İSTANBUL MER. SATIŞ DAN.:Tel: (0216) 302 02 24 (Pbx) ANKARA BÖL. MÜD. SATIŞ DAN.: Tel: (0312) 446 85 47 (5 hat) BUR_SA S_ER.VE EĞT. ~ERK. SATIŞ DAN. :Tel: (0224) 234 2727 (3 hat) ~SK!ŞEHIR SER. YE EGT. MER. SATIŞ DAN.: Tel:(0222) 221 77 09·230 2110 IZMITSER. VE EĞT. MJRK. SATIŞ DAN.:Tel: (0262)323 55 93 (3 hat) ~ Vaillant SICAK BİR FİKİR
usursuz _E.C.A:
2 Buderus % 109 Verim ve Taın Modülasyon BUDERUS KASKAD SİSTEM ISISAN BU DER US %109 Verimli Duvar Tipi Yoğuşmalı Kazanlar duvara monte edilir. Az yer kaplar ve estetik görünüme sahiptir. Ecomatic paneli ile kapasite ve sıra kontrolu sağlanır. Klasik siste,mlere göre yakıttan %50 tasarruf sağlar. • 25 yılın üzerinde ekonomik ömüre sahiptir• %0 ile %100 arasında modülasyon yapar• Baca gazındaki gizli ısıyı aldığı için verim %109'a ulaşır ve çok daha az yakıt tüketir• Tam emniyet sistemine sahiptir• Düşük gaz basınçlarında çalışır• Boylerli modellerinde her an sıcak su kullanılabilir • NASA'nın uzay gemileri için geliştirdiği elektronik ateşleme sistemi kullanılmıştı r • Oda kumandası ERG ile kolay ve pratik kullanım sağlar. TÜRKiYE TEMSiLCiSi ISITMA VE KLİMA SANAYİİ A.Ş. MERKEZ: Bestekar Şevki Bey Sokak, No.1 Balmumcu • İSTANBUL Tel. (0·212) 288 96 96 • 272 53 00 • Fax. (0-212) 272 22 32 - 26611 34 BALMU_MCU SHOWROOM : Barbaros Bulvarı, Esen Apt., No.42 Balmumcu • ISTANBU~ Tel. (0-212) 267 31 86 - 266 08 04 • Fax. (0-212) 266 87 72 KAOIKOY SHOWROOM : Ankara Asfaltı üzeri, Onur Sokak, No.16 Koşuyolu, Kadıköy • fSTANBUL Tel. (0-216) 325 80 80 • Fax. (0-216) 340 40 17 ~NKARA SHOWROOM: Akay Caddesi, No.22 Dedeman Oleli karşısı • ANKARA Tel. (0-31?) 4)8 32 20 • Fax. (0-312) 417 92 55 IZMIR SHOWROOM : Akçay Caddesi, No. 283 Emlak Bankası Konutları karşısı, Gaziemir• IZMIR Tel. (0-232) 251 30 50 • Fax (0-232) 251 91 81 BURSA SHOWROOM : Yalova Yolu, 9 km. Ovaakça • BURSA Tel. (0-224) 267 04 85 • Fax. (0-224) 267 00 69 ANT!',LYA_SHOWROOM: Ali Çetinkaya Caddesi, No.152 PTT karşıs( • ANTALYA Tel. (0-242) ~22 Q4 44 • Fax. (0-242) 322 27 25 ESKIŞEHI~ S~O\'iflQOM : Cengiz Topel Caddesi, No.258 Anadolu Universitesi karşı~, • ESKiŞEHiR Tel. (0-222) 323 99 80 • Fax. (0-222) 321 00 54 SERViS MUOURLUGU : Ankara Asfaltı üzeri, Onur Sokak, No.16 Koşuyolu, Kadıköy• ISTANBUL Tel. (0·216) 325 80 80 • Fax. (0-216) 325 80 77 I
Değerli Okurlar, 1 Haziran 1999 tarihinde Kojenerasyon Derneği tarafından düzenlenen Türkiye Kojenerasyon Günü toplantısında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Dr.Yurdakul YİĞİTGÜDEN'in izleyiciler tarafından sorulan sorulara verdiği yanıtları doğal gaz arzı konusunda genel ve önemli konuları içermeleri nedeniyle ana başlıklar halinde özetleyerek aşağıda okurlarımızın dikkatine sunmayı yararlı buluyoruz. *Doğal gaz, Türkiye için giderek önemli birgirdi haline gelecek ve Kuzey Avrupa ülkelerinde son yıllarda yaşanan talep patlaması, önümüzdeki yüzyılın ilk yıllarında Türkiye'de de olacak. Şu anda doğal gaz talebini baskı altında tutmamıza rağmen, 1997 yılında Türkiye'de doğal gaz talebindeki artış %22'yi buldu. *Doğal gaz, petrol gibi istediğiniz zaman satın alabileceğiniz bir yakıt değil. Hem enerji anlaşmaları, hem de doğal gaz alım an/aşmaları çok uzun vadeli yapılıyor. Şu anda, Rusya ile geçerli olan ve halen gaz almakta olduğumuz iki anlaşma var. Bunların birisi 6 milyar m3 , diğeri 8 milyar m3'tür. Birinci anlaşmadaki miktar tam olarak alııııyor. İkinci anlaşmayla ilgili miktar ise, geçtiğimiz yıl soııundaıı itibaren alınmaya başlandı. Bu hal üzerinde, Ukrayna, Bufgarislaıı, Romanya hakkına riayet eder ve gereken miktardan fazlasıııı çekmezse şu andaki 3,5 milyar m1''/ük ek doğal gaz sorun olmadan Türkiye'ye pompalanabilir. Bu 3,5 milyar m3 'üıı 8 milyar m3'e çıkartılabilmesi içiıı, yaııi 6 + 8 = 14 milyar m3'e ulaşmamız içiıı; Ukrayna, Romanya ve Bulgaristaıı'da 1 milyar doların üzerinde yatırım yapılması gerekiyor. Avrupa Yeııideıı İskan Kurumu bu finaıısmaııııı sağlanması koııusuııda BOTAŞ garantisini tek geçerli garanti olarak kabul etti ve BOTAŞ bu işe garantör oldu. Şimdi Ukrayna 'da 70 milyon dolarlık foop inşaatı başlıyor. *Bulgarisıan'ın yeraltı depolama imkanlarından kış aylarında faydalanma yönünde bir mutabakat ortaya çıktı. Bunun sınıra yakın ve kullanılabilir şekilde olması nedeniyle bize iyi bir imkan sağlayabileceğini düşünüyoruz. *Batı'da; Kuzey Marmara sahası ve Değirmenköy sahası dediğimiz iki saha var. Türkiye Petrolleri Anonim Orlaklığı 'nın gaz üretimi yaptığı bu sahaların, yeraltı gaz depolama tesisıııiıı yapılması için TPAO ve BOTAŞ arasında sözleşmesini imzalattık. Şimdi önümüzdeki 1,5 ay içinde temel mühendislik hizmetlerine başlanacak ve 3-4 sene içinde bu iki sahanın devreye girmesi sağlanacaktır. Yani kış aylarında çekilen gazın yerine yenisi pompalamak amacıyla bu yeraltı saha/arıııı gaz deposu olarak kullanmaya baş/ayacağız. Devreye giriş tarihi 2003-2004 olarak gözüküyor. Böylece Kuzey Marmara sahasının 1,3 milyar m3 , Değirmenköy sahasının ise 0,3 milyarm3 yani toplam 1,6 milyar ın3'/ük gaz depolama kapasitemiz olacak. *Rusya ile "yüzyılın anlaşması" denilebilecek Mavi Akım dediğimiz, Karadeniz'deıı geçerek direkt Türkiye'yi besleyecek olan gaz boru hattıyla ilgili bir anlaşma imzalandı. Türkiye, Gasprom'un iyi bir müşterisi ve Casprom şu anda yanına bir fiııaıısör ve teknik destek arıyor. İtalyan firmalarıyla görüştüklerini öğreniyor ve takip ediyoruz. *Bir önemli kaynak da Türkmenistan. Türkmenistan'la yaklaşık bir ay öııce 16 milyar m3 nihai değer olmak üzere 30 senelik bir nihai ticari anlaşma yaptık. Bu aıı/aşmanııı gerçekleşmesi için Türkmeııistan'ııı Azerbaycan ile ilgili sorun/arınııı bitmesi ve proje finaıısmanıııın sağlanması lazım. Ayrıca Azerbaycan'da iki hafta önce bir trilyon metreküp kapasitelik gaz bulundu. *2000'li yılların ilk 10 yılına baktığınız zaman, Türkiye'nin gaz açısından hiçbir s ıkıntısı görünmüyor. Çünkü Irak ve İran da aynı şekilde gaz vermek istiyor. Fakat 2003- 2004 yıllarında, yani bu hatlar bitene kadar ve bu gazııı üretimi sağlanana kadar Türkiye'nin hangi durumda olacağını kestirmek çok kolay değil. Elimizde geçerli aıı/aşmafar var, fakat bunların finansmanı ve bu gazın temin edilip edilemeyeceği konusunda kesin bir bilgiye sahip değiliz. Temmuz ayı içinde İGDAŞ'ta yapılan yeni atamalardan aboneleri ve tesisat yapımcı firmaları ilgilendirenleri; Beyoğlu Bölge Müdürlüğüne Yunus KESGİN'in, Bölge Md.Yrd.