerine dair önemli ipuçları veriyor.

Enerji sektöründeki yöneticilerin yüzde 44’lük kısmı, dünyanın net sıfır emisyon hedeflerine 2070 veya sonrasında ulaÅŸacağını öngörüyor. Bu oran, 2024’te aynı görüÅŸü paylaÅŸanların oranı olan %31’den belirgin ÅŸekilde daha yüksek. Buna karşılık, 2050 yılına kadar dünyanın net sıfır hedefine ulaşılacağını düÅŸünenlerin oranı ise %32’ye geriledi. Önceki anketlerde bu oran %40 ile %50 arasında deÄŸiÅŸiyordu. Fosil yakıtlar ile ilgili yöneticilerin tahminlerine gelince; petrol ve gaz ÅŸirketlerinin yöneticileri, küresel petrol talebinin zirve noktasına 2038’de ulaÅŸmasını bekliyor. Bu da sektör liderlerinin, geleneksel enerji kaynaklarının uzun vadede enerji talebini karşılamada kritik bir rol oynayacağını düÅŸündüÄŸünü gösteriyor.

Finansal engeller enerji dönüÅŸümünü zorlaÅŸtırıyor
"Enerji dönüÅŸümü, giderek artan enerji talebini karşılarken aynı zamanda karbonsuzlaÅŸmayı saÄŸlama mücadelesi olarak görülmeli" diyen Bain & Company Ä°stanbul Ofisi Ortağı ve Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Volkan Kara, anket bulguları hakkında ÅŸu deÄŸerlendirmede bulundu: "Enerji sektörü liderleri, anlamlı bir karbonsuzlaÅŸmanın ufukta olduÄŸu konusunda iyimser, ancak bunun baÅŸlangıçta tahmin ettiklerinden daha uzun süreceÄŸini düÅŸünüyor. Sektör, büyük bir yenilik ve dönüÅŸüm sürecinden geçiyor. Yöneticilerin gündemleri her zamankinden daha yoÄŸun. Önceliklerine odaklanmayı baÅŸaranlar, enerji sektörünün bir sonraki dönemine yön verecek. Türkiye için karbonsuzlaÅŸma, aynı zamanda enerji kaynaklarının yerelleÅŸtirilmesi anlamına geliyor ve dönüÅŸümü hızlandırmak için uygun bir ortam mevcut."

Ankete göre çevresel, sosyal ve yönetiÅŸim (ESG) odaklı yatırımlara yönelik istek ve coÅŸku, yerini yatırım getirisini (ROI) önceliklendiren daha temkinli bir yaklaşıma bırakıyor. Daralan bütçeler, kısıtlı bilançolar ve hızla yükselen sermaye maliyetleri, ÅŸirketleri yatırım kararlarında zor seçimler yapmaya zorluyor.

Sektör liderleri, düÅŸük karbonlu büyüme stratejilerinin önündeki en büyük engelin, müÅŸterilerin daha yüksek fiyatları kabul etmeye istekli olmaması nedeniyle yeterli yatırım getirisi saÄŸlayamamak olduÄŸunu belirtiyor. Ayrıca, hissedar desteÄŸinin eksikliÄŸi de bu yıl daha büyük bir sorun olarak öne çıkıyor. DiÄŸer önemli engeller arasında devlet politikaları ve düzenlemeler ile nakit veya sermaye eksikliÄŸi bulunuyor.

Enerji sektöründe proje maliyetleri artıyor
Ankete katılan yöneticilerin dörtte üçünden fazlası, geçtiÄŸimiz 12 ayda projelerinin sermaye maliyetlerinin en az bir miktar arttığını belirtiyor. Her 10 yöneticiden biri ise maliyetlerin %20’den fazla yükseldiÄŸini söylüyor. Åžirketler, projeleri daha verimli bir ÅŸekilde yönetebilmek için sermaye tahsislerini iyileÅŸtirmeyi, projeleri daha sıkı kapsamda planlamayı ve mühendislik süreçlerini optimize etmeyi planlıyor. Yaklaşık yarısı, proje süreçlerini iyileÅŸtirmek için yapay zekâ gibi teknolojileri devreye sokmayı hedefliyor.

Enerji sektörü yapay zeka tabanlı teknolojilere açık
Net sıfır hedeflerine ulaÅŸma konusundaki iyimserlik azalırken, yöneticiler belirli yeni teknolojiler için iÅŸ potansiyeli konusunda giderek daha olumlu düÅŸünüyor. Yapay zekâ ve dijital araçlara yönelik iyimserlik büyük bir sıçrama yaptı; yöneticilerin %72’si, bu teknolojilerin önümüzdeki 5 ila 10 yıl içinde güçlü bir iÅŸ potansiyeli sunduÄŸuna inanıyor. Son yıllarda büyük teknoloji yatırımlarını ertelemek mümkün olsa da, yöneticiler artık bunun sürdürülebilir olmadığını fark ediyor. ÇoÄŸu ÅŸirket, iÅŸ süreçlerinde teknoloji odaklı iyileÅŸtirmeler planlıyor. Bunların başında ise ERP sistemlerinin modernizasyonu geliyor. Yöneticilerin %60’tan fazlası, önümüzdeki üç yıl içinde ERP sistemlerini yenilemeyi planlıyor.

Bain & Company Türkiye Yönetici Ortağı Onur Candar, 'Yöneticilerin gündeminde iki önemli konu var: yüksek finansman maliyetini yönetmek ve yapay zeka ile dönüÅŸümü saÄŸlamak,' dedi. “Üretken yapay zeka, enerji dönüÅŸümünde kritik bir araç olarak öne çıkıyor. Yöneticilerin %70’inden fazlası yapay zekanın iÅŸ dünyasındaki potansiyeline inanıyor. Enerji altyapısının modernizasyonunda üretken yapay zekadan faydalanmak, daha sürdürülebilir ve dayanıklı bir enerji ekosistemine geçiÅŸi hızlandırabilir." Yöneticiler, enerji depolama (%47), yenilenebilir enerji (%45), döngüsel ekonomi (%39) ve karbon yakalama, kullanma ve depolama (%43) gibi alanlarda yapay zeka kullanımı potansiyelinin arttığını düÅŸünüyor.

Gelecek konusunda elektrik ÅŸirketleri temkinli iyimser
Bain & Company, veri merkezlerinin küresel yıllık enerji tüketiminin 2027’ye kadar iki kattan fazla artabileceÄŸini ve küresel enerji arzının %2,6’sını tüketeceÄŸini öngörüyor. Bu durumun, yeni enerji üretim kaynaklarına 2 trilyon dolarlık ek yatırım gerektireceÄŸi tahmin ediliyor. Anketten çıkan sonuçlara göre göre elektrik ÅŸirketlerinin yöneticileri, bu talep artışının farkında ve çoÄŸu bu süreci yönetebileceklerine inanıyor. Ancak %43’ü, bunun yalnızca her ÅŸeyin yolunda gitmesi durumunda mümkün olacağını düÅŸünüyor. Küresel çapta, elektrik ÅŸirketlerinin bu artan talebi karşılamak için baÅŸvuracağı üç temel çözüm; yenilenebilir enerji yatırımları, mevcut varlıkların ömrünü uzatma ve doÄŸal gaz yatırımları olacak. Nükleer enerji ise özellikle Kuzey Amerika’da önemli bir seçenek olarak görülüyor. Bu yatırımları finanse etmek için Kuzey Amerika’daki elektrik ÅŸirketleri, veri merkezi müÅŸterilerinin elektrik fiyatlarının artırılması ve projelere ortak yatırım yapması yönünde adımlar atmayı planlıyor.