-Ticari'ye Mithat ÖZAYDIN'ın, Bölge Md.Yrd .-İşletmeler'e Burhan ÖZCAN'ın ve Anadolu Bölge Md.Yrd.-Ticari'ye de Yusuf AYDINOĞLU'nun atanması oldu. Bu değişiklikler yapılırken özellikle doğal gaz projelerinin yapım ve kontrol işleri ile ilgili "Proje Kontrol ve Onay Şefliği" ile bina ve dairelerdeki doğal gaz tesisatlarının test ve kontrol işlerinde yetkili "Proje Kontrol Şefli k"inin isim benzerliğine son verilmiş ve bu şefliğin ismi yaptığı işe uygun olarak "Tesisat Kontrol Şefliği" olarak değiştiri l miştir. İGDAŞ'taki diğer dikkat çeken yenilikler ise "İGDAŞ Faks Bülteni", İGDAŞ Web Sayfası (www.igdas.com.tr) ve e-nıail Bülteni (cozarpa@igdaş.com.tr)'nin uygulamaya geçmiş olması. Böylece artık doğal gaz ve İGDAŞ uygulamalarıyla ilgili olarak her istediğimiz bilgiye kolayca erişme imkanımız oldu. En derin saygılarımızla, i1 Süleyman BULAK TEKNİK YAYINCILIK, TANiTiM A.Ş. Yön. Kur. Bşk. / Chairman Dear Readers, MENR Undersecretary Dr. Yurdakul YİĞİTCÜDEN answered the questions of the meeting's participants about the natura/ gas supply during Turkish Cogeııeracioıı Day, reaiized by Cogeıı Associatioıı oıı June ·ı st, ·ı ':l':l':I. July was the month of chaııges for ICDAŞ. We are sure that ııews ıı the latest assignments in ICDAŞ wi/1 attract t/ıe attentioıı of our readers. At the same time, ICDAŞ changed the title o( its "Projeci Control Office" as "lnstal/atioıı Control Office" which is more appropriate ıo t/ıe office's activity field. Other developments in IGOAŞ are their new "ICDAŞ Fax Bul/etin", "IGDAŞ Web Page" and (iııally "IGDAŞ e-mail Bulletiıı". From now oıı, IGDAŞ is much nearer for ali of us. 3
TEMMUZ-AĞUSTOS '99 SAYI 63 Sahibi ve Yazı İşleri Md. Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.Ş. adına Founder and Edilor in Chief on behalf of Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.Ş. Süleyman BULAK Yayın Danışr:ı:,anı / Puplishlng Adviser Ozkan AGIŞ Yayın Yürütme Kurulu Editorial Executive Board Prof. Dr. Cahil ÖZGÜR (I.T.Ü.) Başkan/ President. Prof. Dr. Osman F. GENCELİ (I.T.Ü.Makina Fak. Öğretim Üyesi). Prof. Dr. Selçuk YAHŞi (O.D.T.Ü. Öğretim Üyesi). Kemal BIÇAKÇI (Alar1<o). Yalçın KAYALIOĞLU (Türk DemirDöküm). Duran ÖNDER (Önder Ud.). Ömer OĞUZ (Aymer). Eren S. İN ÖNÜ (Gökçe Brülör ve lsı AŞ. Gn. Koord.). Deniz ÜNAL (Koç Holding A.Ş. Etüt Proje Koord. Yrd.). Herman MİNASYAN (Apsis•Ekin). Haluk EREN (Erensan AŞ.) Yayın Danışma Kurulu Editorial Board of Advisers H.B. Nezihi BERKKAM. Dr. Oktay VURAL, Gökhan YARDIM (Botaş). Fuat ŞENGÜL (lgdaş Gnl.Md.) lbrahim TOPRAK (lgdaş Gn. Md.Yrd.). Mücahit YAf'!.ILM!l,2 (Ego ·.Gnl. Md. Yrd.).f>rof. Dr. Doğan OZGUR ('(.T.U.). Prof. Dr. Umit Doğay ARINÇ .. (YTU). Prof. Dr. Neşet KAD.IRGAN (Y.T.U. Müh...Fak. RektörYrd.). Prof. Dr. lsmail..TEKE (YTU). Doç. Dr. Semiha ARAYICI (I.U.). Lucio D'ANDREA (UN Economic Commission for Europe). Adrlano IDDA (ltalgas Ş.A.). Peter DRANFIELD (Br!.lısh Gas), Mehmet OZATA (Ak Enerji Elektrik). Ozkan AĞIŞ (Enka AŞ. Gn. Md. Yrd.), KJvanç SUNMAN (Tokar AŞ.). Ahmet AKÇAOGLU (R.?ysel AŞ.). Fahir DALDAL (Gazal A.Ş.)., Oğuz TURKYILMAZ (Meg A.Ş.). Rüknettin KUÇUKÇALI (lsısan A.Ş.). ı>.hm~t BAŞARAN (Yakacık Va~ San. A.Ş.). Cafer UNLU (lntervalf), Rüştü BOZACI (Desa A.Ş.). Semih ABUT (Kimya Yük. Müh.). Sezar KAYAL,_IBAY (Süpermatik A.Ş.). Dr. Murat AKDOGAN (Baymak A.Ş.). Ali HELVACI (Mak. Yük. Mü'1.). Kemal BIÇAKÇI (Alar1<o). Hüsey.in OEDEOGLU (HaÇ,ı Ayvaz). Aydoğan AKYUZ (P~trol Müh. Od.). Ozgür PINAR (Ferroli). Yüksel KOKSAL (Selnikel). Levent TAŞKIN (Vaillant) f>rof. Dr. Hikmet KARAKOÇ (Anadolu Universitesi). Osman F. ŞAYLIMAN (Valflek) YAYIN KURULU / Editorial Board Genel Yayın Yönetmeni • İdari Executive Editor. Adminislrative Reklam Md./Advertise_ment Mgr. Emine BANKOGLU Genel Yayın Yönetmeni - Teknik Executive Editor. Technical Muhittin TEKMAN (İşi. Mak. Müh.) Yayın Yönetmeni/ Executive Editor Hünkar AKBAŞ Yazı [şleri/Ediling Erdal DOGAN - Yrd. Editör Olcay GÜLER • Muhabir Metin Çeviril~ri I Textual Translation Şeniz GULKAN • İngilizce Grafik Tasarım / Design Şengül ASLAN Bilgi İşlem/ Edp Mehmet MENETLİOĞLU Abone Sorumlusu/ Responsible of Readers Sevim ŞAHIN YÖNETİM MERKEZİ/ EXECUTtVE EDITORIAL OFFICE TEKNiK YAYINCILIK. TANITIM A.Ş. Balmumcu. Barbaros Bulvarı 131/10 80700 • Beşik1aş / IST. Tel: 212· 275 83 59 (pbx) • Faks: 212-288 26 14 tekyaysbulak @ turk.net Ankara Bölgesi Teknik Danışmanı: Kemal BIÇAKÇI 0·312-440 79 10 (pbx) Eskişelıir Temsilcilerimiz: Harun GÜNEL 0-222-230 88 24 Ankara Temsilcimiz: Hızıroğlu Tanıtım -Ercan Hızıroğlu Tel: (0.312) 427 09 65 Fax: (0.312) 427 54 91 Fiyatı:1.500. 000.- TL (Posto ücreti dahil) Yıllık cıbona: 18.000.000.- TL.(Posta ücreti dahil) Sınglo copy price: Europo S20 (Postago inc/udod)/ Ovorsoas S25 (Postago lncludod) Amıuaf subscripfions: Europe S 10QIOvorsocıs $100 flJDo(ıııl G:u oc;;~~/~~~~rrz:;~,7:z:;:~~::~~:;/crln her haklu gösıcrilcrck da olu iktibas odilomo:. Yayınlanan ilanların sorumlu/ugu flıın Hhlplcrino aittir. BASKl/PRINT: Uniform 1a1>1e ar conıents ' MAKALE Article Hermetik Tip Kazanlarda Baca Bağlantıları. ...........49 Rüknettin KÜÇÜKÇALI Merkezi ısıtma Tesisatı Bacaları ve Teknik Özellikleri ..................................................102 Selahattin ALLAHVERDİ lsı Balansı: lsı Yönetim Sisteminin Kalbi il. Bölüm ..................................................................127 Arif H EPBAŞLI Karayolu Taşıtlarında LPG Kullanımı.. .................140 Niyazi ÖZGÜR ısıtmada Çevre Dostu Bir Çözüm: LPG Sobaları ve Türkiye Örneği. ...........................148 Olgun ALTUNTAŞ Bir Regülatörde Vay ve Diyaframın Basınç Düşümündeki Rolü ....................... .......... ... ... .. ....... 157 Semih KARAKELLE HABERLER :\'cz;,·s İGDAŞ'ta Veni Gelişmeler ..................... ..... ................... 30 İGDAŞ Proje Onayı Tadilat, Tesisat Kontrol, Gaz Açma ve Yetki Belgesi İşlemleri Ücret Tarifesi..........32 DemirDöküm'ün Veni Genel Müdürü Melih Batılı ...... ...34 Doğal Gazda Tekel Kalkıyor .... ...... .......... ...... ..................34 Kayseri'nin Gaz Dağıtım Şirketi, Kay-Gaz A.Ş. Kuruldu .............. .. ..................................34 poğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi'nde ilk Adım Atıldı .................... ..........................................38 Enerji Yatırımlarına 40 Milyon Euro'luk Kredi.. .............38 İki Fazlı lsı Eşanjörleri Tasarım Semineri..................38 Aygaz, Ev Kazalarına Karşı Uyarıyor .................... .. .....40 lsısan'dan Ankara Semineri ........... ............................ .40 Veni Termik Santrallere Start Verildi ...........................40 Vaillant "Çağdaş Toplumlarda Enerji Tüketimi" Paneli....42 Bol-Fer, İngiliz Steeplejacks Ortaklığı ileAtakta.............44 Turcas'tan Veni Yüzyıla "Veni Nesil Ben zin"...................44 BP'den Yeni Bir Hizmet: "Taşıtmatik" ................... .... ......46 Honeywell'den Enerji Sektörüne Özel "Otomasyon Semineri"........................................... ....116 TMMOB Eskişehir Doğal Gaz Paneli Gerçekleştirildi .....132 Masterquard, Elec İstanbul '99 Fuarı'na Katıldı. ......132 4 DOĞAL GAZ GÜNCEL lstanbul, Ankara, Bursa, Eskişehir ve lzmit için İSTANBUL Yakıt Fiyatları Karşılaştırma Tablosu .........................64 İGDAŞ Bilgileriyle Abonelerin Güncel Durumu.........65 İGDAŞ Bilgileriyle Abonelerin Dönemsel Değişim Miktarları .....................................................65 ANKARA Yakıt Fiyatları Karşılaştırma Tablosu........................ 66 EGO Bilgileriyle Abonelerin Güncel Durumu..............67 EGO Bilgileriyle Abonelerin Dönemsel Değişim Miktarları ............................ ... ......................67 BURSA Yakıt Fiyatları KarşılaştırmaTablosu ............ .............68 BOTAŞ Bilgileriyle Abonelerin Güncel Durumu............69 BOTAŞ Bilgileriyle Abonelerin Dönemsel Değişim Miktarları ................... ................................ ..69 ESKİŞEHİR Yakıt Fiyatları Karşılaştırma Tablosu.........................70 BOTAŞ Bilgileriyle Abonelerin Güncel Durumu.........71 BOTAŞ Bilgileriyle Abonelerin Dönemsel Değişim Miktarları .............................. .. ...................... 71 BOTAŞ Bilgileriyle Merkezi ısıtma Cihazlarının Markalara Göre Miktar Dağılımı.. .......................... .. .72 BOTAŞ Bilgileriyle Bireysel ısıtma Cihazlarının Markalara Göre Miktar Dağılımı... ............... .. ..... ... ... .73 İZMİT Yakıt Fiyatları Karşılaştırma Tablosu........................74 İZGAZ Bilgileriyle Abonelerin Güncel Durumu .. ..... ...75 İZGAZ Bilgileriyle Abonelerin Dönemsel Değişim Miktarları ............. .. ... ... ........... .. ..... .. .... .. .........75 TÜRKİYE İlgili Gaz Dağıtım Kuruluşlarının Bilgileriyle • Şehirlerdeki Gaz Tüketim Miktarları ................ ......76 • Doğal Gaz Altyapı Yatırımlarının Ulaştığı Son Durum..................................................76 SÖYLEŞİ lnterview İGDAŞ İşletmeler Genel Müdür Yardımcısı Fatih DÖNMEZ; Genel Yayın Yönetmenimiz Muhittin TEKMAN'a İGDAŞ'taki Son Gelişmeleri Anlattı .. .....................26
-- Agcnda GUNCEL Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Dr. Yurdakul Yiğitgüden'in Türkiye'de Doğal Gaz Arzı Konusunda Genel ve Önemli Açıklamaları ...............................19 Türkiye Kojenerasyon Günü Toplantısı Açılış Konuşması .....................................................82 Özkan AĞIŞ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Dr. Yurdakul Yiğitgüden: "Bakanlığımız, Otoprodüktörlük Uygulamalarını Destekliyor" ...........................................................84 Çevre Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Melih Akalın: "Enerjiyi Rasyonel Kullandığımızı Söyleyemeyiz".....86 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Gn. Md. Mustafa Mendilcioğlu: "Bütün Sorunların Aşıldığı İddiasında Değiliz" .......88 Kojenerasyon Derneği, ETKB Yasa Taslağı Görüşmelerine Katılıyor ...............124 Özkan AĞIŞ Enerji Tasarrufu Üzerine................ .......................125 TTMD İstanbul Bölge Enerji Etkinlik Komitesi DOSYALAR Fi/es KOJENERASYON..............................81 Türkiye Kojenerasyon Günü Toplantısı A.çılış Ko.nuşması ........... .............................................82 Ozkan AGIŞ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Dr. Yurdakul Yiğitgüden: "Bakanlığımız, Otoprodüktörlük Uygulamalarını Destekliyor"........84 Çevre Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Melih Akalın: "Enerjiyi Rasyonel Kullandığımızı Söyleyemeyiz".......86 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürü Mustafa Mendilcioğlu: "Bütün Sorunların Aşıldığı İddiasında Değiliz" ........88 ENERJİ.. ........ ........ ........ ... ... .... ........ 123 Kojenerasyon Derneği, ETKB Yasa Taslağı Görüşmelerine Katılıyor .. ..............124 Özkan AĞIŞ Enerji Tasarrufu Üzerine........................................125 TTMD İstanbul Bölge Enerji Etkinlik Komitesi lsı Balansı: lsı Yönetim Sisteminin Kalbi il. Bö lüm ..................................................................127 Arif HEPBAŞLI JULY-AUGUST '99 ISSUE 63 Product lntroduction ÜRÜN TANITIMI DemirDökümJetstream Döküm Kazanlar.....................90 E.C.A. Eurotherm Bacalı Kombi. .................................92 AUER Micra Kombil er..... .........................................112 İpragaz İprapropan ........................... ..... .....................114 Fentek'ten Solartek................................................116 Merkezi Sistem Kazanlarda 21. Yüzyıl Teknol ojisi: Baymak...............................138 TABLOLAR Döviz Fiyatları ..................................................... 164 Cihaz Seçim Tab lo ları ..................................164- 181 1.0. Sobalar......................................................................164 1.1. Bacalı Sobalar. .. .................. 164 1.2. Hermetik Sobalar. ................... 164 2.0. Su ls ıtıcıları ........................................... ........... 165-166 2. ı. Şofbenler....................... .. ....................... 165 2.1.1. Bacalı Şofbenler ........ 165 2.1.2. Hermetik Şofbenler ................ 165 2.2. Termosifonlar....................... ......................... 165 2.3. Sıvı ve Gaz Yakıtlı Direkt ısıtıcılar ..................................... 166 2.4. Boylerler... .. ..... 166 3.0. Kombiler.. ... ......................................................167-168 3.1. Bacalı Kombiler.......... ........... 167 3.2. Hermetik Kombiler ......................... 168 4.0. Kat Kaloriferleri.............................................169-170 4.1. Döküm Dilimli Kat Kaloriferleri. ...................... ............. 169 4.1.1. Gaz Yakıtlı, Atmosferik Brülörlü, Döküm Dilimli Kat Kaloriferleri. .. ....... 169 4.1.2. Motorin Yakıtlı, Döküm Diliml i Kat Kaloriferleri .......... 169 4.2. Çelik Kat Kaloriferleri....................................... 169-170 4.2.1. Gaz Yakıtlı, Çelik Kat Kaloriferleri. .............. 169 4.2.2. Motorin Yakıtlı, Çelik Kat Kaloriferleri........................170 5.0. Yoğuşmalı Tip Kalorifer Kazan ları .... ..........................170 5.1. Gaz Yakıtlı, Duvar Tipi Yoğuşmalı Kazanlar.................... 170 5.2. Gaz Yakıtlı, Yer Tipi Yoğuşmal ı Kazanlar......................170 6.0. Brülörler..........................................................171-177 6.1. Gaz Yakıtlı Brülörler.... .. ........ 171 6.1.1. Gaz Yakıtlı Tek Kademeli Brülörler.. ..................171 6.1.2. Gaz Yakıtlı Çift Kademeli Brülörler .......... 172 6.2. Sıvı Yakıtlı Brülörler .................. 173 6.2.1. Sıvı Yakıtlı Tek Kademeli Brülörler..................... 173-175 6.2.2. Sıvı Yakıtlı_Çift Kademeli Brülörler............. ..... .175-176 6.2.3. Sıvı Yakıtlı Uç Kademeli Brülörler. .. .................... 177 6.2.4. Sıvı Yakıtlı Oransal Brülörler..... ..........177 6.3. Ağır Yağ Brülörleri. ........ 177 6.3.1. Tek Kademeli Ağır Yağ Brü lörleri ........ 177 6.3.2. Çift Kademeli Ağır Yağ Brülör1eri ............ ........................177 7.0. Kalorifer Kazanları .... ...... .. ... ......................... 178-179 7.1. Döküm Dilimli Kalorifer Kazanlan..... ...... 178 7.1.1. Gaz veya Motorin Yakıtlı, Atmosferik Brülörlü Kalorifer Kazanları.................. .. .. ..... 178 7.1.2. Gaz veya Motorin Yakıtlı, Üflemeli Brülörlü Kalorifer Kazanları .... ............... .. ............... 178 7.1.3. Sıvı Yakıtlı (Fuel-oil No, 4 veya 5) Üflemeli Brülörlü Kalorifer Kazanları...... ......178 7.2. Çelik Kalorifer Kazanları....... .. .............................. 179 7.2.1. Gaz, Motorin ve Fuel-oil Yakıtlı, Üflemeli Brülörlü Kalorifer Kazanları.. .. ....... 179 8.0. Doğal Gaz Baca Sistemleri........................................180 8.1. Tek Cidarlı, Kelepçeli Tip, 316 Kalite, Paslanmaz Doğal Gaz Baca Sistemleri .................... 180 8.2. Özköseoğlu/Remgaz-Refrakter Malzemeli Doğal Gaz Baca Sistemleri....... .......................180 9.0. Doğal Gaz Sayaçları ................................................181 5 Sunuş 3 İlan Sayfaları İndeksi 6 Heat Pump (lsı Pompası) Enerji Harcaması Tabloları (Konut ve İşyerleri) 1 Yakıt Fiyatları Karşılaştırma Tabloları (Sanayi ve Konut) 62 Fuar Takvimi 155 (Yurt İçi ve Yurt Dışı) Ürün Gruplarına Göre Firma Tanıtım İndeksi Borular İçin Ürün ve Firma Bulma Rehberi Vanalar İçin Ürün ve Firma Bulma Rehberi KBSB Bülteni 160 182 183 185 Abone Formu 1 g 5
ı1s; ı; ,,; ;;;. a ı;. firmalar A AKFEL MÜH.......................... 101 AKNUR .................................... 47 ALARKO .................. lnsert-17-18 ARTEK ................................... 134 AUER ....................................... 77 AYGAZ .................................... 111 2 A MÜHENDiSLiK .................. 14 B BAYMAK .................................. 23 BERETTA ................................. 31 BORDEM ............................... 135 BOSCH .................................. 107 BP GAZ ................................... 91 BSH GRÜNBERG ..................... 45 C-Ç COŞKUN ÖZ RADYATÖR .......... 43 ÇUKUROVA ............................. 15 D DEMIRDÖKÜM ... Arka Kapak-11 DENKO .................................... 41 E ELEKTRO DiNAMiK ................. 48 ELMOR ........... Arka Kapak lçi-196 ELSEL ....................................... 9 EMAS ....... Ön-K. Ön Kapak lçi-1 EMSA .................................... 119 ENERSISTEM .......................... 39 ENKO .................................... 117 ERGIL MAK . .......... ........ ....... . 133 F FEUSTEL-IKK '99 .................... 16 FIBOR .................................... 121 G GAZAL ................................... 153 GÖKÇE ...................................... 8 GÜRDAL MÜHENDiSLiK ......... 24 6 H HAYMAK ................................ 144 HONEYWELL ........................ 113 HSK ....................................... 115 HUZUR iSi ............................. 122 ı-i ICCI '99 ................... lnsert-35-36 ISISAN .................................... 2-7 IMMERGAS ............................. 37 IPRAGAZ ................................. 80 İZOCAM ................................... 25 K KALEKALIP ........................ 78-79 N NORM ELEKTRONİK ............. 109 0 -Ö OCAKGAZ ............................. 103 ÖNDER .................................. 118 ÖZKÖSEOĞLU .... .... ..... .. ... .... ... 12 R RAYSEL ................................... 10 ROTEK ........................... ........ 120 RU-SE METAL ....................... 109 s SELNİKEL ..... ..... .. .. ........ 146-147 SESİNOKS .............. ....... .. ..... 134 SİSTEM TEKNİK ...... ....... .. .. .. . 105 SÜPERMATIK ....... ..... ..... .. ...... .... . lnsert - 53-54-55-56-57-58-59-60 T TARGAZ ................................. 137 TESKON '99 .......................... 156 TES-SAN ............................... 154 TIMFA ................................... 136 u UNIVERSAL ............................. 13 V-Y z VAILLANT ................... Ön Kapak VALF SANAYi Arka Kapak İçi-196 YAKACIK .......lnsert-93-94-95-96 ............................... 97-98-99-100 YILDIZ KAZAN ........................ 33 ZİLMET .................................. 145
Buderus ~ 21. YÜZYIL TEKNOLOJİSİ: ■ ECOSTREAM ÇELiK KAZANLAR THERMOSTREAM Minimum debi ve minimum dönüş suyu sıcaklık sınırlaması olmadan %96 verim lsısan Buderus SE Serisi Ecostream Çelik Kazanlarda Thermostream Teknolojisi ile kazan içinde dönüş suyu sıcaklığı yükselt il erek, yoğuşma olmaksızın çalışma sağlanır. Verim %96'dır. lsısan Buderus Ecostream Çelik Kazanlar şönt pompaya ve bununla beraber kullanılması gereken vana, çek valf vb. tesisat malzemelerinin ilk yatırım ve kuruluş maliyetlerini ortadan ka ldırmaktadır. Thermostream Teknolojisi, kazan üst tarafında yer alan su yönlendirme plakası, özel 3 katmanlı (iki boru arasında metal şerit ve hava boşluğu) kompozit duman boruları ve boru içi paslanmaz çelik türbülatörlerin mükemmel uyumu sayesinde maksimum ısı transferi; verim ve yoğuşma olmaksızın çalışma sağlar. Soğuk dönüş suyu, üç katmanlı kompozit duman boruları üstünde yer alan plaka yardımıyla kazan dış çeperine doğru yönlendiri li r. Doğal akışkan hareketi sayesinde soğuk dönüş suyu ısınarak kazanın alt kısmına ilerler. Üç yollu katmanlı kompozit duman boruları iki boru arasında yer alan değişken mesafeli metal şerit ve hava boşluğundan oluşur. Bu boru yapısı kontrollü ısı geçişi sayesinde baca gazlarının temasta olduğu yüzey sıcaklıklarının yoğuşma sıcaklığının altına düşmemesini sağlar. Borular içinde yer alan paslanmaz türbülatörler ile ısı geçişi arttırılarak yoğ uşmanın önlenmesine katkıda bulunur ve yüksek verim sağlanır. SE SERİSİ ECOSTREAM ÇELİK KAZAN KESİTİ Dönüş Su yönlendirme plakası ECOSTREAM ÇELİK KAZANLAR 1.400.000 kcal/h, S 815 SERİSİ ÇELİK KAZANLAR 8.000.000 kcal/h kapasiteye kadar. TÜRKİYE TEMSiLCiSi ISITMA VE KLİMA SANAYİİ A.Ş. MERKEZ: Besıekar Şevki Bey Sokak, No.1 Balmumcu, İSTANBUL Tel. (0-2_12) 288 96 96 . 272 53 00 , Fax. (0-212) 272 22 32 • 266 11 34 BALM~_MCU SHOWROOM : Barbaros Bulvarı, Esen Apt. No.42 Balmumcu • ISTANBUL_Tel. (0-212) 267 31 86 • 266 08 04 • Fax. (0-212) 266 87 72 KADIKOY SHOWROOM : Ankara Asfallı üzeri, Onur Sokak, No.16 Koşuyolu, Kadıköy• ISTANBUL Tel. (0-216) 325 80 80 • Fax. (0-216) 340 40 17 /\NKARA SHOWROOM: Akay Caddesi, No.22 Dedeman Oleli karşısı • ANKARA Tel. (0-312) 4_18 32 20 • Fax. (0-312) 417 92 55 IZMIR SHOWROOM: Akçay Caddesi, No. 283 Emlak Bankası Konulları karşısı, Gaziemir • IZMIR Tel. (0-232) 251 30 50 • Fax (0-232) 25 1 91 81 BURSA SHOWROOM : Yalova Yolu, 9 km. Ovaakça • BURSA Tel. (0-224) 267 04 85 • Fax. (0-224) 267 00 69 ANTALYA_SHOWROOM : Ali Çe1inkaya Caddesi, No.152 PTT karşısı. • ANTALYA Tel. (0-242) 322 04 44 • Fax. (0-242) 322 27 25 ESKIŞEHI~ S!:iO\'!'.RQOM: Cengiz Topel Caddesi, No.258 Anadolu Universi1esi karşı~ı • ESKiŞEHiR Tel. J0-222) 323 99 80 • Fax. (0-222) 321 00 54 SERViS MUDURLUGU : Ankara Asfallı üzeri, Onur Sokak. No.16 Koşuyolu, Kadıköy• ISTANBUL Tel. (0-216) 325 80 80 • Fax. (0-216) 325 80 77 7
8 licleıri* * De Dletrlch 100 000 kcal/h Ozerlnde Avnıpa'nın en ~ole ıatan cll5lc0m kazanıdır. De Dietrich ~ D ö K Ü M Doğa/gazda Fransız teknolojisi ve estetiği G6KCEI K A ffr.ıç!,[ ~Urırnitf~ rTfoför rrı çffwrı· ı; ;g;rıf c-f [çr;ı.;r[ç DOĞALGAZ BRÜLÖRÜ z A N 4 ithal Fransız teknolojisi ürünü De Dielrich döküm dogalgoz kazanı , dijital Türkçe Diematik Paneli ile akıllı kazan, A De Dietrich'in Dijital Diematik Paneli, sizi kazan dairesinin bütün sıkıntılarından kurtarıyor, %91 yıllık işletme verimi sag l ıyor. A Basil komut sistemiyle kendini otomatik alarak yönlendiriyor %40 yakıt tasarrufu ve %93 yanma verimi saglıyar . .ıl Gökçe Cuenod doğalgaz brülörleri yüksek randımanlıdır .ıl Sessizdir A Emniyetlidir .ıl Ekonomikti r A Her kazana uyar .ıl Gökçe Cuenad dagalgaz brülörleri teknolojide l numaradır A Gökçe 30 yıldır apartmanlardan otellere, sitelerden fabrikalara ve modern iş merkezlerine kadar her çeşit müşteriye kaliteli hizmet veriyor FABRİKA GÖKÇE Brülör ve lsı SanayiiTicaret AŞ. Dovuıpoşo Cod . Serçekole Sok. 11 Topkopı -1,ıonbul GÖKCE Tel: (212) 4819415-16 Fax: (2 12)481 94 23 GENEL DAĞITIM MAKTES Makine Teıi,aı ve Ticaret A.Ş. Ne<olibey Cod. 18 Koroköy 80030 1,tonbul Td (212125244 00 \5 hol) Fakı 12121243 37 82
. :~' ı:e;ı. i_ - l ~
)- 1.0 S ·VI YAKI ' MERKEZ : Tunus Cad. 5/5 Bakanlıklar 06680 ANKARA Tel :l0.312) 419 60 90 MAĞAZA : Tunus CacP.:5/A Bctkanlıklar 06680 ANKARA. .., Te1r.'(0.312) 418 64 76 FABRiKA : Esenboğa Hava Alanı Yolq 14. Km. ANKARA Tel :,(0.312) 328 85 47 1ST. ŞUBE : İnönü Cad. 69/12 Taksim 80090 ISTANBUL 'Tel : (0.212) 249 46 32 1 \ ,,. ' y ' ., ...... ' .. Fax : (0.312) 425 1O99 Fax: (0.3~2)•.425 10 99 Fax : (0.312) 328 85 63 Fax: (0.212,) 252 91 41 \ ( .
~ DC OstDn teknoloji, uygun fiyat avantalı, Dcretslz keflf ve montal, çeııt zenglnllil, estetik, 3 yıl garanti, konfor ve güvenilirlik... Aradıiınız her ıeyl DemlrDökDm klimalarda fazlasıyla bulacaksınız! ~ , .. mu~ . lmıı . 6 ~ =14ıoaı: ~ ,~=" TÜKETid TÜKETİCi ~ ISITMA ' '"·~" 600LO - OANI M .-...~ SOOUTMA Kı,ıh,ı9vHcıtlı K•O MEMNUNll'fTi SER/is~ ~ HATTI 0100 ~ 1 998 W 08002611950 ~ 08002611847 2618901 ~ 1D DemirDöküm KES İN T İ SİZ RAHAT L IK 1 1
I _k - _______________ s1 ay_nagınız_._._._ 12 Özköseoğlu Doğalgazlı ve Sıvı Yakıtlı Çelik Kalorifer Kazanları • 80.000 Kcal/h'den - 2.000.000 Kcal/h kapasite aralığında ı 7 ayrı seçenek. • 3-8 Atü aralığında istenilen işletme basıncı. • %92'nin üzerinde verim. • Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından onaylanmış kapasite ve verim testleri raporlarına sahip. • Paslanmaz çelik, verim arttırıcı türbülatörler. • Küçük boyutlu, istenirse 3 parçalı üretim olanağı nedeniyle duvar yıktırmaz. • TS 497'ye uygun üretim. • Sökülebilir duman sandığı sayesinde, duman borularının bakım kolaylığı. • isteğe bağlı olarak sağa veya sola açılabilir ön kapak. • Özel refrakter malzemeden konRav kapak dolgusu sayesinde düzgün dum çıkışı ve minimum basınç kaybı . tandartlarına asınçlı kazanı ve sıvı yakı ada hiçbir basıncına ba PAZARLAMA MERKEZ/ Marketing Eski Büyükdere Cııd. No: 29 özen iş Met1ıezi ANKARA SHOWROOM Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 14318 06570 İZMİR SHOWROOM Şair Eşref Bulvan No: 106 35220 Alsancak • • • • • DZKO iSi SANAYİİ V 12) 230 64 60 Fax: (0·312) 230 64 69 98, 463 88 65, 463 85 83 Fax: (0-232) 422 22 84
K.B.S.B. )) ) X01JlP ;\Kf BU}J;\J{ J1J\J1J{;\"f 0JH1JJ Molorirı / ruel Oil / D0ğcıl ger~ / lPG ycı!mrı rrıu~ııelif kcıpcı3İlelerde Elektrik, su, yakıt ve baca bağlantılarını yapın, basın şaltere ... Çok kısa zamanda buhar girsin hizmete!... TİP K-BJ • Az yer kaplar. • Otomatik ve emniyetli çalışır. Ard arda gelen emniyet sistemlerine sahiptir. • Fazla bilgi, bakım ve gözetim gerektirmeden çalışır. • Çok kısa zamanda, ekonomik buhar üretir. • Yıllardır yüzlerce çalışan örneği ile kendini kanıtlamıştır. ~ Buhar + Brülör ve + Kondens Tankı+ Besi Pompası+ Kazan + Kazan + Emniyet + Su arıtma Cihazı+ Su + Elektrik Tablosu • K kt n h Jeneratörü Donanımı ve Donanımı ve Donanımı Armatürleri Otomarikleri Sistemleri ve Donanımı Filtresi ve Tesisah • ompa ~u. . ar Jeneratoru ÜNİVERSAL MAKİNA VE iSi SAN~Yİ TİC.A.Ş. Merkez: Fabrika: Kozyatağı Yolu Sokak Güneş Ap. 26/1 Üst Bostancı/İSTANBUL Pik Dökümcüler Sitesi A-1 Blok No. 6 - 8 Tel. (0216) 372 77 53 - 380 40 17- 380 77 90 - 445 39 46 İkltelll Organize Sanayi Bölgesi Fax (0216) 416 30 00 İkltelll - İSTANBUL 13
TORODİAL TANK 14 Made in ITALY Benzin ~ie%,o vaıı; M;~ıek1ro va_lfla,;aı._=::::ı ~ --- , - :~1 Elektronik Yakıt Seçici Anahtar PERPA ELEKTROKENT A BLOK KAT:5 NO: 282 -284 80270 OKMEYDANI ISTANBUL - TÜRKİYE Il Tel: 0(212) 222 72 08 pbx Fax: 0(212) 222 71 90 lnternet: http://www.2a.com.tr e-mail: 1pg@2a.com.tr DOLUM UCU AYAR ViDALAR! TAMİR TAKiMi
Kalite -CEVIZU, SÜMBÜL SOK. HO: 7 81540 MALTEPE -ISTAHBUL !El 1216) 459 0100 {PBXI FAX: {1161 459 0110 e.moil: ,ukurovoiıi@turk.net
11~<1~~ Essen Uluslararası Klima, Havalandırma ve Soğutma Teknolojisi Fuarı 07-09 Ekim 1999, Essen 20. kez düzenlenecek olan ve konusunda dünyanın en büyük fuarı kabul edilen "IKK"Uluslararası Klima, Havalandırma ve Soğutma Teknolojisi Fuarı'nda 3 gün boyunca son teknolojik gelişmeler sunulacak. Ekim ayında 3 gün boyunca yaklaşık 25.000 m2 fuar alanı üzerinde, 35 ülkeden 550 katılım cı ve 129 ülkeden gelecek olan yaklaşık 20.000 ziyaretçiye kapılarını açacak. Fuarın Türkiye temsilci liğini yürütmekte olana firmamız, fuar ziyaretçilerine aşağıdaki seyahat programını önermektedir. INTERCITY Hotel (3*), Gelsenkirchen (Fuar Alanına 20 km Mesafede) Gidiş Dönüş TK 1523 TK 1524 Kalkış: 08:25 Kalkış: 11 :35 Varış: 10:45 Varış: 15:50 Seyahat Tarihleri :07.10-10.10.1999 (3 gece-4 gün) Havayolu :Türk Hava Yolları Seyahat Ücreti :DM 1.400.-(Çift kişilik odalarda kişi başı) Seyahat Ücreti :DM 1.600.- (Tek kişilik odalarda kişi başı) Verilen Hizmetler: *Türk Hava Yolları ile gidiş-dönüş İstanbul-Düsseldorf-İstanbul ekonomik sınıf uçak bileti * lnterCıty Hotel Gelsenkirchen'da sabah-kahvaltısı dahil 3 gece/4 gün konaklama * Rehber eşliğinde havaalanı-otel-havaalanı transferi * Fuar daimi giriş kartı * Assist Card Güvencesi * Ticari vize takip hizmetleri (sadece Marmara bölgesindeki işletmelerde.) Son başvuru-24.08.1999 Salı Saat: 18:00 Rezervasyon talebiniz için lütfen bizimle temasa geçiniz H.W.FEUSTEL NAKLİYAT ve SEYAHAT A.Ş. Ni.irnberg Fuarları , Türkiye Temsilciliği Kemeraltı Cad. Ada Han 87-89/2 80020 Karaköy-İstanbul Tel: (0212) 252 61 65 (pbx) Fax: (0212) 252 61 69
- tışlarına ını vura Bu · ve yarın s ■ ■ u ı ı a Serena kombi boyutları ve performansıyla çok farklı, çok kazançlı! • Elektronik check-up ve arıza teşhis sistemleriyle üstün güvenlik sistemi. • Küçü k boyutlu (genişliği sadece 44 cm). • %92.S'e varan yanma verimiyle düşük yakıt sarfiyatı. • Modern ta sa rımı. • Sessizliği. • Kullanım kolaylığı. • Çevre dostu oluşu . • Otomatik by pass ile ısıl yığılmaya karşı emniyetli. Üstelik Alarko'nun deneyimli bayi ve servis garantisiyle. Tüm bunlar Serena'yı sorunsuz, konforlu ve çok kazançlı bir kombi yapıyor. Müşterileriniz için de, sizin için de! ALARKO SANAYİ VE TİCARET A. ISTANBUL Necatibe Cad. Na, 84 80030 Karakö Tel, 10212) 2518400PBXFaks, (0212) 293 7701 ANKARA Sedat Simavi Sok. Na: 4806550 anka aTel, (0312) 440 7910 PBX Faks, (03 12) 440 7930 ANTALYA Metin Kasapoğlu Caddesi Küçükkaya Sitesi ABlokNa, 1/4 07050 Tel, (0242) 322 00 29 Faks, (0242) 322 6664 K O M B İ ~ ~[b~~[K(@ CI ı-
Güncel Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Dr. Yurdakul Yiğitgüden Türkiye Kojenerasyon Günü Toplantısı 'nda sorulan soruları yanıtladı: ''DOĞAL CAz, TüRkİyE İçiN CidEREk •• ONEMLİ BİR CİRdİ HALİNE MENR /Jndersecretary Or. Y11rdak11/ Yiğitgüden Answered Tlıe Q11estions 011rıiıg T/Jrkislı {ogeneration Oay: "Natura/ Gas Become An lmportant lnput For Turkey" 1 1 11 Haziran 1999 tarihiııde Kojenerasyon Derııeği tarafından düzenlenen Türkiye Kojenerasyoıı Günü toplantısmda Enerji ııe Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Dr. Yurdakııl YİĞİTGÜDEN'iıı izleyiciler tarafından sorıılaıı sorulara verdiği yaıııtları; doğal gaz arzı koıııısuııda geııel ve öııeıııli konuları içermesi nedeniyle Kojeııerasyoıı Dosyamızın dışıııda yaymlıyoruz. Diğer konuşma ıııetinleriııe ise sayfa 81 'de yer alaıı Kojenerasyoıı Dosyamızda yer ııeriyorıız. ETKB Müs teşarı Dr. Yurdakul YİĞİTCÜDEN. Türkiye şu an için doğal gaz talebini karşılayabiliyor mu? Doğal gaz, Türkiye için giderek önemli bir girdi haline gelecek. Bizim yaptığımız talep tahminlerine göre, Kuzey Avrupa ülkelerinde yaşanan doğal gaz talep patlaması, önünıt.izdeki yüzyılın ilk y ıllarında Türkiye'de de olacak. Şu Doğal Gaz Dergisi 19 anda doğal gaz talebini baskı altında tutuyoruz. Mümkün olduğu kadar abone işlemleri yapılmıyor Şehir şebekesi işleticilerine daha fazlaabone kaydedilmemesi yolunda ısrarcı taleplerde bulunuluyor. Buna rağmen 1997 yılında Türkiye'de doğal gaz talebindeki artış %22'yi buldu. Geçtiğimiz yıl 1 O milyar nı3 civarında bir doğal gaz tüketimi oldu. Bunun 9,59,7 milyar m3 civarı ithal edildi. Faturası ise 800-900 milyon dolar civarında . Hidrokarbon fiyatlarınd a çok beklenmedik bir dalgalanma olmazsa, 1999 yılında da aynı seviyede kalacağı nı tahmin ediyoruz. Doğal gaz temininde kaynak çeşitliliği konusunda bilgi verir misiniz? Mevcut hatlar için garanti ettiğiniz miktarlarda artış var mı? Doğal gaz bildi ğiniz gibi, petrol gibi isted iğiniz zaman satın alabileceğiniz bir yakıt değil. Hem enerji anlaşmaları, hem de doğal gaz alım anlaşmaları çok uzun vadeli ya pılı yo r. Dünyada hiçbir banka uzun vadeli bir al ım anlaşması olmadan doğal gaz sahalarına ve doğal gaz boru hatlarına yapılacak yatırımları finanse etmiyor. Şu anda, Rusya ile geçerli olan ve halen gaz almakta olduğu muz iki anlaşma var. Bunların birisi 6 milyar m3 , Temmuz-Ağustos '99 Sayı 63
diğeri 8 milyar m3'tür. Birinci anlaşmadaki miktar tam olarak alınıyor. İkinci anlaşmayla ilgili miktar ise, geçtiğimiz yıl sonundan itibaren alınmaya başlandı. Burada Rusya Feclerasyonu'nun sevkiyatta bazı sorunları ortaya çıkıyor. Sovyetler Birl iği döneminde inşa edilen sistem, Sovyetlerin emperyal gücü sayesinde bütün bu ülkeleri kontrol edebilecekleri tezine dayanıyordu. Dolayısıyla şu anda batıdan gelen ve Ukrayna, Romanya, Bulgaristan üzerinden geçen boru hattı ndan kaynaklanan sorunlar Rusya Federasyonu tarafından halledilemiyor. Konunun daha net anlaşı lması için bir örnek vermek istiyorum: Biz bir akşam, Gasprom'un aceleyle çektiği faksları aldık. Bu fakslarda Ukrayna'cla ısın ın -22 °C civarında olduğu ve Ukrayna'nın normal alması gereken mi ktarın üzerinde gaz çektiği ve hatta ısrarlı protestolara Agenda "Doğal gaz, Türkiye için giderek önemli bir girdi haline gelecek. Bizim yaptığımız talep tahminlerine göre, Kuzey Avrupa ülkelerinde yaşanan doğal gaz patlaması, önümüzdeki yüzyılın ilk yıllarında Türkiye 'de de olacak. Şu anda doğal gaz talebini baskı altında tutuyoruz" oldu. Ukrayna devletinin garantisini kabul etmediklerini öğrend i l e r. Avrupa Birliği tarafından Avrupa Yeniden İskan l<urumu'na verilen hedef, yeni bağımsızlığı nı kazanan Doğu Bloku ülkelerinin kalkınmasına yardımcı ol maktı r. Buna rağmen, bu finansmanın sağlanması konusunda BOTAŞ garantisini tek geçerli garanti olarak kabul ettiler. Bu iş sağlandı ve BOTAŞ garantör oldu. Şimdi Ukrayna'cla 70 milyon dolarl ı k loop inşaatı başlıyor. Ama geri kalan kısmının nasıl finanse ed il eceği konusunda açıkçası benim ele pek bir fikrim yok. Bulgaristan' la gö r Cı şmeler imi z var. Bulgaristan'ın yeraltı depolama imkanlarından kış aylarında faydalanma yönünde bir mutabakat ortaya rağmen bu tutumu sürdürdükleri yolunda bilgiler vardı. Aynı gCın Dışişleri Bakanlığı, Gasprom, Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan'claki yetkililerle temas kurmak, işin vehametini anlatmak ve bir yandan ela tüketicilere bunu duyurmak gibi telaşlı bir çalışma içine girdik: "Bakın böyle böyle bir durum ç ıkt ı. Bunun bize bir imkan sağ l ayab il eceği ni düşünüyoruz . Çünkü direkt sınıra yakın ve kullanılabilir şekilde olduğunu düşünüyoruz. Şu anda Batı hattı için gerekli bütün yatırımlarımızı yaptık. Yani ne kadar fazla gaz gelirse o kadar fazla gazı çekebilecek duru mdayız. var, iki gün sonra basınç düşmesi meydana gelebilir" diye, açıklamalar yaptık. Batı hattında, şu andaki ek 3,5 milyar m3 kapasiteye göre doğal gaz sorun olmadan pompalanabilir. Tabii, herkes hakkına riayet eder; Ukrayna, Bulgaristan, Romanya geı·eken miktardan fazlası n ı çekmezlerse. Bu 3,5 milyar m3' Cın 8 milyar m3'e çıkartılabilmesi için yani 6 + 8 = 14 milyar m3'e ulaşmamız için Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan'da 1 milyar doları n üzerinde yatırım yapılması gerekiyor. Gasprom bunu yapmaya arzulu değil. Arzulu olmamasının sebebi şu, çünkü bu ülkelerle yeterli clialogl ar ı yok. Ukrayna'ya sattığı gazın parasını alamıyor, gerekli garantileri bu Cılkeden temin edemiyor. Ukrayna'cla yapılacak ilk loop ve kompresör inşaatı için 70 milyon dolarlık kredi temini nedeniyle Avrupa Yeniden İskan l<urumu'na başvu rduk. Bunu TCırk firmaları gerçekleştirdiler. Aldıkları cevap ise, çok enteresan "Gümrük mevzuatı, sadece kojenerasyon tesisi kuranların değil bütün sanayicilerin sorunu. Ülkemize getirilen makina parçalarının geri gönderilmesi, bunların tamiri ile ilgili bize net bilgiler verilirse, memnuniyetle bunları tespit eder, Gümrük Müsteşarlığı nezdinde bu sıkıntıların giderilmesi için girişimlerde bulunuruz " Doğal Gaz Dergisi 20 Temmuz-Ağustos '99 Sayı 63 Bir başka husus Batı'cla; l<uzey Marmara sahası ve Değirmenköy sahası elediğimiz iki saha var. Türkiye Petrolleri Anonim Oıta klığı'n ın gaz Cıretimi yaptığı bu sahaların, yeraltı gaz depolama tesisin in yapılması için çalışmalar başlamıştı veya fizibilite yap ılm ış tı . Geçtiğimiz hafta içinde TPAO ve BOTAŞ arasında bunun sözl eşmesini imzalattık. Şimdi önümüzdeki 1,5 ay içinde temel mühendislik hizmetlerine başlanacak ve 3-4 sene içinde bu iki sahanın devreye girmesi sağl an aca ktır. Yani kış aylarında çekilen gazın yerine yenisi pompalanarak, bu ye ı·a l tı sahalarını gaz deposu olarak kullanmaya başlayacağız . Devreye gi riş tarihi 20032004 olarak gözüküyor. Böylece l<uzey Marmara sa ha sı nı n 1,3 milyar nı :ı, Değirmenköy sahasının ise 0,3 milyar nı3 yani toplam 1,6 milyar nı3'1Cık gaz depolama kapasitesi olacak.
Güncel Türl<iye Kojener Turkey Cogeneratı 11 Haziran 1999/ June ~1. 191 Kojenerasyon Günü Toplantısı katılımcılarından bir görüntü. Ek gaz temin anlaşmaları konusunda hangi aşamalar kaydedildi? Rusya ile "yüzyılın anlaşması" denilebilecek bir anlaşma imzalandı. Türkiye, Casprom'un iyi bir müşterisi ve Casprom bu müşterisine istediği kadar gazı, aksama olmadan teslim edemiyor. Rusya'nın girdiği mali kriz nedeniyle Casprom'un finansman im kan ları da çok kötüleşti. Dolayısıyla Casprom şu anda yanına bir finansör ve teknik destek arıyor. İtalyan firmalarıyla görüştüklerini öğreniyor ve takip ediyoruz. Bize de bilgi veriyorlar. İtalyan enerji grubu EMİ ile sıkı bir i şb irliği içine girrnek arzusunda oldukların ı duyuyoruz. Fakat henüz anlaşma imzalanmamış ve bu Mavi Akım dediğimiz, Karadeniz'den geçerek direkt Türkiye'yi besleyecek olan gaz boru hattıyla ilgili herhangi bir gelişme yok. Türkiye, gazın geldiği noktada yani Sarnsun'da, bu gazı almayı taahhüt etti ve anlaşmasını yaptı. Bir önemli kaynak da Türkmenistan. Türkmenistan'la yaklaşık bir ay önce nihai ticari anlaşmayı yaptık. 16 milyar m3 nihai değeı· olmak üzere 30 senelik bir anlaşma bu. Tabii bunun önünde de çok engeller var. Biz ticari an l aşmayı yaparak, dağıtım garantisini vererek bu işin finansmanı için yolu açtı k. Fakat geçi ş ülkeleriyle sorunlar var. Türkmen ista n' ın Azeı·baycan ile ilgili sorunlar ı n ı n bitmesi ve proje finansmanının sağlanması lazım. Bu projenin finansmanın sağlanması için de Türmenistan tarafında bu gazın üreti lebil eceği ve boru hattına bakılabileceğine dair bir garanti gerekiyor. Bu proje finansmanı modelinde bütün zincirin tarnamamlanması zorunlu. Şimdi süratle bu geli şme lerin neticelenmesini bekliyoruz. Azerbaycan'da iki hafta önce bir trilyon metreküp kapasitelik gaz bulundu. 2000'li yılların ilk 1 O yılına baktığınız zaman, Türkiye'nin gaz açısından hiçbir sıkıntısı görünmüyor. Çünkü Irak ve İran ela Doğol Goz Dergisi 21 aynı şekilde gaz vermek istiyor. Fakat 2003- 2004 yıl ları nda, yani bu hatlar bitene kadar ve bu gazı n üretimi sağl ana n a kadar Türkiye'nin hangi durumda olacağın ı kestirmek çok kolay değil. Elimizde geçerli anlaşmalar var, fakat bunları n finansmanı ve bu gazın temin edilip ed i lemeyeceği konusunda kesin bir bilgiye sahip değiliz. Sayın Müsteşarım, dengeli bir elektrik fiyatına nasıl ulaşabiliriz? Biraz gerçekçi yaklaşırsak, bugün Türkiye'de, Avrupa'nın en pahalı elektriğini kullandığımızı söylememiz gerekiyor. Bununla birlikte, Türkiye'de sanayici de Avrupa ölçüsünde pahal ı elektrik k ull an ırken, evsel tüketicilerimizin ucuz elektrik kulland ı kları gözleniyor. Bugün Münih'te Aenberg tesisinin tüketiciye uygulad ığı fiyat, kilovat saat başına 22,5 fenik. Dolayısıyla gelişen ülkeler yönünde ilerlemek istediğimiz zaman muhakkak tüketicilerin daha fazla elektrik enerjisi kullanıp, çok az ödeme yapmal arı gerekiyor. Dengeli bir elektrik fiyatına bu şekilde erişilebilir. O zaman da apartman ve villa tipi kojenerasyon uygu lamalarının sayısal olarak artı p, çok daha ekonomik olma ve devreye girme şansı doğuyor. Katıldığımız enerji toplantılarında çeşitli soru larla karşılaşıyoruz: "Almanya'da güneş enerjisi tesisi kuruluyor. Siz neden kurdurmuyorsunuz?" gibi. Bunu yaptıran fiyattıı·. Ben de kilovat saat başına 22,5 fenik vermeye başladığım zaman, alternatifini ararım elbette. Tabii bu sadece tek bir uygulama değil, ama bu konuya dikkatinizi çekmek istiyorum ve bu konuda çıkan yayınlarda, sanayici olarak lütfen siz de sesinizi yükseltin. Fiyatlar konusunda, Türkiye ile Avrupa arasındaki denge unsuruna değinmek istiyorum. Bu kompleks bir yapı, elektrik fi yatları , kojenerasyon fiyatları, yakıtlar. Türkiye Temmuz-Ağustos '99 Sayı 63
giderek daha kompleks bir ekonomik yapıya ulaşıyor. 70'li yıllarda herşeyin çok belli olduğu bir yapı içindeydik. Hatırlarsınız Türkiye'nin ihracatı, ithalatı, işçi gelirlerinden elde edeceği döviz miktarı, aldığı dış yardım belliydi ve çok küçük bir hesapla bunu halletme imkanına kavuşuyordunuz. Aynı şekilde enerjide de bu hesap la rı yapmak çok kolaydı. LPG ve fuel-oil üzerindeki vergi yükü konusunda Bakanlığınızın ne tür çalışmaları var? Gelişen kompleks yapıyla bütün verileri el altında tutmanız laz ım. Yani bugün LPG'deki bir fiyat artışı, bunu kullanan tüketicilerin rekabet gücünü azaltıyor. Doğal gazdaki düşüş, aynı şekilde diğer tüketicilerin haksız rekabete maruz ka l malar ın a, elektrik fiyatlarının yeteri kadar artmaması, kojen erasyo ıı tesislerindeki üreticilerin seslerinin yüksek çık mala rın a sebep oluyor. Bu hassas dengeyi kurmak, giderek l ibera ll eşmeyle mümkün olabilecek diye düşünüyorum. Sadece elektrik fiyatlarında değil, girdi fiya tl arım ı zda da liberalleşmeye gidilmesi, en önemli hedefimiz. LPG'deki vergi yükü, bugün ciddi bir sorun. Bütün bu sorunlar vergi yapısındaki aksaklıklarımızdan kaynaklanıyor. Aynı şey fuel oil için de geçerli. Şu anda Türkiye'ııin fuel oil fazlası var. Öyle olmasına rağmen tesisler fuel oil dışındaki yakıtlara dayanarak kulla nılıyo r. Fuel oil i ıı üzerindeki vergi yükünü yaklaşı k iki senedir Maliye Bakanl ı ğı i le görüşüyoruz. Olayın temelinde Akaryakı t Tüketim Vergisi'niıı, kullanım yerine göre değiştirilememesi yatıyor. Akaryakıt Tüketim Vergisi Ti.irkiye'ıı i n en büyük gelir kaynakların dan birisidir. Maliye Ba kan l ığı hakl ı olarak bundan vazgeçmek istemiyor. Fakat bizim teklifimiz, Aka rya kıt Tüketim Vergisi'ııiıı, kullanım alanlarına göre sınıflandırılması yani enerji üretenlerin sıfır vergi ödemesi veya çok düşük miktarda vergi ödemesinin gerçe kleşmesi. Buna karşın bireysel trafikte kulla n a nl a rın veya başka amaçlarla da kullanıla nlar ın ise, daha yüksek vergi ödemeleri şekl i nde. Teklifimiz şu anda Maliye B a kaııl ı ğı'nd a kanun deği ş i kliği ni n beklenmesi nedeniyle uygu l anamı yor. ÖTV'nin kanunlaşması sizce yaşanan sorunlara çözüm olabilir mi? Bizim bu beklentimiz ATVyerine ÖTV, yani Özel Tüketim Ve rg isi'ııin devreye girmesi. ÖTV'niıı içinde kullanım alanlarına göre, aynı yakıt için değişik vergi uygulamaları söz konusu olabilecek. Şu andaki durumda, motorinde vergi düşüşü dediğimizde, pompa başındakiler de dahil Doğol Goz Dergisi 22 Agenda hepsinin vergisinin düşmek zorunda olacağıdı r. Buna da Maliye Bakanlığı razı değil haklı olarak. Bizim, AFİ F'le bulduğumuz çözümler çok basit ve geçici çözümler. Bunlar tam vergi adaletini ve yakıtların üzerinde olması gereken gerçek vergiyi yansıtmıyor. ÖTV'niıı kan un laşmasıy l a birlikte buna kesin bir çözüm bulunabilecek. Gümrük mevzuatı, kojenerasyoncuların önünde ciddi bir sorun olarak duruyor. Bakanlığınızın bu sorunun çözümü konusundaki görüşlerini öğrenebilir miyiz? Bu, sadece kojenerasyon tesisi ku ran la rı ıı deği I bütün sanayicilerin sorunu. Ülkemize getirilen makiııa pa rça la rının geri gönderilmesi, bun ların tamiri ile ilgili bize net bilgiler verilirse, memnuniyetle bunları tespi t eder, Gümrük Mü s teşar lı ğı nezdinde bu sık ı ntıl a rı n giderilmesi için girişimlerde bulunuruz. 2000 y ı lı sendromu ile ilgili olarak, yaklaşı k bir buçuk yı l önce Enerji Bakanlığı ile bir çalışma başlattık. Ardından yaklaşık 9-1 O ay önce B aş baka nlı k Devlet Planlama Teş kilatı bu konuya el attı. Sürekli toplantılar yapılıyor. 2000 yılı sendromu dahilinde bilgisayar sorunu yaşanabilir mi? Herşey yalnızca bilgisiyar sorunu değil. Bilgisayarlarımızda sorunları tespit ettik. Fakat en tehlikeli ve en korkulan olay embedded chips dediğimiz sistemlerin içine konmuş olan yongaların akıbeti, bunları her zaman kestirmek ve tespit etmek mümkün deği l. Teknoloji transfer eden bir ülke olarak, nerede hangi yonganın, hangi aletin içinde bulund uğunu kesin olarak tespit etmek mt.imküıı değil, gözden kaçanlar da olabilir. Yaklaşık bundan üç hafta önce Ulusal Enerji Ajansı'nın toplantısına katıldım. Bütt.in Avrupa ülkelerinin Enerji Baka nl a rı da ayn ı konudan muzdarip, kimse bir garanti veremeyiz diyor. Elektrik ithalatı devam ediyor mu? Fiyatı ne kadar? İthal elektrik için ödenen fiyat 3,5 cent civarında. Bildiği ııiz gibi elektrik i tha latının en fazla miktarı Bulgaristan'daıı yapı lıyor. Bu miktar, önümüzdeki yıldan itibaren 4 milyar kil ow atsaate çı kacak. Bu konuda 2008 yılına kadar bir anlaşma imzalandı. Gürcistaıı'dan ve İran'dan da daha küçük miktarlarda ithalat yapılıyor. Türkmenistaıı'la da, İ ran üzerinden Türkiye'ye u l aştırıl aca k 100 megawat'l ı k sembolik bir anlaşma yapıldı. Teşekkür ediyorum. Temmuz-Ağustos '99 Soyı 63
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=